Wyrok NSA z dnia 14 marca 2024 r., sygn. III OSK 2635/22
Rozwiązanie stosunku służbowego z policjantem na podstawie art. 41 ust. 2 pkt 5 ustawy o Policji z uwagi na ważny interes służby nie jest arbitralne, gdy opiera się na fakultatywnej przesłance i następuje po uwzględnieniu istotnych okoliczności sprawy, nawet jeżeli postępowanie karne przeciwko policjantowi zostało umorzone z powodu znikomej społecznej szkodliwości czynu.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Ewa Kwiecińska (spr.) Sędziowie: sędzia NSA Olga Żurawska-Matusiak sędzia del. WSA Beata Jezielska Protokolant: asystent sędziego Piotr Paszkowski po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2024 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M.D. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 4 sierpnia 2022 r., sygn. akt II SA/Wa 3428/21 w sprawie ze skargi M.D. na rozkaz personalny Komendanta Głównego Policji z dnia 19 lipca 2021 r. nr [...] w przedmiocie zwolnienia ze służby w Policji 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od M.D. na rzecz Komendanta Głównego Policji kwotę 240 (słownie: dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Wyrokiem z 4 sierpnia 2022 r., wydanym w sprawie o sygnaturze II SA/Wa 3428/21, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpoznaniu skargi M.D. (dalej jako "skarżąca"), na podstawie art. 151 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2022 r., poz. 329 ze zm.; dalej określana jako "p.p.s.a."), oddalił skargę na rozkaz personalny Komendanta Głównego Policji z dnia 19 lipca 2021 r. nr [...] w przedmiocie zwolnienia ze służby w Policji.
W uzasadnieniu powyższego wyroku podniesiono następujące okoliczności faktyczne i prawne:
Materialnoprawną podstawę zaskarżonych rozkazów personalnych stanowił art. 41 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2020 r. poz. 360 ze zm.; dalej jako "u.o.P."), zgodnie z którym policjanta można zwolnić ze służby w przypadku, gdy wymaga tego ważny interes służby. Decyzja wydawana na podstawie powołanego przepisu jest tzw. decyzją uznaniową. Sąd pierwszej instancji zaznaczył, że kontrola decyzji opartej na uznaniu administracyjnym ma ograniczony zakres, sprowadzający się do zbadania, czy zaskarżona decyzja nie nosi cech dowolności, stwierdzenia czy organ administracji wybrał prawnie dopuszczalny sposób rozstrzygnięcia oraz czy wyboru tego dokonał po ustaleniu i rozważeniu wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Poza oceną Sądu pozostaje celowość czy słuszność wydanego rozstrzygnięcia. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zaznaczył także, że przesłanka przewidziana w art. 41 ust. 2 pkt 5 u.o.P. jest zwrotem szacunkowym, rodzajem klauzuli generalnej, której sens, znaczenie i sposób zastosowania należy do organu stosującego ten przepis w indywidualnej sprawie. Odwołanie się do ważnego interesu służby wymaga, by właściwy organ Policji dokonał analizy stanu faktycznego sprawy dotyczącej konkretnego funkcjonariusza i ocenił, czy zdarzenia związane z jego służbą, negatywnie kwalifikowane w świetle przepisów prawa, a także zasad deontologii zawodu policjanta i etosu służby w Policji uzasadniają rozwiązanie stosunku służbowego. Zdaniem Sądu pierwszej instancji okoliczności faktyczne, jakie w indywidualnej sprawie powinny być brane pod uwagę przy ocenie "ważnego interesu służby", należy rozważać z uwzględnieniem art. 1 ustawy o Policji, zgodnie z którym Policja stanowi umundurowaną i uzbrojoną formację służącą społeczeństwu i przeznaczoną do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego. Do jej podstawowych zadań należą w szczególności ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra (art. 1 ust. 2 pkt 1), inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń (art. 1 ust. 2 pkt 3 ab initio), a także wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców (art. 1 ust. 2 pkt 4). Jak wskazał Sąd meriti zasadnie dostrzeżono w uzasadnieniu zaskarżonego rozkazu personalnego, z uwagi na zakres zadań realizowanych przez Policję, że służbę może w niej pełnić tylko osoba o nieposzlakowanej opinii, co wprost wynika z art. 25 ust 1 u.o.P. Podejrzenie funkcjonariusza o zachowania karalne naraża zatem dobre imię służby, którego utrzymanie składa się na treść "ważnego interesu służby". Zaznaczone zostało, że policjant, aby mógł skutecznie wykonywać obowiązki służbowe w macierzystej formacji, musi pozostawać poza wszelkimi podejrzeniami o jakiekolwiek zachowania sprzeczne z prawem. Nie ma przy tym znaczenia przyczyna takich zachowań, ani ich ewentualne źródło w relacjach rodzinnych, czy osobistych. Samo postawienie policjantowi zarzutu popełnienia przestępstwa umyślnego może nasuwać uzasadnione wątpliwości co do zachowania przymiotu osoby o nieposzlakowanej opinii, a tym samym co do spełnienia jednego z obligatoryjnych warunków, jakimi musi wykazać się każdy policjant zainteresowany dalszym pozostawaniem w służbie. Podkreślone przy tym zostało, iż zwolnienie policjanta ze służby na podstawie art. 41 ust. 2 pkt 5 u.o.P. pozostaje zatem bez związku z wynikiem prowadzonego postępowania karnego. Zwolnienie może nastąpić przed zakończeniem postępowania karnego, a rozstrzygnięcie sprawy karnej pozostaje bez wpływu na decyzję w przedmiocie zwolnienia ze służby.