Wyrok NSA z dnia 21 października 2015 r., sygn. I OSK 1506/15
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Zbigniew Ślusarczyk, Sędzia NSA Małgorzata Miron, Sędzia del. WSA Adam Jutrzenka-Trzebiatowski (spr.), Protokolant starszy inspektor sądowy Kamil Wertyński, po rozpoznaniu w dniu 21 października 2015 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej P.M. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 lutego 2015 r. sygn. akt II SA/Wa 1702/14 w sprawie ze skargi P.M. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] lipca 2014 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku oddala skargę kasacyjną
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 11 lutego 2015 r. - wydanym w sprawie o sygn. akt II SA/Wa 1702/14 - Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę P.M. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] lipca 2014 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku. Powyższy wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym : Decyzją z dnia [...] lipca 2014 r. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych utrzymał w mocy własną decyzję z dnia [...] czerwca 2014 r. o odmowie przyznania P.M. świadczenia w drodze wyjątku. Organ ustalił, że na przestrzeni 49 lat życia strona udokumentowała jedynie 16 lat i 11 dni okresów składkowych i nieskładkowych. To zaś w ocenie organu świadczy, że okres pracy jest nieadekwatny do wieku strony. Przez ponad 14 lat nie podejmowała ona bowiem żadnego zatrudnienia objętego ubezpieczeniem. W ocenie organu nie istniały też po stronie wnioskodawcy żadne okoliczności szczególne, mogące tłumaczyć przerwy w zatrudnieniu. Całkowita niezdolność do pracy została u strony stwierdzona dopiero od dnia 8 października 2011 r. Od powyższej decyzji skargę do Wojewódzkiego Sądy Administracyjnego w Warszawie wywiódł skarżący wnosząc o jej uchylenie. Podniósł w niej, iż skoro posiada okres zatrudnienia przekraczający 16 lat, a w chwili obecnej pozostaje w tragicznej sytuacji w związku z udarem mózgu, to w jego ocenie skarżona decyzja jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W piśmie procesowym z dnia 10 lutego 2015 r. - stanowiącym uzupełnienie skargi - skarżący dodatkowo podniósł, że poszukiwał pracy rejestrując się w urzędzie pracy, a nie pracował z uwagi na konieczność sprawowania opieki nad czwórką dzieci i chorą żoną. W uzasadnieniu powołanego na wstępie wyroku Sąd I instancji wskazał, iż istota sprawy w niniejszym postępowaniu sprowadzała się do oceny tego, czy organ prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy i czy dokonał jego właściwej oceny przez pryzmat przepisów prawa. Następnie Sąd przytoczył przepis art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm. - określanej dalej jako u.e.r.), stanowiącego podstawę wydania skarżonej decyzji, zgodnie z którym ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą - ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek - podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania, Prezes Zakładu może przyznać w drodze wyjątku świadczenia w wysokości nieprzekraczającej odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie. W ocenie Sądu I instancji obowiązkiem organu rozpoznającego wniosek o przyznanie w drodze wyjątku renty, było więc przede wszystkim ustalenie długości okresu czasu, w jakim wnioskodawca objęty był ubezpieczeniem. Omawiane świadczenie stanowi bowiem pochodną składek wypracowanych przez osobę ubezpieczoną. W sytuacji, gdy okres ubezpieczenia byłby nieadekwatny do wieku strony, organ winien poczynić ustalenia, co do istnienia szczególnych okoliczności, które uniemożliwiły danej osobie wypracowanie odpowiednio długiego okresu objętego ubezpieczeniem. Zdaniem Sądu I instancji w realiach kontrolowanej sprawy organ prawidłowo