Na podstawie art. 14 ust. 6 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z późn. zm.²⁾) zarządza się, co następuje:

§ 1.[Zakres regulacji] Rozporządzenie określa:

1) szczegółowe zasady i tryb orzekania o niezdolności do pracy przez lekarzy orzeczników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zwanych dalej „lekarzami orzecznikami”, i komisje lekarskie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zwane dalej „komisjami lekarskimi”;

2) szczegółowe zasady organizacji orzekania o niezdolności do pracy, w tym w szczególności:

a) miejsce działania lekarzy orzeczników,

b) sposób tworzenia i znoszenia komisji lekarskich,

c) sposób określania siedziby komisji lekarskich i ich właściwości terytorialnej,

d) skład komisji lekarskich;

3) szczególne kwalifikacje zawodowe wymagane od lekarzy orzeczników i lekarzy wchodzących w skład komisji lekarskich;

4) szczegółowe zasady sprawowania nadzoru nad wykonywaniem orzekania o niezdolności do pracy.

§ 3.[Skierowanie na badania] 1. Oddział Zakładu w wyznaczonym terminie kieruje osobę, w stosunku do której ma być wydane orzeczenie, na badania przeprowadzane przez lekarza orzecznika, lekarza konsultanta, psychologa, na badania dodatkowe lub na obserwację szpitalną.

2. W razie niestawienia się osoby wezwanej na badanie lub obserwację bez uzasadnionych przyczyn, skierowania na badanie w nowo wyznaczonym terminie dokonuje się za zwrotnym poświadczeniem odbioru, informując o skutkach niestawiennictwa.

3. Jeżeli stan zdrowia stwierdzony w zaświadczeniu lekarskim uniemożliwia osobiste zgłoszenie się na badanie, może ono być przeprowadzone w miejscu pobytu osoby, w stosunku do której ma być wydane orzeczenie, za jej zgodą.

4. Niezgłoszenie się na badania lub obserwację w nowo wyznaczonym terminie, o którym mowa w ust. 2, bez uzasadnionej przyczyny lub niewyrażenie zgody, o której mowa w ust. 3, powoduje odstąpienie od dalszego postępowania w sprawie.

§ 4.[Podstawa do wydania orzeczenia] 1. Lekarz orzecznik wydaje orzeczenie na podstawie dokumentacji dołączonej do wniosku oraz po przeprowadzeniu bezpośredniego badania stanu zdrowia osoby, w stosunku do której ma być wydane orzeczenie.

2. Lekarz orzecznik może wydać orzeczenie również bez bezpośredniego badania stanu zdrowia osoby, w stosunku do której ma być ono wydane, jeżeli dokumentacja dołączona do wniosku jest wystarczająca do wydania orzeczenia.

3. Lekarz orzecznik może, przed wydaniem orzeczenia, uzupełnić dokumentację dołączoną do wniosku, w szczególności o opinie lekarza konsultanta lub psychologa albo o wyniki badań dodatkowych lub obserwacji szpitalnej.

4. Lekarz konsultant i psycholog wydają opinie na podstawie bezpośredniego badania stanu zdrowia osoby, w stosunku do której ma być wydane orzeczenie, oraz analizy dokumentacji medycznej i zawodowej.

§ 5.[Ograniczenia w orzekaniu] Lekarz orzecznik przy orzekaniu jest związany:

1) decyzją organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie stwierdzenia choroby zawodowej;

2) ustaleniami starosty o braku możliwości przekwalifikowania zawodowego;

3) orzeczeniem jednostek uprawnionych do oceny zdolności fizycznych i psychicznych pracowników zatrudnionych na stanowiskach bezpośrednio związanych z prowadzeniem ruchu kolejowego.

§ 6.[Ustalenie okresu niezdolności do pracy] 1. Lekarz orzecznik ustala przewidywany okres niezdolności do pracy, biorąc pod uwagę charakter i stopień naruszenia sprawności organizmu oraz rokowania odzyskania zdolności do pracy.

2. Przepis ust. 1 nie ogranicza uprawnień osoby niezdolnej do pracy do zgłoszenia wniosku o przeprowadzenie badania w celu zmiany stopnia niezdolności do pracy.

3. Celowość przekwalifikowania zawodowego orzeka się, jeżeli osoba ubiegająca się o świadczenie trwale utraciła zdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie i może odzyskać zdolność do pracy po przekwalifikowaniu.

4. W razie orzeczenia o celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie przepisy ust. 1 i 2 nie mają zastosowania.

§ 7.[Okoliczności uzasadniające przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego] 1. Lekarz orzecznik może orzec o okolicznościach uzasadniających przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego, jeżeli osoba ubiegająca się o rentę z tytułu niezdolności do pracy spełnia warunki wymagane do uzyskania świadczenia rehabilitacyjnego, określone w przepisach o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

2. Jeżeli osoba ubiegająca się o świadczenie rehabilitacyjne nie spełnia warunków wymaganych do uzyskania tego świadczenia, określonych w przepisach, o których mowa w ust. 1, lekarz orzecznik orzeka o niezdolności do pracy tej osoby lub o celowości jej przekwalifikowania zawodowego.

§ 8.[Miejsce pracy lekarza orzecznika] Lekarz orzecznik działa w oddziale Zakładu.

§ 9.[Tworzenie komisji lekarskich] 1. Prezes Zakładu tworzy i znosi komisje lekarskie oraz określa ich siedziby i właściwość terytorialną.

