Sąd, także w postępowaniu nakazowym, zawsze winien badać umowę stanowiącą podstawę dochodzonego roszczenia pod kątem jej ważności i wiążącego skutku jej postanowień dla jej stron, przy czym ocena abuzywności konkretnych postanowień kontraktowych zawsze należy do zakresu kognicji sądu meriti, z uwzględnieniem konkretnej umowy zawartej przez strony oraz całokształtu okoliczności danej sprawy.

Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów zawiera otwarty katalog przesłanek, od których spełnienia uzależniona jest wysokość kar, dlatego też sąd może uwzględnić okoliczności przemawiające za obniżeniem kary lub jej podwyższeniem nie ujęte w art. 111 u.o.k.k.

Art. 3531 k.c. nie zawiera samodzielnej sankcji, ale jego naruszenie – stanowiące naruszenie któregokolwiek z wymienionych w nim kryteriów swobody kontraktowej – uruchamia sankcję nieważności przewidzianą w art. 58 k.c.

Pojęcie konsumenta, użyte w art. 76 Konstytucji RP, ma znaczenie autonomiczne i jest szersze niż definicja zawarta w art. 221 k.c., co oznacza, że każda osoba fizyczna korzystająca z usług lub towarów może korzystać z ochrony praw konsumenckich, nawet jeśli dokonuje czynności niezwiązanych bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Umowa pożyczki musi być wolna od rażących naruszeń art. 3531 k.c., w tym od ustalenia lichwiarskich odsetek za opóźnienie, które są sprzeczne z celem i naturą umowy pożyczki, a także z zasadami współżycia społecznego. W przeciwnym razie, umowa pożyczki może zostać uznana za nieważną na zasadzie art. 58 § 1 k.c. w zw. z § 3 k.c., jako sprzeczna z ustawą.