Jak rozliczać pracę nakładczą

Praca nakładcza ma wiele zalet i może zapewnić oszczędności firmom usługowym czy produkcyjnym. W praktyce powstają często problemy, jak ustalać płacę i rozliczać przychody osiągane przez wykonawców.

Praca nakładcza jest jedną z form zatrudnienia odrębną niż stosunek pracy, chociaż można jej przypisać kilka cech wspólnych do umów o pracę. Stronami umowy o pracę nakładczą, którą należy zawrzeć pisemnie, są wykonawca (pracownik) oraz nakładca (pracodawca). Sytuację prawną wykonawców reguluje rozporządzenie z 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą. Zastosowanie mają do nich również wybrane przepisy Kodeksu pracy, m.in. w zakresie niektórych uprawnień pracowniczych, takich jak np.: urlopy wypoczynkowe, wynagrodzenie chorobowe, urlopy macierzyńskie, bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

Potocznie praca nakładcza jest nazywana chałupnictwem, gdyż zwykle odbywa się w domu wykonawcy. Jednak miejscem pracy może być również inny lokal, np. siedziba nakładcy. Przedmiotem umowy o pracę nakładczą może być wykonywanie różnego rodzaju czynności polegających na montowaniu, składaniu, wykańczaniu, szyciu, klejeniu, naprawianiu itp. Efektem tej pracy są więc zazwyczaj wyroby gotowe czy półprodukty, choć nie tylko. Mogą to być również usługi, np. przeprowadzanie ankiet, obsługa baz danych, rozsyłanie zamówień, ofert, sporządzanie analiz ekonomicznych. Wymienione rozporządzenie regulujące pracę nakładczą nie stawia żadnych ograniczeń co do rodzaju pracy, jaka może być świadczona przez chałupnika. Wykonawca pracuje przy użyciu odpowiednich materiałów, surowców, części, których musi mu dostarczyć nakładca. Jeśli jest to niezbędne do wykonania zadania i strony tak się umówiły, nakładca zaopatruje go również w narzędzia, maszyny lub urządzenia i czuwa nad ich stanem technicznym, z wyjątkiem bieżącej konserwacji. Możliwe jest również, za zgodą nakładcy, wykorzystywanie do pracy materiałów stanowiących własność wykonawcy. Wówczas nakładca dokonuje zwrotu tych kosztów.