W związku z licznymi przypadkami nadużyć stosowania umów cywilnoprawnych przez przedsiębiorców ZUS nasilił kontrole płatników składek. Przedsiębiorcy muszą zatem liczyć się z obowiązkiem poddania się kontroli w zakresie prawidłowości opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Często są to skomplikowane postępowania, w których na każdym etapie duże znaczenie ma orientacja w obowiązujących przepisach

Jeżeli w wyniku przeprowadzonej przez ZUS kontroli bądź postępowania wyjaśniającego okaże się, że płatnik zawarł umowy o dzieło w celu obejścia prawa (aby uniknąć płacenia składek), ZUS ma prawo takie umowy zakwestionować. Umowy takie są kwalifikowane jako umowy zlecenia lub o świadczenie usług (do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia) i należy od nich odprowadzić

Na wielu pracodawcach ciąży obowiązek utworzenia funduszu świadczeń socjalnych. Przestrzeganie przepisów związanych z działalnością socjalną może być kontrolowane przez inspektorów Państwowej Inspekcji Pracy.