Przeniesienie prawa własności nieruchomości przez wywłaszczenie, będącej wcześniej wykorzystywaną w działalności rolniczej, stanowi dostawę towarów opodatkowaną podatkiem VAT, gdyż osoba wywłaszczona działa jako zarejestrowany podatnik VAT.

Przychód uzyskany z dobrowolnego zbycia prawa użytkowania wieczystego na rzecz jednostki samorządowej, przeznaczonego na realizację celu publicznego uzasadniającego wywłaszczenie, jest zwolniony z podatku dochodowego od osób fizycznych, jeżeli nabycie nie nastąpiło w okresie 2 lat przed zbyciem, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o PIT.

Zbycie udziałów w nieruchomościach odzyskanych po dekrecie PKWN z 1944 roku, nabytych w drodze spadku, nie stanowi źródła przychodu podlegającego opodatkowaniu, jeżeli od końca roku, w którym spadkodawca nabył nieruchomość, upłynęło pięć lat (art. 10 ust. 5 PDOF).

Dochody odszkodowawcze związanego z wywłaszczeniem działek mieszkaniowych, przeznaczone na fundusz remontowy, podlegają zwolnieniu od CIT; jednak odszkodowanie przeznaczone na zmniejszenie opłat eksploatacyjnych ze strony członków spółdzielni nie korzysta ze zwolnienia wskazanego w art. 17 ust. 1 pkt 44 ustawy o CIT.

Sprzedaż nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie, o ile nabycie jej miało miejsce w drodze darowizny, zwolniona jest z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy PIT, niezależnie od upływu pięciu lat od nabycia.

Nieodpłatna cesja roszczenia o odszkodowanie za bezprawne przejęcie nieruchomości, uzależniona od warunku prawomocnego wyroku, podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, z powstaniem obowiązku podatkowego w momencie ziszczenia się warunku, według wartości rynkowej nabytego prawa.

Przychód uzyskany z tytułu odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości pod drogę publiczną, nabytej przed ponad dwoma laty oraz za cenę równą lub wyższą niż 50% wysokości odszkodowania, jest zwolniony z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W przypadku wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego w związku z decyzją o wywłaszczeniu na potrzeby drogi, całość odszkodowania stanowi wynagrodzenie za dostawę towaru i podlega opodatkowaniu VAT jako czynność odpłatna na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 7 ust. 1 ustawy o VAT.

Nieodpłatne przekazanie nieruchomości przez Gminę w ramach zrzeczenia się odszkodowania nie stanowi odpłatnej dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy VAT i nie podlega opodatkowaniu VAT, gdy Gminie nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia tych nieruchomości.

Przeniesienie własności nieruchomości w drodze wywłaszczenia w zamian za odszkodowanie, gdzie nieruchomości były wykorzystywane w działalności gospodarczej, podlega opodatkowaniu VAT jako odpłatna dostawa, a art. 43 ust. 1 pkt 9, 10 ustawy o VAT nie mają zastosowania, gdy grunt jest zabudowany i nie spełnia przesłanek zwolnienia.

Przeniesienie prawa własności nieruchomości w zamian za odszkodowanie stanowi odpłatną dostawę towarów, podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia, skutkując uznaniem dostawy za odpłatną.

Odszkodowanie za wywłaszczenie wspólnoty gruntowej stanowi przychód z innego źródła, lecz korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy PIT, zatem spółka zarządzająca nie ma obowiązku jako płatnik podatkowy.

Odszkodowanie przyznane na podstawie specustawy drogowej, odsyłające do przepisów o gospodarce nieruchomościami, korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego, gdyż nie spełniono przesłanek wykluczających zwolnienie określonych w art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o PIT, w tym nabycia w okresie krótszym niż dwa lata przed wywłaszczeniem.

Wywłaszczenie działki nr 1/2 w zamian za odszkodowanie nie korzysta ze zwolnienia z VAT, gdyż działka stanowi teren zabudowany z uwagi na obecność obiektów liniowych, a dostawa jest opodatkowana jako dostawa towarów.

Przeniesienie prawa użytkowania wieczystego działki zabudowanej parkingiem i wiatą śmietnikową korzysta ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, natomiast działka niezabudowana, jako teren budowlany, podlega opodatkowaniu.

Przychód uzyskany z odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie jest zwolniony z podatku dochodowego, o ile zbycie nastąpiło przed upływem pięciu lat od darowizny, gdy spełnione są warunki przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Dostawa zabudowanych nieruchomości podlega zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, zaś dostawa niezabudowanych nieruchomości nie podlega zwolnieniu na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 lub 2, jako że stanowią one tereny budowlane.

Spółka zarządzająca wspólnotą gruntową oraz sama wspólnota gruntowa, działające na podstawie ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych, nie są zobowiązane do zapłaty podatku dochodowego od osób prawnych z tytułu otrzymania odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości.

Wywłaszczenie nieruchomości przez gminę na rzecz Skarbu Państwa, w zamian za odszkodowanie, stanowi odpłatną dostawę towarów, która korzysta ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, przy czym obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania odszkodowania, zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy o VAT.

Zbycie działek przez osoby nieprowadzące działalności gospodarczej w zakresie obrotu nieruchomościami, będące wynikiem wywłaszczenia na cele publiczne, nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, gdy sprzedaż ma charakter przymusowy i nie jest związana z działalnością gospodarczą sprzedawcy.

Przeniesienie własności działek o charakterze obiektów liniowych (dróg) w zamian za odszkodowanie, na rzecz podmiotu publicznego, korzysta ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, przy spełnieniu warunków zwolnienia dotyczących pierwszego zasiedlenia i braku znaczących ulepszeń.

Przejęcie nieruchomości rolnej na cele publiczne w trybie wywłaszczenia, bez działań podatnika mających na celu zwiększenie jej wartości lub zmiany przeznaczenia, nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT i nie podlega opodatkowaniu, gdyż nie dokonują go podmioty działające jako podatnicy podatku VAT.

Odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości uzyskane na podstawie specustawy drogowej, ani jego część będąca przedmiotem zrzeczenia, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, jako że nie wchodzi w zakres zamkniętego katalogu tytułów nabycia wymienionych w ustawie o podatku od spadków i darowizn.

Otrzymanie odszkodowań za wywłaszczenie nieruchomości, objętych specustawą drogową, nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych, ziemszczając się poza jego zakresem przedmiotowym.