Wyrok NSA z dnia 28 czerwca 2024 r., sygn. I OSK 1282/23
Dnia 28 czerwca 2024 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jolanta Rudnicka Sędziowie: sędzia NSA Monika Nowicka sędzia del. WSA Arkadiusz Blewązka (spr.) po rozpoznaniu w dniu 28 czerwca 2024 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej A. D. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 8 lutego 2023 r., sygn. akt II SA/Rz 984/22 w sprawie ze skargi A. D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] czerwca 2022 r. nr [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie wyrokiem z dnia 8 lutego 2023 r., II SA/Rz 984/22 oddalił skargę A. D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] czerwca 2022 r. w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego.
Powyższy wyrok zapadł w następujących okolicznościach sprawy:
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. decyzją z dnia [...] czerwca 2022 r., nr [...], na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4, ust. 1b, ust. 5 pkt 2 lit. a oraz art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U.2022.615), dalej jako "u.ś.r.", po rozpoznaniu odwołania A. D. od decyzji Wójta Gminy D. z dnia [...] kwietnia 2022 r. znak: [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad niepełnosprawną matką, utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu powyższej decyzji stwierdzone zostało, że dniu [...] marca 2022 r. A. D. zwróciła się o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad matką, która legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Wójt Gminy D. decyzją z dnia [...] kwietnia 2022 r. odmówił przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. W uzasadnieniu decyzji organ ten przedstawił stan faktyczny sprawy, przytoczył treść art. 17 ust. 1, ust. 1b oraz ust. 5 pkt 2a u.ś.r. i stwierdził, że niepełnosprawność matki nie powstała przed 18. rokiem życia ani w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej. Nadto osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, a mąż nie legitymuje się znacznym stopniem niepełnosprawności. W obszernym odwołaniu od tej decyzji A. D. zarzuciła naruszenie prawa materialnego, tj. art. 17 ust. 1 pkt 4, ust. 1a, ust. 1b, ust. 5 pkt 2 lit. a u.ś.r. oraz prawa procesowego (art. 6, art. 7, art. 8, art. 9, art. 77 i art. 80 k.p.a.). Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. powyższego odwołania nie uwzględniło, chociaż zgodziło się z zarzutem, że nie jest dopuszczalne oparcie odmowy przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na tej części przepisu art. 17 ust. 1b u.ś.r., która wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r., K 38/13 została uznana za niezgodną z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. Kolegium podkreśliło, że przepis ten może być stosowany, lecz z pominięciem kryterium momentu powstania niepełnosprawności osoby wymagającej opieki. Utrzymując zaskarżoną decyzję w mocy Kolegium wskazało, że zaistniała przesłanka negatywna do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Matka wnioskodawczyni jest bowiem mężatką, a jej mąż ma orzeczony na stałe jedynie umiarkowany stopień niepełnosprawności. Przepis art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a u.ś.r. stanowi, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Wskazany przepis normuje przypadki, gdy o świadczenie pielęgnacyjne z tytułu sprawowanej opieki nad osobą niepełnosprawną, pozostającą w związku małżeńskim ubiega się osoba spełniająca kryteria wskazane w ust. 1 niebędąca małżonkiem zobowiązanym w pierwszej kolejności do alimentacji. Zatem fakt pozostawania przez osobę wymagającą opieki w małżeństwie z osobą o stanie zdrowia niekwalifikującym się do uzyskania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności, wyklucza z zasady możliwość przyznania świadczenia pielęgnacyjnego na rzecz dalszego krewnego (dziecka, wnuka itd.). Kolegium wskazało, ze w orzecznictwie sądów administracyjnych ukształtowały się dwie przeciwstawne linie orzecznicze, z których jedna dopuszcza sytuacje, gdy wbrew literalnemu brzmieniu powołanego wyżej przepisu, możliwe jest przyznanie świadczenia innemu członkowi rodziny, mimo pozostawania przez osobę niepełnosprawną w związku małżeńskim z osobą, która formalnie nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Zgodnie z odmiennymi poglądami, pozostawanie osoby wymagającej opieki w związku małżeńskim, gdy małżonek nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, wyklucza – co do zasady – z kręgu uprawnionych do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego krewnych zobowiązanych do świadczenia alimentacyjnego w dalszej kolejności po małżonku. Kolegium przychyliło się do powyższego stanowiska i wskazało, że za jego słusznością przemawia wykładnia językowa art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a u.ś.r. pozwalająca stwierdzić, że ustawodawca uznał za konieczne, aby ocena, czy osoba uprawniona w pierwszej kolejności nie jest w stanie wypełnić we właściwy sposób obowiązku alimentacyjnego z uwagi na stan zdrowia rozstrzygana była orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności. Ani organ, ani sąd nie mają bowiem wiadomości specjalnych, które pozwoliłyby w pełni wyważyć, czy stan zdrowia danej osoby zobowiązanej do alimentacji rzeczywiście uniemożliwia sprawowanie opieki.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
