Interpretacja indywidualna z dnia 30 grudnia 2022 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL1-1.4012.556.2022.1.HW

Brak obowiązku odprowadzania podatku VAT z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia za realizację świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz udokumentowania tych czynności.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku odprowadzania podatku VAT z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia za realizację świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz udokumentowania tych czynności – jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

31 października 2022 r. wpłynął Pani wniosek z 31 października 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku odprowadzania podatku VAT z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia za realizację świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz udokumentowania tych czynności. Uzupełniła go Pani pismami z 6 listopada 2022 r. (data wpływu 6 listopada 2022 r.), 13 grudnia 2022 r. (wpływ 13 grudnia 2022 r.), 28 grudnia 2022 r. (28 grudnia 2022 r.) oraz 29 grudnia 2022 r. (29 grudnia 2022 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Uchwałą Okręgowej Rady Adwokackiej (...)z dnia (…) została Pani wpisana na listę adwokatów Izby Adwokackiej (…). Dowód: Legitymacja adwokacka, uchwała Okręgowej Rady Adwokackiej o wpisie na listę adwokatów Izby Adwokackiej. Od dnia 13 listopada 2017 r. prowadzi Pani jednoosobową działalność gospodarczą pod nazwą (…), której przedmiotem jest działalność prawnicza (kod Polskiej Klasyfikacji Działalności: (…), numer NIP działalności gospodarczej: (…), numer REGON: (…), adres prowadzonej działalności gospodarczej: ul. (…). Dowód: Wydruk z CEIDG. Jest Pani czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług (VAT). 13 października 2019 r. uzyskała Pani zaświadczenie potwierdzające posiadanie wiedzy i umiejętności z zakresu świadczenia poradnictwa obywatelskiego wydane przez Związek Biur Porad Obywatelskich (…), to jest tytuł doradcy obywatelskiego. Dowód: Zaświadczenie potwierdzające posiadanie wiedzy i umiejętności z zakresu świadczenia poradnictwa obywatelskiego. Instytucja doradcy obywatelskiego została opisana w art. 11 ust. 3a ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Poradnictwo obywatelskie nie jest przedmiotem Pani działalności gospodarczej. Poradnictwo obywatelskie nie mieści się w zakresie działalności prawniczej, jest sklasyfikowane według kodu PKD jako (…). W dniu 3 stycznia 2022 r. w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zawarła pani umowę zlecenie z Fundacją (...) (….), wpisaną do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej pod numerem KRS (…), nr NIP (…), nr REGON (…). Dowód: Wydruk z KRS Fundacji. Przedmiotem zawartej umowy zlecenie jest świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej na rzecz osób uprawnionych, wskazanych w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej, na terenie Miasta (...), w lokalizacji oraz zakresie czasowym określonych w odrębnym harmonogramie, będącym załącznikiem do umowy zlecenie. Dowód: Umowa zlecenie z dnia (…) wraz z załącznikami. Fundacji (...) powierzono, na mocy art. 11 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej, prowadzenie punktów nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na terenie Miasta (...) w okresie od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. W ramach umowy zlecenia dyżuruje Pani od dnia 3 stycznia 2022 r. udzielając nieodpłatnej pomocy prawnej oraz świadcząc nieodpłatne poradnictwo obywatelskie w Punktach Nieodpłatnej Pomocy Prawnej i Nieodpłatnego Poradnictwa Obywatelskiego w Mieście (...), zlokalizowanych przy ul. (...), (...)(…) w każdy poniedziałek w godz. 12.00-16.00, w każdy wtorek w godz. 08.00-12.00 oraz 12.00-16.00 oraz w każdy czwartek w godz. 12.00 - 16.00 oraz 16.00-20.00. Miejsca i godziny dyżurów zostały wyznaczone przez powiaty, zgodnie z art. 8 ust. 1 i 10 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego odbywa się według kolejności zgłoszeń, po umówieniu terminu wizyty. Zgodnie z art. 8 ust. 5 stawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej zgłoszeń dokonuje się telefonicznie pod numerem telefonu wskazanym przez Starostę. Starosta oprócz dokonywania zgłoszeń telefonicznych może również umożliwić dokonywanie zgłoszeń za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej. Nieodpłatna pomoc prawna i nieodpłatne poradnictwo obywatelskie udzielane są przez Fundację realizującą zadanie zlecone przez Starostę na podstawie zawartych z nim umów. Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej, zadania polegające na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej, świadczeniu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej, o których mowa w art. 11 ust. 7 zdanie drugie, są zadaniami zleconymi z zakresu administracji rządowej realizowanymi przez powiat w porozumieniu z gminami albo samodzielnie. Powiat powierza połowę punktów do prowadzenia adwokatom i radcom prawnym z przeznaczeniem na udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej, a połowę organizacji pozarządowej prowadzącej działalność pożytku publicznego, zwanej dalej „organizacją pozarządową”, z przeznaczeniem na udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Jeżeli na powiat przypadają dwa punkty, adwokatom lub radcom prawnym powierza się prowadzenie jednego punktu, a prowadzenie drugiego powierza się organizacji pozarządowej, która udziela nieodpłatnej pomocy prawnej i świadczy nieodpłatne poradnictwo obywatelskie w tym punkcie w zakresie czasowym wskazanym w umowie. Organizację pozarządową wyłania się corocznie w otwartym konkursie ofert, o którym mowa w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, przeprowadzanym jednocześnie na powierzenie prowadzenia punktów przeznaczonych na udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Organizacja pozarządowa zapewnia udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na podstawie umowy zawartej z powiatem, do której stosuje się odpowiednio przepisy art. 6 ust. 2 pkt 1, 1a i 3-6b ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Organizacja pozarządowa zapewnia udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na zasadach określonych w art. 5 ust. 2-5, art. 7 oraz art. 8 ust. 2-13, art. 11 ust. 1-1a, ust. 2, ust. 7, ust. 10 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej nieodpłatna pomoc prawna i nieodpłatne poradnictwo obywatelskie przysługują osobie uprawnionej, która nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej, w tym osobie fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą niezatrudniającą innych osób w ciągu ostatniego roku. Osoba uprawniona, przed uzyskaniem nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, składa pisemne oświadczenie, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej. Osoba korzystająca z nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej dodatkowo składa oświadczenie o niezatrudnianiu innych osób w ciągu ostatniego roku. Oświadczenie składa się osobie udzielającej nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczącej nieodpłatne poradnictwo obywatelskie. W myśl art. 3 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej nieodpłatna pomoc prawna obejmuje: 1) poinformowanie osoby fizycznej, zwanej dalej „osobą uprawnioną”, o obowiązującym stanie prawnym oraz przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach, w tym w związku z toczącym się postępowaniem przygotowawczym, administracyjnym, sądowym lub sądowo-administracyjnym lub 2) wskazanie osobie uprawnionej sposobu rozwiązania jej problemu prawnego, lub 3) sporządzenie projektu pisma w sprawach, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyłączeniem pism procesowych w toczącym się postępowaniu przygotowawczym lub sądowym i pism w toczącym się postępowaniu sądowo-administracyjnym, lub 3a) nieodpłatną mediację, lub 4) sporządzenie projektu pisma o zwolnienie od kosztów sądowych lub ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym lub ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego w postępowaniu sądowo-administracyjnym oraz poinformowanie o kosztach postępowania i ryzyku finansowym związanym ze skierowaniem sprawy na drogę sądową. Stosownie do art. 3a ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje działania dostosowane do indywidualnej sytuacji osoby uprawnionej, zmierzające do podniesienia świadomości tej osoby o przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach oraz wsparcia w samodzielnym rozwiązywaniu problemu, w tym, w razie potrzeby, sporządzenie wspólnie z osobą uprawnioną planu działania i pomoc w jego realizacji. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje w szczególności porady dla osób zadłużonych i porady z zakresu spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego. Każdy przypadek udzielenia nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego dokumentuje się w karcie nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, zwanej dalej „kartą pomocy”, przez podanie w szczególności informacji dotyczących zgłoszonej sprawy i udzielonej pomocy, dziedziny prawa, której dotyczyła ta pomoc, kategorii sprawy, formy udzielonej pomocy, czasu poświęconego na jej udzielenie i liczby wizyt osoby uprawnionej w tej samej sprawie, ogólnych informacji o osobie uprawnionej dotyczących w szczególności wieku, płci, wykształcenia, dochodu, gospodarstwa domowego i miejsca zamieszkania oraz danych dotyczących punktu, osoby udzielającej pomocy i daty jej udzielenia. Karta pomocy zawiera część obejmującą opinię osoby uprawnionej o udzielonej pomocy. Wypełnienie przez osobę uprawnioną tej części karty pomocy, w tym podanie numeru telefonu w celu zasięgnięcia dalszej opinii, jest uzależnione od zgody osoby uprawnionej. W karcie pomocy nie podaje się danych osobowych osoby uprawnionej, które mogą bezsprzecznie identyfikować osobę. Zgodnie z umową, jako zleceniobiorca umowy korzysta Pani ze wskazanego przez Starostwo wyposażonego pomieszczenia, sprzętu i materiałów (meble, komputer, drukarka, telefon, materiały biurowe i papiernicze), zaplecza technicznego (media, Internet) oraz udostępnionego przez Ministerstwo Sprawiedliwości programu do ewidencjonowania świadczeń na potrzeby realizacji umowy, dostępnego pod adresem internetowym: https://adm-np.ms.gov.pl/. Na podstawie umowy zlecenie ma Pani obowiązek przestrzegania ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej oraz aktów wykonawczych wydanych na jej podstawie, a także stosowania procedur dotyczących realizacji świadczeń, w tym czasu i miejsca wykonywania świadczeń określonych w harmonogramie. Ponadto, Pani obowiązkiem jest w szczególności: prowadzenie karty czasu