Umowa użyczenia w obrocie gospodarczym i prawie podatkowym

Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Przedmiotem użyczenia mogą być zarówno rzeczy ruchome (np. samochód, maszyna, meble), jak i nieruchomości (np. lokal użytkowy lub jego część, działka, budynek).

1. Jak sporządzić umowę użyczenia

Forma umowy użyczenia jest w zasadzie dowolna. Można ją również zawrzeć ustnie, jednak w obrocie gospodarczym wskazana jest forma pisemna. Konieczność ta wynika ze względów dowodowych, istotnych m.in. w sprawach podatkowych. Także zawarcie umowy użyczenia nieruchomości nie wymaga zachowania formy szczególnej, tj. aktu notarialnego, ponieważ tylko umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości bezwzględnie wymaga aktu notarialnego (art. 158 k.c.). Przy umowie użyczenia nieruchomości nie dochodzi natomiast do przeniesienia prawa własności, wobec czego wystarczy zawrzeć ją np. w zwykłej formie pisemnej.

Zgodnie z art. 713 i 718 § 1 k.c. biorący do używania w trakcie trwania umowy ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej oraz koszty jej utrzymania w stanie niepogorszonym. Oprócz tych wydatków korzystający może poczynić inne wydatki lub nakłady na rzecz (np. nakłady inwestycyjne na użyczoną rzecz), ale pod warunkiem że działa z korzyścią dla użyczającego, zgodnie z jego prawdopodobną wolą i z zachowaniem należytej staranności. Jeśli korzystający poczynił wydatki lub nakłady na użyczoną rzecz zgodnie ze swoimi obowiązkami i wolą użyczającego, wówczas może żądać m.in. zwrotu uzasadnionych wydatków i nakładów wraz z ustawowymi odsetkami. W przeciwnym razie, tzn. jeśli dokona tych czynności wbrew woli użyczającego, niestety nie może liczyć na zwrot wydatków. Co więcej, odpowiada wówczas za szkodę wynikłą z podjętych działań. W takiej sytuacji biorący do używania powinien przywrócić stan poprzedni rzeczy, a gdyby to było niemożliwe - naprawić szkodę. Nie może on żądać zwrotu poniesionych kosztów, natomiast będzie mógł wycofać nakłady, jeśli może to uczynić bez uszkodzenia rzeczy.