Ustawa o rachunkowości wskazuje, że wszelkie ujawnione w toku inwentaryzacji różnice między stanem rzeczywistym a stanem wykazanym w księgach rachunkowych należy wyjaśnić i rozliczyć w księgach rachunkowych tego roku obrotowego, na który przypadał termin inwentaryzacji (art. 27 ust. 2 uor). W przypadku jednostek, których rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, ostateczne wyjaśnienie, rozliczenie

Jednym z podstawowych sposobów rozliczenia różnic inwentaryzacyjnych jest kompensata niedoborów z nadwyżkami. Zasada dokonywania kompensat nie wynika z żadnych przepisów prawnych, lecz została wypracowana w praktyce przez jednostki jako sposób rozliczania niedoborów niezawinionych, tzn. powstałych z przyczyn wykluczających odpowiedzialność materialną osoby, której powierzono "brakujące" składniki majątku