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie podkreślił, że w sprawie nie budzi wątpliwości i pozostaje poza sporem, iż w dniu wydania rozkazu personalnego Komendanta Wojewódzkiego Policji w O. z 25 maja 2021 r. skarżącej był przedstawiony zarzut popełnienia przestępstwa z art. 193 k.k. Jak wskazał Sąd pierwszej instancji, przestępstwo to jest przestępstwem umyślnym, ściganym z oskarżenia publicznego, a przedmiotem ochrony jest prawo człowieka do spokojnego zamieszkiwania, wolnego od zakłóceń przez osoby niepożądane. W dniu wydania rozkazu personalnego Komendanta Głównego Policji z 19 lipca 2021 r. śledztwo było zamknięte, a prokurator sporządził i wniósł akt oskarżenia do Sądu Rejonowego w O. Nadto zaznaczono, że organ odwoławczy wziął pod uwagę charakter zarzucanego skarżącej przestępstwa, zauważając w szczególności, że jest to przestępstwo umyślne i wskazując, jakie dobra są przedmiotem ochrony w jego przypadku i odniósł te ustalenia do zadań formacji, w której skarżąca pełniła służbę i wymagań stawianych w związku z tym funkcjonariuszom tej formacji. Następnie Sąd meriti wyjaśnił, że do podstawowych zadań Policji należy w szczególności ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra, a także wykrywanie przestępstw i ściganie ich sprawców. Organ właściwy do zwolnienia funkcjonariusza ze służby w Policji nie jest uprawniony do badania, czy przedstawienie policjantowi zarzutów karnych było zasadne oraz czy funkcjonariusz rzeczywiście dopuścił się przypisywanego mu czynu zabronionego, ani jakie były jego okoliczności. Zwolnienie policjanta ze służby w oparciu o art. 41 ust. 2 pkt 5 u.o.P. pozostaje bez związku z prowadzonym przeciwko funkcjonariuszowi postępowaniem karnym. Oznacza to, że zwolnienie może nastąpić przed zakończeniem postępowania karnego, a rozstrzygnięcie w sprawie karnej pozostaje bez wpływu na decyzję w przedmiocie zwolnienia. W konsekwencji Sąd pierwszej instancji wskazał, że za prawidłowe należy uznać oparcie się przez rozstrzygające w sprawie organy na informacjach Prokuratury Rejonowej w O. dotyczących postawienia skarżącej zarzutu popełnienia przestępstwa umyślnego, ściganego z oskarżenia publicznego, gdzie przedmiotem ochrony jest prawo człowieka do spokojnego zamieszkiwania, wolnego od zakłóceń przez osoby niepożądane. Jako zasadne należało ocenić odstąpienie przez organy właściwe w sprawie zwolnienia ze służby od samodzielnej oceny okoliczności, w których skarżąca miała dopuścić się zarzucanego jej czynu, w szczególności zaś odstąpienie od przeprowadzenia dowodu z przesłuchania strony. Ustalenia w tym zakresie nie wpłynęłyby w jakikolwiek sposób na udowodniony w sprawie fakt, że skarżącej postawiono zarzut popełnienia przestępstwa stypizowanego w art. 193 k.k., który chroni prawo jednostki do decydowania o tym, kto może przebywać w miejscach, w których jednostka ta jest gospodarzem - zatem prawo, do którego egzekwowania (m.in.) powołana jest formacja, w której skarżąca pełniła służbę - co samo w sobie pozbawiło ją przymiotu nieposzlakowanej opinii. Podstawą wydania kwestionowanego rozstrzygnięcia nie był bowiem fakt popełnienia przestępstwa, a fakt postawienia zarzutu jego popełnienia. Nadto Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wskazał, że przełożeni – w ramach przysługujących im środków prawnych – są zobowiązani do reagowania na każdą wiadomość o złamaniu lub podejrzeniu złamania prawa przez ich podwładnych, niezależnie od tego, czy naganne działania policjantów wyczerpują znamiona przestępstwa, czy wykroczenia oraz czy przeciwko tym funkcjonariuszom zostało wszczęte i zakończone postępowanie karne. Wszyscy policjanci muszą mieć świadomość, że nie stoją ponad prawem. Skarżąca jako policjantka była zobowiązana do zapobiegania, wykrywania i ścigania przestępstw oraz reagowania na wszelkie przejawy łamania porządku prawnego. Tymczasem sama została podejrzana o popełnienie przestępstwa. Musiała zatem liczyć się z możliwością zastosowania wobec niej sankcji służbowych, w tym z możliwością rozwiązania z nią stosunku służbowego.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
