W przypadku sprawowania stałej i długotrwałej opieki nad osobą niepełnosprawną, która uniemożliwia podjęcie przez opiekuna jakiejkolwiek pracy zarobkowej, osoba ta ma prawo do świadczenia pielęgnacyjnego niezależnie od potencjalnego obciążenia obowiązkiem alimentacyjnym innych członków rodziny.

W przypadku kiedy świadczenie pielęgnacyjne przysługujące osobie sprawującej opiekę nad członkiem rodziny jest wyższe od otrzymywanej przez nią emerytury, możliwe jest zawieszenie prawa do emerytury i uzyskanie świadczenia pielęgnacyjnego, co jest zgodne z zasadą sprawiedliwości społecznej i równości wobec prawa.

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje osobie sprawującej opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, jeżeli faktycznie nie może ona podjąć zatrudnienia z powodu konieczności stałej, całodobowej opieki nad osobą niepełnosprawną, a okoliczność istnienia innych osób zobowiązanych do alimentacji nie stanowi przeszkody do przyznania tego świadczenia.

Stwierdzenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego wymaga oceny, czy zakres i intensywność sprawowanej opieki nad osobą niepełnosprawną uniemożliwia opiekunowi podjęcie zatrudnienia lub pracy zarobkowej, przy czym ocena ta powinna uwzględniać aktualne potrzeby i stan zdrowia osoby podlegającej opiece oraz możliwości i realia życiowe opiekuna.

Przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego nie może być uzależnione od istnienia innych osób zobowiązanych alimentacyjnie, zdolnych do podzielenia się obowiązkami opiekuńczymi, jeśli osoba wnioskująca o świadczenie faktycznie sprawuje pełną i całodobową opiekę nad członkiem rodziny wymagającym stałej pomocy, co uniemożliwia jej podjęcie pracy zarobkowej.

Przy ocenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego istotne jest ustalenie, czy zakres opieki nad osobą niepełnosprawną w sposób realny uniemożliwia opiekunowi podjęcie zatrudnienia bądź zmusza do rezygnacji z pracy, przy czym fakt wcześniejszej rezygnacji nie wyklucza przyznania świadczenia jeżeli w chwili decydowania istnieje bezpośredni związek między koniecznością sprawowania opieki a niemożnością

Krótkotrwałość służby na rzecz totalitarnego państwa oraz rzetelność służby pełnionej po 12 września 1989 r. mogą być wystarczającymi przesłankami do uznania przypadków szczególnie uzasadnionych w rozumieniu art. 8a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy.

Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego dla osób spokrewnionych z osobą wymagającą opieki, zgodnie z art. 17 ust. 1a ustawy o świadczeniach rodzinnych, przysługuje jedynie w sytuacji, gdy współmałżonek osoby wymagającej opieki legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Spełnienie przesłanek do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego wynikających z art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych wymaga wykazania bezpośredniego związku przyczynowo-skutkowego między koniecznością sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną a niemożnością podjęcia pracy zawodowej przez opiekuna.