Przeniesienie prawa własności nieruchomości przez wywłaszczenie, będącej wcześniej wykorzystywaną w działalności rolniczej, stanowi dostawę towarów opodatkowaną podatkiem VAT, gdyż osoba wywłaszczona działa jako zarejestrowany podatnik VAT.

Nieodpłatna cesja roszczenia o odszkodowanie za bezprawne przejęcie nieruchomości, uzależniona od warunku prawomocnego wyroku, podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, z powstaniem obowiązku podatkowego w momencie ziszczenia się warunku, według wartości rynkowej nabytego prawa.

W przypadku wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego w związku z decyzją o wywłaszczeniu na potrzeby drogi, całość odszkodowania stanowi wynagrodzenie za dostawę towaru i podlega opodatkowaniu VAT jako czynność odpłatna na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 7 ust. 1 ustawy o VAT.

Odszkodowanie wypłacone za niemożność samodzielnego funkcjonowania budynku po częściowej jego rozbiórce wskutek inwestycji drogowej, nie jest świadczeniem podlegającym opodatkowaniu VAT, gdyż brak jest przesłanek do uznania go za odpłatną dostawę towarów lub świadczenie usług.

Przeniesienie własności nieruchomości w drodze wywłaszczenia w zamian za odszkodowanie, gdzie nieruchomości były wykorzystywane w działalności gospodarczej, podlega opodatkowaniu VAT jako odpłatna dostawa, a art. 43 ust. 1 pkt 9, 10 ustawy o VAT nie mają zastosowania, gdy grunt jest zabudowany i nie spełnia przesłanek zwolnienia.

Dostawa działki numer 1 wraz z budowlami w drodze wywłaszczenia podlega zwolnieniu z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, gdyż pierwsze zasiedlenie miało miejsce ponad 2 lata przed dostawą, a nie poniesiono istotnych nakładów ulepszeniowych.

Wspólnota gruntowa zarządzana przez powołaną spółkę przy wywłaszczeniu gruntów działa jako podatnik VAT, a otrzymane odszkodowanie za wywłaszczenie stanowił odpłatną dostawę towarów, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Odszkodowanie uzyskane za wywłaszczenie nieruchomości nabytych nieodpłatnie w drodze spadku i działu spadku korzysta ze zwolnienia podatkowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o PIT, niezależnie od przyszłego zwiększenia udziału w tej nieruchomości.

Przychód uzyskany z odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie jest zwolniony z podatku dochodowego, o ile zbycie nastąpiło przed upływem pięciu lat od darowizny, gdy spełnione są warunki przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Odszkodowanie przyznane za wywłaszczenie nieruchomości na podstawie specustawy o transporcie kolejowym może korzystać ze zwolnienia z opodatkowania, o ile spełnione są przesłanki dotyczące nabycia nieruchomości oraz jej ceny w odniesieniu do wartości odszkodowania, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przeniesienie z mocy prawa prawa własności działki zabudowanej w zamian za odszkodowanie podlega opodatkowaniu VAT. Działka uznawana jest za teren zabudowany, co wyklucza zwolnienie z VAT, zatem transakcja ta podlega opodatkowaniu stawką 23%.

Nieodpłatna cesja roszczenia podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn jako darowizna. Obowiązek podatkowy powstaje w momencie zawarcia umowy cesji, a podstawa opodatkowania to wartość rynkowa roszczenia, nie wartość wywłaszczonej nieruchomości.

Odszkodowanie, wypłacone w wyniku przekazania przez pierwotnie wywłaszczonego właściciela, nie korzysta ze zwolnienia podatkowego na mocy art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeśli nie jest bezpośrednio przyznane aktualnemu beneficjentowi jako właścicielowi.

Odszkodowanie uzyskane z tytułu wywłaszczenia nieruchomości, zgodnie z przepisami art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, korzysta ze zwolnienia podatkowego, o ile nie zostały spełnione warunki wyłączające to zwolnienie, takie jak nabycie nieruchomości przed upływem 2 lat od wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego i różnica w wartości nabycia.

Zwrot wywłaszczonej nieruchomości nie stanowi nowego nabycia w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych; pięcioletni okres należy liczyć od daty nabycia przez pierwotnego właściciela.

Miasto dokonując dostawy działek nr 1 i 2 podlega opodatkowaniu VAT ze względu na status terenów budowlanych, natomiast dostawa działek nr 3 i 4 wraz z naniesieniami korzysta ze zwolnienia z VAT według art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy VAT ze względu na upływ ponad dwóch lat od ich pierwszego zasiedlenia.

Dostawa nieruchomości wraz z budowlami, której własność przechodzi z mocy prawa na rzecz Skarbu Państwa za odszkodowanie, korzysta ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, jeśli między pierwszym zasiedleniem, a dostawą upłynęły co najmniej 2 lata – art. 29a ust. 8 rozszerza to na grunt związany z budowlami.

Zbycie działek przez osoby nieprowadzące działalności gospodarczej w zakresie obrotu nieruchomościami, będące wynikiem wywłaszczenia na cele publiczne, nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, gdy sprzedaż ma charakter przymusowy i nie jest związana z działalnością gospodarczą sprzedawcy.

Przeniesienie własności działek o charakterze obiektów liniowych (dróg) w zamian za odszkodowanie, na rzecz podmiotu publicznego, korzysta ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, przy spełnieniu warunków zwolnienia dotyczących pierwszego zasiedlenia i braku znaczących ulepszeń.

Przejęcie nieruchomości rolnej na cele publiczne w trybie wywłaszczenia, bez działań podatnika mających na celu zwiększenie jej wartości lub zmiany przeznaczenia, nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT i nie podlega opodatkowaniu, gdyż nie dokonują go podmioty działające jako podatnicy podatku VAT.

W sytuacji, gdy nieruchomość jest zwracana następcy prawnemu osoby, której została wywłaszczona, przyjmuje się, że nabycie miało miejsce w dniu nabycia spadku przez tego następcy prawnego. Odpłatne zbycie tak nabytego udziału w nieruchomości przed upływem pięciu lat od końca roku kalendarzowego, w którym miało miejsce jej nabycie, stanowi źródło przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o

Zwrot uprzednio wywłaszczonej nieruchomości decyzją administracyjną, przywracającą stosunki własnościowe, nie jest nabyciem w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f. i nie przyczynia się do biegu pięcioletniego terminu zwalniającego z opodatkowania przychodu z odpłatnego zbycia. Nabycie udziału poprzez spadek po zmarłym spadkodawcy wyznacza początek tego terminu.

Dostawa działki nr X zabudowanej budowlami na rzecz Miasta w zamian za odszkodowanie korzysta ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, jako że pierwsze zasiedlenie budowli nastąpiło przed rokiem 2009, a od tego momentu do dostawy minęły ponad dwa lata.

Odszkodowanie za bezpośrednie wywłaszczenie nieruchomości podlega zwolnieniu z podatku dochodowego zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o PIT, natomiast odszkodowanie pozyskane w drodze cesji przez zrzeczenie nie może korzystać z tego zwolnienia i stanowi przychód z innych źródeł.