Z bezprzedmiotowością postępowania mamy do czynienia, jeżeli brak jest któregoś z elementów materialnego stosunku prawnego, a wobec tego nie można wydać decyzji załatwiającej sprawę przez rozstrzygnięcie jej co do istoty.

Zgodnie z ogólnymi regułami prawa cywilnego, kompetencje stron przy zawieraniu umowy wyznaczają właściwość (natura) stosunku prawnego, ustawa i zasady współżycia społecznego (art. 3531 k.c.). Strony zawierając umowę mogą ją ukształtować według uznania, byle jej treść lub cel nie sprzeciwiała się tym przesłankom.

Roszczenie o uznanie umowy za bezskuteczną (art. 59 k.c.) może być dochodzone przeciwko stronie umowy zawartej z pokrzywdzeniem powoda dopóty, dopóki istnieje obowiązek świadczenia na jej rzecz na podstawie tej umowy oraz dopóki prawo będące przedmiotem świadczenia znajduje się w majątku drugiej strony tej umowy.