Wyrok NSA z dnia 1 wrzenia 2011 r., sygn. II FSK 358/10
Sankcja wzruszalności decyzji w drodze wznowienia w przypadku pracownika organu odnosi się tylko do przypadków wydania decyzji przez pracownika.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Aleksandra Wrzesińska-Nowacka (sprawozdawca), Sędzia NSA Jerzy Płusa, Sędzia NSA (del.) Teresa Porczyńska, Protokolant Dorota Żmijewska, po rozpoznaniu w dniu 1 września 2011 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej A. W. i A. W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 13 października 2009 r. sygn. akt I SA/Wr 1186/09 w sprawie ze skargi A. W. i A. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w J. z dnia 27 kwietnia 2009 r. nr [...] w przedmiocie odmowy uchylenia decyzji po wznowieniu postępowania w sprawie łącznego zobowiązania pieniężnego za 2005 r. oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 13 października 2009 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w sprawie o sygnaturze akt I SA/Wr 1186/09 działając na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.,) dalej p.p.s.a. oddalił skargę A. i A. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w J. z dnia 27 kwietnia 2009 roku w przedmiocie zmiany wymiaru zobowiązania podatkowego za 2005 rok. Zaskarżoną do Sądu decyzją utrzymano w mocy decyzję Prezydenta Miasta J z dnia 28 stycznia 2009, odmawiającą uchylenia decyzji Wójta Gminy J. z dnia 8 listopada 2005 r., w sprawie zmiany wymiaru małżonkom W. zobowiązania podatkowego za 2005 r. Wnioskiem z dnia 18 lutego 2008 r. podatnicy zwrócili się o wznowienie postępowania i uchylenie decyzji Wójta Gminy J. z dnia 8 listopada 2005 roku. Powołali się na przesłanki określone w art. 240 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r., nr 8, poz. 54 ze zm.) - dalej: o.p. Wskazali, że wielokrotnie w toku postępowania wymiarowego występowali o wyłączenie od udziału w postępowaniu A.R. -pracownika Urzędu Gminy w J. Pomimo to A. R. brał udział w czynnościach postępowania oraz uczestniczył w wydaniu decyzji, okazując w tym czasie wrogi stosunek do podatników oraz używając w stosunku do nich obraźliwych epitetów. Samorządowe Kolegium Odwoławcze postanowieniem z dnia 7 marca 2008 r. wznowiło postępowanie i wyznaczyło Prezydenta Miasta J. jako organ właściwy do wydania rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie. Decyzją z dnia 28 stycznia 2009 r. Prezydent Miasta J. odmówił uchylenia decyzji Wójta Gminy J. z dnia 8 listopada 2005 roku. W uzasadnieniu organ wyjaśnił, że nie zaistniała w sprawie przesłanka zawarta w art. 240 1 pkt 3 o.p., gdyż nie można stwierdzić, że decyzja w sprawie ustalenia podatnikom zobowiązania za 2005 r. została wydana przez pracownika podlegającego wyłączeniu na mocy art. 130-132 o.p. Organ dodał, że z pisma Wójta Gminy J., będącego odpowiedzią na pytanie Prezydenta Miasta J. wynikało, że w stosunku do A. R. nie zaszła żadna z powołanych przez podatników podstaw wyłączenia go od czynności postępowania podatkowego (art. 130 § 1 pkt 1, pkt 3 i pkt 5 o.p.). Samorządowe Kolegium Odwoławcze w J. zaskarżoną do Sądu decyzją z dnia 27 kwietnia 2009 r. utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta J. oraz podzieliło argumentację tam zawartą. Organ odwoławczy podniósł, że o istnieniu powołanej przez podatników przesłanki wznowienia postępowania z art. 240 § 1 pkt 3 o.p. można mówić wówczas, gdy decyzja została wydana przez pracownika lub organ podatkowy podlegający wyłączeniu na mocy art. 130-132 o.p. Tymczasem A. R., o którego wyłączenie od czynności postępowania wnosili podatnicy, nie był osobą upoważnioną do wydania decyzji w imieniu Wójta Gminy J. Był jedynie pracownikiem Urzędu Gminy. Prowadził postępowanie i sporządzał projekty pism oraz rozstrzygnięć, które następnie akceptował i podpisywał Wójt Gminy J. jako organ I instancji. W ocenie organu drugiej instancji, wymieniona w art. 240 § 1 pkt 3 o.p. podstawa wznowienia postępowania obejmuje jedynie udział w czynnościach decydujących tj. wydaniu decyzji. W odniesieniu do pracownika organu powyższa podstawa może zaistnieć jedynie w przypadku, gdy na podstawie udzielonego upoważnienia wydał on decyzję, choćby "na zewnątrz" była to decyzja organu. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyniku przeprowadzenia sądowej kontroli objętej skargą decyzji ocenił, że nie narusza ona prawa. Sąd argumentował, ze wobec powołania się przez skarżących na wymienioną w art. 240 § 1 pkt 3 o.p. przesłankę wznowienia postępowania organ wznowił postępowanie, na skutek czego miał obowiązek w pierwszej kolejności zbadać, czy powołane przez stronę we wniosku o wznowienie postępowania okoliczności spełniały cechy wymienione w art. 240 § 1 pkt 3 o.p. Dopiero stwierdzenie, że przesłanka ta zaistniała, dawało możliwość przeprowadzenia ponownie postępowania wyjaśniającego i ewentualnej zmiany decyzji ostatecznej. W ocenie Sądu organy prawidłowo nie przystąpiły do drugiej z opisanych powyżej faz postępowania wznowieniowego, gdyż słusznie uznały, że przesłanka wznowieniowa, na którą powołała się strona skarżąca, w ogóle nie wystąpiła w sprawie. Sąd argumentował, że przesłanki wyłączenia, wynikające z art. 130 o.p. zostały określone szerzej, niż przesłanka wznowienia w art. 240 § 1 pkt 3 o.p. Instytucja wyłączenia może lub wręcz musi znaleźć zastosowanie zarówno w stosunku do pracownika prowadzącego postępowanie lub uczestniczącego w niektórych czynnościach procesowych, jak i do pracownika upoważnionego do wydania rozstrzygnięcia w sprawie. Podstawę wznowienia zawartą w treści art. 240 § 1 pkt 3 o.p. ograniczono zaś do sytuacji, gdy decyzja kończąca postępowanie została wydana przez podlegającego wyłączeniu pracownika lub organ. Następnie Sąd dodał, że podstawą wznowienia postępowania może być jedynie udział pracownika (organu) podlegającego wyłączeniu w czynnościach decydujących tj. w wydaniu decyzji. Wynika to bezpośrednio z art. 240 § 1 pkt 3 o.p., który dowołuje się do pojęcia "wydania decyzji". Sąd podzielił stanowisko organów, że "na zewnątrz" decyzje zawsze wydaje organ podatkowy, działając przez pracownika upoważnionego do podpisania decyzji w imieniu organu. Za pracownika, który "wydał" decyzję można uznać zaś jedynie osobę, która faktycznie i ostatecznie zadecydowała o kształcie rozstrzygnięcia, bez względu na to, kto gromadził w postępowaniu materiał dowodowy, dokonywał czynności procesowych, a nawet przygotowywał projekt decyzji. Osoba upoważniona do podpisania decyzji jest w imieniu organu jedyną odpowiedzialną za jej treść, stąd jej udział w końcowym etapie postępowania i czynnościach decyzyjnych przesądza o podjęciu decyzji i o tym, że w takim a nie innym kształcie decyzja ta wejdzie do obrotu prawnego. W ocenie Sądu, obowiązek wyłączenia pracownika organu od udziału w postępowaniu na podstawie art. 130 o.p. służy obiektywizmowi przy rozstrzyganiu sprawy, a więc ma zapobiec sytuacjom, w których okoliczności wskazane w art. 130 § 1 pkt 1-8 mogłyby wywrzeć wpływ na wynik postępowania. O ile jednak, jak podniósł Sąd, niewyłączenie pracownika w razie spełnienia przesłanek z w/w przepisu stanowi naruszenie procedury podatkowej, to powyższe naruszenie obowiązków organu nie przesądza, że w każdym przypadku ta okoliczność faktycznie miała wpływa na wynik postępowania. Sąd dodał też, że naruszenie prawa poprzez niezastosowanie przepisów art. 130-132 o.p. w sytuacji gdy istniały podstawy do ich zastosowania, stanowi podstawę zarzutów, jakie strona może podnieść w odwołaniu od decyzji lub skardze do sądu administracyjnego na decyzję ostateczną organu podatkowego. Wznowienie postępowania, jako instytucja nadzwyczajna, wymaga zaś spełnienia bardziej rygorystycznie określonych przesłanek. W ocenie Sądu wykładnia językowa jak i celowościowa nie pozwalają na taką interpretację art. 240 § 1 pkt 3 o.p., która skutkowałaby objęciem zakresem zastosowania tego przepisu sytuacji, gdy pracownik podlegający wyłączeniu na podstawie art. 130-132 o.p. brał udział w postępowaniu, ale nie wydał decyzji. Sąd uznał za prawidłowe stanowisko organu, że w rozpoznawanej sprawie art. 240 § 1 pkt 3 o.p. mógłby znaleźć zastosowanie jedynie wówczas, gdyby wskazany pracownik Urzędu Gminy w J. - A. R., był osobą wydającą decyzję w sprawie. Z akt sprawy wynikało jednak, że w/w pracownik był zatrudniony w Urzędzie Gminy J. na stanowisku inspektora ds. wymiaru podatków i odpowiadał za prowadzenie postępowania podatkowego łącznie z opracowaniem wyliczeń należności podatkowych na podstawie przepisów. Zakres czynności, do jakich był upoważniony, nie obejmował jednak wydawania decyzji podatkowych. W uzasadnieniu wyroku podniesiono także, że zarzuty skarżących w stosunku do A. R. w przeważającej mierze dotyczą nieprawidłowego wyliczenia skarżącym wysokości zobowiązania podatkowego. Oddalając te zarzuty Sąd wskazał, że kwestionowanie prawidłowości wyliczenia podatku, czy to z przyczyn merytorycznych, czy w oparciu o art. 130 - 132 o.p. było możliwe w postępowaniu odwoławczym. Natomiast warunkiem uchylenia decyzji wymiarowej w trybie wznowieniowym było wykazanie, że zaistniała jedna z przesłanek wskazanych w art. 240 § 1 o.p. W przypadku powołania się na pkt 3 tego przepisu konieczne jest wykazanie, że okoliczności, o jakich mowa w art. 130-132 o.p. zaistniały w stosunku do osoby, która wydała, a więc podpisała, decyzję w imieniu Wójta Gminy J. Skoro jak wskazał Sąd, A. R., którego wyłączenia od udziału w postępowaniu domagali się skarżący, nie był tą osobą, to wskazana przesłanka wznowienia nie wystąpiła. Nie było więc również podstaw do merytorycznego rozpoznania ponownie sprawy i badania prawidłowości rozliczenia podatku. W skardze kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego skarżący zaskarżyli wskazany powyżej wyrok w całości zarzucając mu naruszenie przepisów postępowania, to jest:
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
