Urlop wypoczynkowy to przywilej przysługujący tylko pracownikom. Żadne powszechnie obowiązujące przepisy nie gwarantują prawa do niego osobom prowadzącym działalność gospodarczą ani osobom pracującym w ramach pozapracowniczych form zatrudnienia (np. zleceniobiorcom). Za okres urlopu przysługuje wynagrodzenie, jakie pracownik otrzymałby, gdyby w tym czasie pracował.

Dłuższa nieobecność pracownika w pracy w ściśle określonych przypadkach skraca wymiar jego urlopu wypoczynkowego. Wymiar urlopu wypoczynkowego nie podlega zmniejszeniu, jeżeli pracownik przed rozpoczęciem okresu nieobecności wykorzystał już cały przysługujący mu urlop.