2. Prezes Zakładu, tworząc i znosząc komisje lekarskie oraz określając ich siedziby i właściwość terytorialną, powinien uwzględnić następujące kryteria:

1) siedziba komisji lekarskich powinna znajdować się w co najmniej jednym oddziale Zakładu w województwie;

2) w jednej siedzibie powinna być utworzona taka liczba komisji lekarskich, która zapewni sprawne rozpatrywanie wnoszonych sprzeciwów i zarzutów wadliwości.

§ 10.[Skład komisji lekarskiej] 1. Komisja lekarska orzeka w składzie trzyosobowym.

2. Komisja lekarska orzeka większością głosów.

3. Do komisji lekarskich stosuje się odpowiednio przepisy § 2–7.

4. Kierownik terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu, w której mają siedzibę komisje lekarskie, wyznacza przewodniczącego tych komisji.

5. Przewodniczący komisji lekarskich, poza spełnieniem wymogów, o których mowa w § 11 ust. 1, powinien posiadać co najmniej pięcioletnie doświadczenie w zakresie orzecznictwa lekarskiego.

6. Przewodniczący komisji lekarskich:

1) organizuje prace komisji lekarskich;

2) analizuje odwołania wniesione od decyzji organu rentowego wydanej na podstawie orzeczenia komisji lekarskiej, w celu stwierdzenia, czy w odwołaniu tym nie wskazano nowych okoliczności dotyczących niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji;

3) przedstawia stanowisko z zakresu orzecznictwa o niezdolności do pracy w sprawach, w których toczy się sądowe postępowanie odwoławcze.

§ 11.[Lekarz orzecznik] 1. Lekarzem orzecznikiem i członkiem komisji lekarskiej może być lekarz, który łącznie spełnia następujące warunki:

1) jest specjalistą, w szczególności w zakresie następujących dziedzin medycyny: chorób wewnętrznych, chirurgii, neurologii, psychiatrii, medycyny pracy, medycyny społecznej;

2) odbył przeszkolenie w zakresie ustalonym przez Prezesa Zakładu.

2. Członek komisji lekarskiej nie może być równocześnie lekarzem orzecznikiem.

§ 12.[Nadzór nad wykonywaniem orzekania o niezdolności do pracy] 1. Nadzór nad wykonywaniem orzekania o niezdolności do pracy przez lekarzy orzeczników i komisje lekarskie, w zakresie określonym w ust. 2, Prezes Zakładu wykonuje za pośrednictwem naczelnego lekarza Zakładu.

2. Nadzór, o którym mowa w ust. 1, obejmuje w szczególności:

1) kontrolę orzeczeń lekarzy orzeczników i komisji lekarskich pod względem merytorycznym i formalnym;

2) zlecanie uzupełnienia dokumentacji lekarskiej lub zawodowej, w szczególności przez skierowanie osoby, której orzeczenie dotyczy, na badanie przez lekarzy konsultantów, psychologa, na badanie dodatkowe lub na obserwację szpitalną;

3) zlecanie lekarzowi orzecznikowi lub komisji lekarskiej rozpatrzenia sprawy niezależnie od właściwości miejscowej;

4) opiniowanie kandydatur na stanowisko głównego lekarza orzecznika oraz przewodniczącego komisji lekarskich;

5) prowadzenie szkolenia głównych lekarzy orzeczników i członków komisji lekarskich w zakresie orzecznictwa o niezdolności do pracy;

6) sprawdzanie i stwierdzanie kwalifikacji głównych lekarzy orzeczników i członków komisji lekarskich w zakresie orzecznictwa o niezdolności do pracy.

§ 13.[Bezpośredni nadzór] 1. Bezpośredni nadzór nad wykonywaniem orzekania o niezdolności do pracy przez lekarzy orzeczników w oddziale Zakładu, w zakresie określonym w ust. 2, Prezes Zakładu wykonuje za pośrednictwem głównego lekarza orzecznika.

2. Bezpośredni nadzór, o którym mowa w ust. 1, obejmuje w szczególności:

1) kontrolę w zakresie prawidłowości gromadzenia dokumentacji niezbędnej do wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika;

2) kontrolę orzeczeń lekarzy orzeczników pod względem merytorycznym i formalnym;

3) przedstawianie naczelnemu lekarzowi Zakładu wniosków dotyczących orzeczeń lekarzy orzeczników, co do których istnieje uzasadnione podejrzenie braku ich zgodności ze stanem faktycznym lub zasadami orzecznictwa o niezdolności do pracy;

4) analizę odwołań wniesionych od decyzji organu rentowego wydanej na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika, w celu stwierdzenia, czy w odwołaniu tym nie wskazano nowych okoliczności dotyczących niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji;

5) prowadzenie szkoleń lekarzy orzeczników w zakresie orzecznictwa o niezdolności do pracy;

6) sprawdzanie i stwierdzanie kwalifikacji lekarzy orzeczników w zakresie orzecznictwa o niezdolności do pracy.

3. Główny lekarz orzecznik, poza spełnieniem wymogów określonych w § 11 ust. 1, powinien posiadać co najmniej pięcioletnie doświadczenie w zakresie orzecznictwa lekarskiego.

§ 14.[Zawiadomienie o terminie wstrzymania wypłaty świadczenia] Jeżeli niezdolność do pracy została orzeczona na czas określony, organ rentowy nie później niż na trzy miesiące przed ustaniem prawa do renty okresowej z tego tytułu zawiadamia osobę uprawnioną o terminie wstrzymania wypłaty oraz o warunkach przywrócenia prawa do tego świadczenia.

§ 15.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2005 r.³⁾