Postanowienie NSA z dnia 18 grudnia 2015 r., sygn. I OZ 1677/15
Prawo pomocy
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie Przewodniczący: Sędzia NSA Wiesław Morys po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2015 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Z. R. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 13 października 2015 r. sygn. akt IV SAB/Wr 100/13 o odmowie przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi Z. R. na przewlekłość postępowania Kierownika Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej we Wrocławiu w przedmiocie rozpoznania wniosku o udzielenie pomocy pieniężnej postanawia: oddalić zażalenie.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu zaskarżonym postanowieniem odmówił Z. R. przyznania prawa pomocy w zakresie obejmującym ustanowienie adwokata z urzędu i umorzył postępowanie w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie.
W jego uzasadnieniu podniósł, że skarżący na mocy art. 239 pkt 1 lit. "a" ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) - dalej: P.p.s.a., zwolniony jest z obowiązku ponoszenia wszelkich kosztów sądowych (opłat sądowych i wydatków). Nie ma bowiem obowiązku uiszczenia kosztów sądowych strona skarżąca działanie, bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawach dotyczących pomocy i opieki społecznej. Tym samym, postępowanie wszczęte wnioskiem skarżącego o przyznanie prawa pomocy w powyższym zakresie, na podstawie art. 161 § 1 pkt 3 P.p.s.a., jako bezprzedmiotowe podlegało umorzeniu, o czym orzeczono w pkt II sentencji postanowienia.
Rozpoznaniu zatem podlegał tylko wniosek skarżącego o ustanowienie pełnomocnika procesowego. Zdaniem Sądu I instancji jest on niezasadny. Zwrócił Sąd uwagę na to, że skarżący w okresie od 2009 r. do 2014 r. wniósł 456 skarg i wniosków wszczynających postępowanie sądowe. Na koniec marca 2015 r. liczba zarejestrowanych spraw skarżącego wyniosła ponad 500 spraw. W 2014 r. około 95 skarg zostało odrzuconych, 17 oddalonych, w 2 sprawach umorzono postępowanie sądowe i w 2 sprawach oddalono wnioski wszczynające postępowanie sądowe, zaś jedną sprawę przekazano według właściwości do innego sądu. We wspomnianym okresie od 2009 r. do 2014 r. większość skarg została odrzucona, a więc nie doszło do ich merytorycznego rozpoznania. Skarżący złożył również w ponad 140 sprawach wnioski o stwierdzenie niezgodności z prawem orzeczeń kończących postępowanie sądowe, a także wnioski o dokonanie wykładni tych orzeczeń i wstrzymanie ich wykonania. Skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem orzeczenia kończącego postępowanie zostały odrzucone, ponieważ nie były sporządzone przez profesjonalnego pełnomocnika. Wnioski o wykładnię orzeczeń zostały załatwione odmownie lub też dodatkowo umorzono postępowanie wszczęte kolejnymi wnioskami w tym przedmiocie. We wszystkich sprawach odmówiono wstrzymania wykonania orzeczeń. Ponadto skarżący wielokrotnie składał wnioski o wyłączenie sędziów Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, przy czym po wyznaczeniu przez Naczelny Sąd Administracyjny innego Sądu, np. w Gliwicach, czy w Opolu, składał kolejne wnioski o wyłączenie składu tego Sądu. Wniosek taki został złożony również w niniejszej sprawie. Skarżący wniósł także w 2014 r. szereg skarg o wznowienie postępowania W okresie od 2009 r. do listopada 2014 r. liczba zarejestrowanych wniosków o przyznanie prawa pomocy poprzez ustanowienie pełnomocnika wyniosła 240. W 2014 r. 106 wniosków o ustanowienie pełnomocnika z urzędu pozostawiono bez rozpoznania z uwagi np. na nieuzupełnienie jego braków poprzez złożenie wniosku na wymaganym urzędowym formularzu lub np. niesprecyzowanie, w jakiej sprawie żądane jest prawo pomocy. Natomiast 45 wniosków o przyznanie prawa pomocy zostało oddalonych postanowieniami Sądu z uwagi na nadużycie prawa pomocy, a w 37 sprawach odmówiono przyznania prawa pomocy postanowieniem referendarza z tego samego powodu. Ponadto w 2014 r. w 40 sprawach poinformowano skarżącego pismem referendarza sądowego, że jest zwolniony z kosztów sądowych z mocy ustawy, a w 39 sprawach umorzono postępowanie wszczęte takim wnioskiem. W większości spraw wyznaczony z urzędu adwokat składał opinię o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej od orzeczeń kończących postępowania. Prawo dostępu do sądu jest jednym z podstawowych wolności określonych w Konstytucji RP. Formą realizacji prawa do sądu jest m.in. analizowana instytucja prawa pomocy. Przykładem ograniczenia prawa dostępu do sądu są zbyt wysokie koszty czy opłaty sądowe, nadmierny formalizm procesowy, trudności w dostępie do pomocy prawnej i dostępie niezamożnych obywateli do usług prawniczych. Prawo do sądu nie jest jednak prawem absolutnym, które musi zostać w każdym jednostkowym przypadku zrealizowane za każdą cenę. Europejski Trybunał Praw Człowieka w swym orzecznictwie podkreślał, że podlega ono uprawnionym ograniczeniom, w tym terminom ustawowym, okresom przedawnienia, zabezpieczeniom kosztów, regulacjom dotyczącym nieletnich (sprawa Związek Nauczycielstwa Polskiego przeciwko Polsce, wyrok ETPC z dnia 21 września 2004r., skarga nr 42049/98). Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 10 maja 2000 r. stwierdził również, iż nie istnieje bezwzględne i absolutne prawo do sądu, które nie podlegałoby jakimkolwiek ograniczeniom, i które w konsekwencji stwarzałoby uprawnionemu nieograniczoną możliwość ochrony praw na drodze sądowej. Ograniczenie prawa do sądu może być konieczne ze względu na inne wartości powszechnie szanowane w państwie prawnym, w szczególności bezpieczeństwo prawne, zasadę legalizmu bądź zaufanie do prawa (wyrok TK z dnia 10 maja 2000 r., K 21/99, OTK ZU 2000/4/109). Sąd meriti zgodził się z poglądem zaprezentowanym przez H. Doleckiego, że "przyznanie daleko idących uprawnień do korzystania z drogi sądowej stwarza możliwości zaistnienia sytuacji, w których prawo to może być wykorzystywane niezgodnie z jego celem, nie dla ochrony praw jednostki, lecz wyłącznie w celu szykanowania innej osoby, co stanowi nadużycie prawa" (zob. H. Dolecki, Sądownictwo administracyjne gwarantem wolności i praw obywatelskich 1980-2005. Nadużycie prawa do sądu. Warszawa 2005.). Prawo pomocy stanowiące formę realizacji prawa do sądu nie może być przyznane podmiotowi, który ze swojego prawa czyni nienależyty użytek. Zdaniem Sądu I instancji niedopuszczalne jest używanie uprawnień procesowych do celów innych od tych, które odpowiadają ich przeznaczeniu. W konsekwencji zachowanie, które jest formalnie zgodne z literą prawa, lecz sprzeciwia się jej sensowi nie może zasługiwać w ocenie tego Sądu na ochronę. Tak zaś należy oceniać np. działania podmiotu, który inicjuje szereg postępowań sądowych nie w celu ochrony swoich realnych praw, ale dla którego wszczynanie tychże postępowań jest celem samym w sobie.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
