Postanowienie NSA z dnia 26 marca 2009 r., sygn. I OZ 264/09
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Izabella Kulig-Maciszewska po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej z urzędu sprostowania postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 16 lutego 2009 r. sygn. akt III SAGd 404/08 odmawiającego przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi W. B. na decyzję Rektora Uniwersytetu Gdańskiego z dnia [...] sierpnia 2008 r. nr [...] w przedmiocie nieprzyjęcia na pierwszy rok studiów p o s t a n a w i a: sprostować z urzędu w komparycji postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 16 lutego 2009 r. sygn. akt III SA/Gd 404/08 oczywistą omyłkę w ten sposób, że w ostatniej linii od dołu zamiast zwrotu w przedmiocie "przyjęcia" na pierwszy rok studiów wpisać zwrot w przedmiocie "nieprzyjęcia" na pierwszy rok studiów. UZASADNIENIE Stosownie do art. 156 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) zwaną dalej P.p.s.a., Sąd może z urzędu sprostować w wyroku - a na mocy art. 166 tej ustawy w postanowieniu - niedokładności, błędy pisarskie albo rachunkowe lub inne oczywiste omyłki. Sprostowanie to (§ 2 wymienionego przepisu) Sąd może postanowić na posiedzeniu niejawnym. Stąd niewątpliwie błędne oznaczenie przedmiotu postępowania przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Szczecinie, polegające na wskazaniu "przyjęcia" na pierwszy rok studiów zamiast "nieprzyjęcia" na pierwszy rok studiów co podlega sprostowaniu w trybie powołanych wyżej przepisów. Ponieważ błąd został ujawniony na etapie postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym to na podstawie art. 156 § 3 P.p.s.a Sąd ten może sprostować z urzędu postanowienie Sądu pierwszej instancji. W tym stanie rzeczy, Naczelny Sąd Administracyjny na mocy art. 156 w związku z art. 193 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak wyżej. POSTANOWIENIE Dnia 26 marca 2009 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Izabella Kulig - Maciszewska po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia W. B. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 16 lutego 2009 r. sygn. akt III SA/Gd 404/08 o odmowie przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi W. B. na decyzję Rektora Uniwersytetu Gdańskiego z dnia [...] sierpnia 2008 r. nr [...] w przedmiocie nieprzyjęcia na pierwszy rok studiów postanawia: oddalić zażalenie UZASADNIENIE Postanowieniem z dnia 16 lutego 2009 r., sygn. akt III SA/Gd 404/08, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku odmówił przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych W. B. w sprawie ze skargi na decyzję Rektora Uniwersytetu Gdańskiego w przedmiocie nieprzyjęcia na pierwszy rok studiów. Niniejsze postanowienie zostało wydane na skutek sprzeciwu wniesionego od postanowienia WSA w Gdańsku z dnia 30 grudnia 2008 r. W uzasadnieniu Sąd uznał, iż na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar udowodnienia, że znajduje się on w sytuacji uprawniającej go do skorzystania z prawa pomocy, zaś rozstrzygnięcie w tej kwestii zależy od tego, co zostanie przez stronę udowodnione. Mając to na uwadze oraz treść oświadczenia W. B., z którego wynika, iż jest kawalerem, studentem studiów stacjonarnych na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu pozostającym na utrzymaniu rodziców oraz że nie posiada żadnego majątku i nie uzyskuje dochodów Sąd, pismem z dnia 27 listopada 2008 r., wezwał skarżącego do przedłożenia - w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia wezwania, dokumentów obrazujących stan majątkowy rodziców skarżącego. Ponieważ skarżący nie nadesłał żadnych wymaganych dokumentów, uniemożliwiając dokonanie rzetelnej analizy jego sytuacji finansowej tym samym nie wykazał zasadności złożonego wniosku w świetle ustawowych przesłanek przyznania prawa pomocy. Dodatkowo Sąd stwierdził, iż skarżący jako osoba pełnoletnia ale pozostająca na utrzymaniu rodziców powinna, w ocenie Sądu, otrzymać środki na opłacenie wpisu od skargi w wysokości 200 zł od rodziców, bowiem zgodnie z art. 133 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Zakres obowiązku alimentacyjnego zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 k.r.i.o.p) a decyduje o nim ustawowy obowiązek alimentacyjny, a nie orzeczony. Nadto skarżący powinien złożyć na żądanie Sądu dokumenty umożliwiające ocenę, czy faktycznie spełnia on przesłanki do przyznania mu prawa pomocy. Na powyższe postanowienie W. B. złożył zażalenie, w którym nie zgodził się z argumentacją Sądu na temat wykładni art. 246 § 1 pkt 2, która dla niego jest rozszerzająca, ponieważ poszukiwanie majątku w sprawie dotyczącej jego interesów u jego wstępnych (rodziców) nie wynika z tego przepisu, ponieważ nie ma na to przyzwolenia. Ponadto odesłanie na drogę alimentacyjną nie jest zasadne merytorycznie i nie jest wykonalne, gdyż na dowołanie miał 14 dni, a żaden Sąd nie przyjąłby do rozpoznania pozwu nie mówiąc o rozpatrzeniu sprawy, bo takie są realia postępowania sądowego, o czym dobitnie świadczy sprawa przed WSA, która od lipca 2008 r. nie została skierowana na wokandę. Zaś oczekiwanie, że inny Sąd zasądziłby alimenty na wpis sądowy jest przykładem stawiania przed stroną wymagań nie do spełnienia, a zupełnie innym zagadnieniem jest problem zasadności takiego powództwa. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: Zażalenie nie zawiera usprawiedliwionej podstawy. Zgodnie z art. 245 § 1 powołanej ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) zwaną dalej P.p.s.a., prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Natomiast w myśl § 3 tego przepisu, prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Oznacza to, że instytucja zwolnienia od kosztów sądowych ma charakter wyjątkowy, stosowana jest jedynie w przypadkach, gdy skarżący znajduje się w trudnej sytuacji materialnej i stanowi w istocie pomoc państwa dla osób, które z uwagi na ich trudną sytuację nie mogą uiścić kosztów sądowych, bez wywołania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania siebie i rodziny. Ma zatem na celu ułatwienie najuboższym dochodzenia swych słusznych praw w sprawach dotyczących ich żywotnych interesów. Należy jednak podkreślić, że ciężar dowodu co do wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na stronie składającej wniosek o przyznanie prawa pomocy (post. NSA z dnia 18 czerwca 2004 r. sygn. akt FZ 165/04). Z punktu widzenia art. 245 § 1 w związku z art. 246 § 1 P.p.s.a., Sąd rozpatrując wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien uwzględnić nie tylko bieżące dochody i wydatki wnioskodawcy (jego rodziny), ale również stan majątkowy. W świetle powołanych uregulowań wnioskodawcę zwalnia się od kosztów sądowych tylko w sytuacji, gdy wykaże on, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Z analizy akt sprawy nie wynika natomiast, aby wnioskodawca nie był w stanie ponieść kosztów wpisu sądowego od skargi w wysokości 200 zł bez takowego uszczerbku. Decydujące znaczenie w rozpoznawanej sprawie ma przede wszystkim wezwanie skierowane do skarżącego, z dnia 27 listopada 2008 r., które miało umożliwić zobrazowanie stanu majątkowego rodziców, na które nie udzielono żadnej odpowiedzi. Sąd nie miał więc możliwości ustalenia jaki jest stan majątkowy rodziców wnioskodawcy, gdyż od tego zależało w niniejszej sprawie przyznanie prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Okoliczność, że pełnoletnie dziecko, które nie posiada własnego majątku a uczy się i pozostaje na utrzymaniu rodziców, nie uzasadniają jeszcze zwolnienia od kosztów sądowych. Bowiem, z istoty obowiązku alimentacyjnego wynika, że w przypadku realizacji swoich praw przed sądem przez pełnoletnie dziecko, które nie osiągnęło możliwości samodzielnego utrzymania, jego rodzice winni wyłożyć potrzebne na ten cel środki, jeżeli są w stanie ponieść koszty bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. W takim wypadku o przyznaniu prawa pomocy decyduje sytuacja majątkowa rodziców. Zatem, to na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, że znajduje się czy on czy jego rodzina - w tym przypadku rodzice w sytuacji uprawniającej do skorzystania z prawa pomocy. Naczelny Sąd Administracyjny zwraca uwagę na fakt, że przy rozpoznawaniu wniosku o przyznanie prawa pomocy nie prowadzi się dochodzenia w sytuacji, gdy dokładne dane umożliwiające pełną ocenę stanu majątkowego oraz możliwości płatniczych wnioskodawcy nie są znane, gdyż uchyla się on od złożenia stosownych dokumentów w tym przedmiocie. Jak już bowiem, wskazano wyżej, w gestii zainteresowanego leży wykazanie zasadności złożonego wniosku w świetle ustawowych przesłanek przyznania prawa pomocy. Ponadto, w orzecznictwie sądowoadministracyjnym podkreśla się, iż niewykonanie wezwania do złożenia dodatkowych oświadczeń lub dokumentów uniemożliwia dokonanie rzetelnej analizy sytuacji finansowej strony (por. postanowienie NSA z dnia 1 marca 2006 r. sygn. akt II OZ 235/06 niepubl.). Tak więc w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, w świetle niniejszej sprawy i okoliczności jej towarzyszących, uznać należy, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku dokonał prawidłowej oceny, iż skarżący nie wykazał, że nie jest w stanie ponieść kosztów postępowania sądowego, a zarzuty skarżącego należy uznać za całkowicie chybione. Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny, działając na podstawie przepisów art. 184 w związku z art. 197 powołanej ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, postanowił, jak w sentencji
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
