Postanowienie SN z dnia 5 listopada 2020 r., sygn. II CSK 14/19
Sąd nie jest uprawniony do samodzielnej oceny, czy uległa zmianie wartość nieruchomości określona w opinii rzeczoznawcy, która w świetle art. 156 ust. 3 u.g.n. straciła aktualność i obowiązany jest opinię tę uaktualnić, w sposób określony w art. 156 ust. 4 u.g.n.
Teza od Redakcji
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący)
SSN Anna Kozłowska
SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku W. P. przy uczestnictwie R. P., A. P. i B. K. o podział majątku wspólnego i dział spadku, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 5 listopada 2020 r., skargi kasacyjnej wnioskodawcy od postanowienia Sądu Okręgowego w P. z dnia 12 lipca 2018 r., sygn. akt II Ca (...),
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w P. do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w P. postanowieniem z dnia 31 października 2017 r. dokonał podziału majątku wspólnego W. P. i T. P., w skład którego wchodzą następujące składniki: nieruchomość położona w W. o powierzchni 2,0303 ha, oznaczona w ewidencji gruntów w obrębie 39 numerami działek 159/1, 160/1, 171/2, nieruchomość położona w P. w gminie W. o powierzchni 27,8607 ha, oznaczona w ewidencji gruntów w obrębie 29 numerami działek 59, 60, 61/2, dla której w Sądzie Rejonowym w P., urządzona jest księga wieczysta (...), maszyny i urządzenia rolnicze, oraz dokonał działu spadku po T. P., zmarłej dnia 13 września 1991 r. w W. i tam ostatnio stale zamieszkałej, w skład którego wchodzi udział wynoszący 1/2 części w opisanych wyżej składnikach majątku wspólnego, w ten sposób, że przyznał na wyłączną własność W. P. nieruchomość w W. oraz wszystkie maszyny i urządzenia rolnicze, zaś R. P. i A. P. (synom W. i T.) na współwłasność po 1/2 części dla każdego z nich nieruchomości położona w P., nie orzekał o spłatach należnych B. K. (z domu P.), zasądził na rzecz W. P. od R. P. i A. P. dopłaty w kwotach po 81 147,00 zł od każdego z nich, płatne w ciągu 3 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia, z ustawowymi odsetkami, nakazał W. P. wydanie na rzecz R. P. i A. P. przyznanej im nieruchomości w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia, ustalił wartość przedmiotu postępowania na kwotę 1 537 336,00 zł, ustalił, że uczestnicy ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie i nie obciążał uczestników kosztami poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatków na opinie biegłych. Ustalił, że T. P. była małżonką wnioskodawcy W. P. i matką uczestników B. K., A. P. i R. P.. Wnioskodawca jest ojcem uczestników R. P., A. P. i B. K.. T. P. i wnioskodawca nie zawierali majątkowych umów małżeńskich. Sąd Rejonowy w Myszkowie postanowieniem z dnia 20 grudnia 1993 r. stwierdził, że spadek po T. P., obejmujący m.in. na podstawie ustawy nabyli po 1/4 części małżonek W. P., córka B. P., syn R. P. i syn A. P., oraz w takich samych częściach nabyli oni należące do spadku gospodarstwo rolne. Wartość nieruchomości położonej w W. według stanu na dzień 13 września 1991 r. i cen aktualnych wynosi 293 308,00. Na tej nieruchomości znajdują się dwa silosy o wadze 25 ton każdy z nich o łącznej wartości około 10 000,00 zł, które nie były uwzględnione w wycenie nieruchomości. Wartość nieruchomości położonej P. według stanu na dzień 13 września 1991 r. i cen aktualnych wynosi 546 628,00 zł. Wartość maszyn i urządzeń rolniczych wchodzących w skład spadku według stanu na dzień 13 września 1991 r. i cen aktualnych wynosi 687 400,00 zł. Z całego gospodarstwa oraz maszyn i urządzeń przez wszystkie lata), korzystał wyłącznie wnioskodawca przez 26 lat od chwili śmierci spadkodawczyni do chwili obecnej, pobierał też dopłaty unijne za całość nieruchomości. Wnioskodawca choruje, przy prowadzeniu gospodarstwa rolnego pomagają mu obecnie szwagier, małżonka i koledzy. Uczestnik R. P. jest współwłaścicielem 2 hektarów ziemi, dzierżawi ziemię o powierzchni 60 hektarów w województwach (...) i (...), prowadzi działalność rolniczą i ogrodniczą, posiada sprzęt rolniczy, ukończył technikum mechanizacji rolnictwa. Uczestnik A. P. jest z wykształcenia rolnikiem, prowadzi działalność gospodarczą - sprzedaje maszyny, ma ziemię w województwie (...), G. i w W.. Sąd Rejonowy ustalił wartość nieruchomości i ruchomości na podstawie opinii dwóch biegłych sądowych. Dokonując działu spadku, pominął uczestniczkę B. K., nie orzekł o spłatach na jej rzecz, bowiem na rozprawie w dniu 2 kwietnia 2014 r. oświadczyła ona, że przekazuje swój udział ojcu i nie domaga się spłaty. Wskazał, że nie istniała negatywne przesłanki określone w art. 211 k.c., wobec czego był związany żądaniem uczestników o podział fizyczny nieruchomości. Nie przychylił się do wniosku W. P., aby obie nieruchomości zostały przyznane na jego wyłączną własność, bowiem przez ponad ćwierć wieku po otwarciu spadku po T. P. wnioskodawca nie spłacił swoich synów. Rozważając sposób fizycznego podziału gospodarstwa, uwzględnił i rozważyć usprawiedliwione interesy uczestników, w dotychczasowy sposób korzystania z majątku spadkowego, możliwości finansowe dokonania ewentualnych dopłat, możliwości prowadzenia działalności rolniczej itp. Podkreślił, że wprawdzie wnioskodawca dotychczas korzystał z całego gospodarstwa i czerpał z niego pożytki, jednakże zdaje on sobie sprawę ze swojej trudnej sytuacji majątkowej, skoro proponował spłatę uczestników dopiero w terminie 5 lat, gdy spłaci kredyty. Zaznaczył, że uczestnicy z uwagi na wieloletni konflikt z wnioskodawcą byli pozbawieni możliwości korzystania z majątku spadkowego, zaś wnioskodawca, pomimo swojego wieku i stanu zdrowia, nie wyraził zgody na przyznanie ziemi uprawnej na rzecz synów i pozostawienie mu tylko działki siedliskowej z budynkami, pomimo że uczestnicy proponowali godziwą dopłatę w krótkim terminie, co pozwoliłoby wnioskodawcy spłacić długi i zająć się swoim stanem zdrowia.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
