Wyrok SN z dnia 27 sierpnia 2025 r., sygn. II CSKP 399/24
Dla wymagalności roszczenia konsumenta o zwrot świadczeń spełnionych na podstawie umowy kredytu zawierającej klauzule abuzywne nie jest konieczne uprzednie złożenie przez konsumenta oświadczenia o świadomości konsekwencji uznania umowy za niewiążącą. Wola niepodlegania niedozwolonym postanowieniom może być wyrażona w sposób dorozumiany, w tym przez wniesienie pozwu o zwrot nienależnych świadczeń. Świadczenia spełnione na podstawie klauzul abuzywnych są nienależne od początku, a roszczenie o ich zwrot – mające charakter bezterminowy – staje się wymagalne z chwilą wezwania do zapłaty, za które uznaje się również pozew. Bankowi nie przysługuje prawo zatrzymania przy rozliczeniu nieważnej umowy kredytu, gdyż umowa kredytu nie ma charakteru umowy wzajemnej.
Teza AI
Istota problemu
Czy dla wymagalności roszczenia konsumenta o zwrot nienależnych świadczeń spełnionych na podstawie umowy kredytu zawierającej klauzule abuzywne konieczne jest uprzednie złożenie przez konsumenta – po pouczeniu przez sąd – oświadczenia o świadomości konsekwencji uznania umowy za niewiążącą (koncepcja "bezskuteczności zawieszonej"), oraz czy bankowi przysługuje prawo zatrzymania przy rozliczeniu nieważnej umowy kredytu denominowanego/indeksowanego.
Rozstrzygnięcie
SN uchylił wyrok SA i oddalił apelację banku w całości. Odrzucił koncepcję "bezskuteczności zawieszonej" wypracowaną w uchwale III CZP 6/21, wskazując że została ona skorygowana przez uchwałę pełnego składu III CZP 25/22 z 25.04.2024 r. w następstwie krytyki TSUE (wyrok C-28/22 z 14.12.2023 r.). Wola konsumenta co do niepodlegania klauzulom abuzywnym może być wyrażona w sposób dorozumiany przez każde zachowanie ujawniające ją dostatecznie (art. 60 k.c.) – np. przez wezwanie do zwrotu rat lub wniesienie pozwu. Świadczenia spełnione na podstawie klauzuli abuzywnej są nienależne od początku, a roszczenie o ich zwrot ma charakter bezterminowy – konsument może je postawić w stan wymagalności przez wezwanie (art. 455 k.c.), za które uznaje się także pozew. Odsetki za opóźnienie należą się od daty przypadającej po upływie 14 dni od doręczenia pozwu. SN potwierdził również (powołując uchwały III CZP 31/23 i III CZP 37/24), że umowa kredytu nie jest umową wzajemną, więc bankowi nie przysługuje prawo zatrzymania z art. 496-497 k.c.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