przyjął, iż okres w czasie którego skarżący był objęty ubezpieczeniem, jest niewspółmiernie krótki w stosunku do jego wieku. Szesnaście lat i jedenaście dni ubezpieczenia, w odniesieniu do czterdziestu dziewięciu lat życia, stanowi jedynie nieco ponad połowę okresu, w jakim skarżący spełniał ustawowe kryteria dla osoby zdolnej do zatrudnienia i w konsekwencji ubezpieczenia. Wobec powyższego, uwzględnienie wniosku przez organ stanowiłoby rażące naruszenie przepisów prawa. Rozstrzygnięcie takie jawiłoby się też jako oczywiście niesprawiedliwe wobec osób, które swoją wieloletnią pracą wypracowały środki tworzące Fundusz Ubezpieczeń Społecznych. Zdaniem Sądu organ poprawnie również przyjął, iż w sprawie nie występowały szczególne okoliczności uzasadniające brak wypracowania przez skarżącego, odpowiednio długiego okresu podlegania ubezpieczeniu społecznemu. Za taką okoliczność nie może bowiem być uznana wiedza powszechna, o trudnościach ze znalezieniem pracy. Samo bezrobocie panujące na rynku pracy, aczkolwiek stanowiące przesłankę niezależną od strony, nie stanowi okoliczności wyjątkowej w realiach gospodarki wolnorynkowej. Gospodarka rynkowa charakteryzuje się bowiem tym, iż popyt nie zawsze idzie w parze z podażą. Reguła ta dotyczy zaś nie tylko towarów, czy usług, ale odnosi się również do sfery zatrudnienia, gdzie ilość miejsc pracy nie musi pokrywać się z zapotrzebowaniem na pracę. Tym samym, niemożność zaspokojenia potrzeb wszystkich obywateli na zapewnienie ich dostępu do zatrudnienia, nie może być skutecznie postrzegana jako okoliczność wyjątkowa, uzasadniająca rentę w drodze wyjątku. W ocenie Sądu I instancji bez wpływu na rozstrzygnięcie pozostawała też podniesiona w uzupełnieniu skargi okoliczność, że niemożliwość wykonywania pracy przez skarżącego spowodowana była koniecznością opieki nad członkami rodziny. Tej okoliczności strona nie podnosiła ani we wniosku, ani we wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy. Wobec powyższego, na obecnym etapie postępowania strona nie może skutecznie zarzucać organowi tego, iż przy wydawaniu skarżonej decyzji nie brał pod rozwagę okoliczności, których sama strona nie podnosiła, a które nie mogły być znane organowi z urzędu. Ponadto Sąd zwrócił uwagę na niekonsekwencję twierdzeń skarżącego, zawartych w uzupełnieniu skargi. Z jednej strony wnioskodawca tłumaczył bowiem niemożliwość wypracowania odpowiednio długiego okresu pracy faktem istnienia bezrobocia w kraju, co świadczy, że skarżący miał zarówno wolę jak też możliwości rodzinne i zdrowotne do wykonywania pracy. Z drugiej jednak strony podkreślał, że nie pracował z uwagi na konieczność sprawowania opieki nad dziećmi i chorą żoną. Powyższa niekonsekwencja, zdaniem Sądu może świadczyć za niewiarygodnością twierdzeń strony, co do istnienia szczególnych okoliczności uniemożliwiających wypracowanie przez skarżącego, odpowiednio długiego okresu składkowego. Sąd podkreślił również, iż nie neguje istnienia po stronie skarżącego, trudnej sytuacji materialnej. Nie mniej jednak niniejsza sprawa może być badana i oceniana jedynie przez pryzmat przepisu art. 83 u.e.r. Ta zaś norma prawna nie odnosi się do świadczeń mających naturę świadczeń pomocy socjalnej. Dla przyznania świadczenia w drodze wyjątku konieczne jest spełnienie przez wnioskującego, ściśle określonych w ustawie przesłanek. Brak zaś ich występowania sprawia, iż skarżona decyzja nie naruszyła prawa. Wobec powyższego Sąd - na podstawie art.151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.- określanej dalej jako p.p.s.a.) - oddalił skargę. Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wywiódł P.M., zaskarżając go w całości i zarzucając mu naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy t j. :
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
