Wyrok SN z dnia 5 września 2025 r., sygn. II CSKP 276/25
W razie dochodzenia przez konsumenta od banku zwrotu świadczenia spełnionego na podstawie nieważnej umowy kredytu hipotecznego indeksowanego do waluty obcej, bankowi nie przysługuje prawo zatrzymania na podstawie art. 496 w zw. z art. 497 k.c. Umowa kredytu nie ma charakteru umowy wzajemnej w rozumieniu art. 487 § 2 k.c., gdyż świadczenia stron – wypłata kapitału kredytu przez bank oraz jego zwrot wraz z odsetkami przez kredytobiorcy – nie są swoimi odpowiednikami i nie pozostają w stosunku wymiany. Niezależnie od kwalifikacji umowy kredytu, fakt że świadczenia obu stron mają charakter pieniężny wyklucza zastosowanie prawa zatrzymania z uwagi na możliwość skorzystania przez strony z potrącenia, które jako instytucja prowadząca do umorzenia i zaspokojenia wzajemnych wierzytelności zapewnia dalej idącą ochronę niż prawo zatrzymania. Prawo zatrzymania ma charakter subsydiarny wobec innych form zabezpieczenia. Rozstrzygnięcie to pozostaje w zgodzie z art. 6 ust. 1 oraz art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13/EWG, które stoją na przeszkodzie powołaniu się przez instytucję bankową na prawo zatrzymania w sporze z konsumentem żądającym stwierdzenia nieważności umowy kredytu.
Teza AI
Istota problemu
Problem prawny w niniejszej sprawie dotyczył dopuszczalności powołania się przez bank na prawo zatrzymania świadczenia pieniężnego w sytuacji, gdy konsument dochodzi zwrotu rat spełnionych na podstawie nieważnej umowy kredytu hipotecznego indeksowanego do waluty obcej. Kwestia ta wiązała się z zagadnieniem kwalifikacji umowy kredytu jako umowy wzajemnej w rozumieniu art. 487 § 2 k.c. oraz stosowania art. 496 i 497 k.c., które przewidują prawo zatrzymania w przypadku rozwiązania lub nieważności umów wzajemnych. Problem miał również wymiar prawnounijny, gdyż wymagał oceny zgodności takiego rozwiązania z art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13/EWG o nieuczciwych warunkach w umowach konsumenckich. Dodatkowo sąd musiał rozstrzygnąć o dacie początkowej naliczania odsetek za opóźnienie w przypadku uwzględnienia zarzutu zatrzymania przez sąd drugiej instancji.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