pracy; osobista obecność w wyznaczonym miejscu i godzinach wykonywania świadczeń zgodnie z ustalonym harmonogramem; logowanie się do udostępnionego przez Ministerstwo Sprawiedliwości w Internecie systemu informatycznego do ewidencjonowania świadczeń; prowadzenie wynikającej z ustawy dokumentacji każdego przypadku udzielenia świadczeń określonych w ustawie przy użyciu systemu informatycznego do ewidencjonowania świadczeń; wysłanie do Fundacji po zakończeniu każdego miesiąca comiesięcznej ewidencji czasu pracy osobiście bądź za pośrednictwem poczty elektronicznej, zachowanie w tajemnicy informacji związanych ze świadczoną nieodpłatną pomocą prawną i nieodpłatnym poradnictwem obywatelskim. Fundacja nie zobowiązała Pani w umowie do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich. Kwestii tej nie reguluje ani umowa, ani ustawa. Nienależnie od powyższego, posiada Pani umowę ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich, ponieważ adwokat wykonujący zawód podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności polegających na świadczeniu pomocy prawnej zgodnie z art. 8a ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze. Dowód: Umowa ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej adwokata. Zgodnie z ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej, porada dotyczy przede wszystkim poinformowania o obowiązującym stanie prawnym, przysługujących uprawnieniach lub spoczywających obowiązkach, bez podejmowania decyzji za osobę uprawnioną odnośnie podejmowanych przez nią czynności. Z tytułu pełnienia wyżej wymienionych dyżurów otrzymuje Pani wynagrodzenie w wysokości (…) zł brutto za każdą godzinę odbytego dyżuru w danym miesiącu. Wynagrodzenie jest niezależne od ilości udzielonych świadczeń. Nie ma Pani wpływu na wysokość przyznanego Pani wynagrodzenia wynikającego z umowy. Podstawą wypłaty wynagrodzenia jest każdy zrealizowany w danym miesiącu dyżur, przeprowadzony według harmonogramu punktu świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego zgodnie z przedstawioną podpisaną ewidencją czasu pracy. W wykonaniu umowy, poza wynagrodzeniem nie otrzymuje Pani dodatkowych świadczeń. W związku z realizacją umowy ponosi Pani wydatki w postaci kosztów dojazdu do miejsca dyżuru, nie ponosi Pani żadnych innych wydatków w związku z wykonaniem umowy. Od miesiąca stycznia 2022 r. do chwili obecnej z wykonania umowy rozlicza się Pani wystawiając faktury VAT w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. W umowie z Fundacją nie wskazano jakiego rodzaju przychód stanowi wynagrodzenie z tytułu realizacji tej umowy w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W Pani ocenie, przychody otrzymywane od Fundacji z tytułu umowy zlecenia za realizację świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na zasadach określonych w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej oraz aktach wykonawczych do ustawy, na terenie, w lokalizacji oraz zakresie czasowym określonych w odrębnym harmonogramie – mieszczą się w zakresie przychodów z działalności wykonywanej osobiście, o których mowa w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r., tj. będą to przychody wymienione w pkt 8a – przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia uzyskiwane wyłącznie od osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej. Wykonując umowę zlecenia nie ponosi Pani ryzyka gospodarczego ani ekonomicznego, rozumianego jako możliwość wystąpienia takich zdarzeń, które mają w konsekwencji negatywny wpływ na wynik prowadzonej przez Panią działalności gospodarczej lub niosą ze sobą niebezpieczeństwo poniesienia straty. Do wykonywania czynności wynikających z umowy zlecenia wykorzystuje Pani lokal i infrastrukturę (sprzęt i materiały, zaplecze techniczne) zapewnioną przez powiat i organizację wewnętrzną Fundacji. Wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej Zlecającego powoduje, że nie ponosi Pani również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego. Nie ma Pani wpływu na wysokość wynagrodzenia, które zostało narzucone przez Fundację. Umowa zlecenia przewiduje stałą miesięczną stawkę wynagrodzenia, przez co nie można mówić o ponoszeniu ryzyka gospodarczego. Świadcząc porady prawne działa Pani nie jako osoba prowadząca swoją działalność gospodarczą, lecz jako adwokat pozostający w dyspozycji Fundacji i Starostwa. Analogiczna sytuacja ma miejsce, gdy udziela Pani porad obywatelskich jako doradca obywatelski pozostający w dyspozycji Fundacji i Starostwa, a nie jako prywatna osoba prowadząca działalność gospodarczą. Udzielając nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadcząc poradnictwo obywatelskie nie ponosi Pani odpowiedzialności za świadczone usługi. W myśl ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej z dnia 5 sierpnia 2015 r. odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności wykonywane przez zleceniobiorcę na rzecz zleceniodawcy obciąża Fundację, która dobiera sobie kadrę w sposób indywidualny i jednostronny. Wyłączna odpowiedzialność Fundacji za szkody powstałe w związku z realizacją zadania publicznego wynika wprost z umów o realizację zadania publicznego zawartych przez Fundację z powiatem. W związku ze świadczeniem usług objętych umową nie jest Pani także obowiązana posiadać ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Kwestii tej nie reguluje ani umowa, ani ustawa.