Wyrok SN z dnia 10 kwietnia 2019 r., sygn. IV CSK 35/18
Wynikający z art. 378 § 1 obowiązek rozpoznania sprawy w granicach apelacji oznacza zakaz wykraczania poza te granice, ale przede wszystkim nakaz rozważenia przez Sąd drugiej instancji wszystkich podniesionych w apelacji zarzutów i wniosków; nierozpoznanie zarzutów apelacji stanowi naruszenie art. 378 § 1 k.p.c.
Teza od Redakcji
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Grzegorz Misiurek
w sprawie z powództwa D. U. obecnie P. i A. R. przeciwko Skarbowi Państwa - Aresztowi Śledczemu w R. o zadośćuczynienie i odszkodowanie, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 10 kwietnia 2019 r., skargi kasacyjnej powoda D. U. obecnie P. od wyroku Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 13 lipca 2017 r., sygn. akt I ACa (...),
1) uchyla zaskarżony wyrok w pkt I i II w części oddalającej apelację powoda D. U. (obecnie P.) oraz orzekającej o kosztach postępowania apelacyjnego dotyczących tego powoda i sprawę w tym zakresie przekazuje Sądowi Apelacyjnemu w (...) do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego,
2) odrzuca skargę kasacyjną w pozostałej części.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 12 kwietnia 2016 r. Sąd Okręgowy w R. po rozpoznaniu sprawy z powództwa D. U. i A. R. przeciwko Skarbowi Państwa - Aresztowi Śledczemu w R. o zadośćuczynienie i odszkodowanie oddalił oba powództwa i nie obciążył powodów kosztami procesu.
Sąd pierwszej instancji ustalił, że obaj powodowie odbywają długoletnie kary pozbawienia wolności. Szczegółowo opisany w uzasadnieniu Areszt Śledczy w R. został oddany do użytku we wrześniu 1998 r. jako najnowocześniejsza wówczas jednostka w kraju. Powód D. U. został skazany na karę 25 lat pozbawienia wolności za napad z bronią w ręku i zabójstwo człowieka; koniec kary przypada na dzień 2 kwietnia 2027 r. Przebywał w pozwanym Areszcie Śledczym w R. jako osoba tymczasowo aresztowana, a następnie skazana, w warunkach szczegółowo, wręcz drobiazgowo opisanych w uzasadnieniu wyroku w odniesieniu do poszczególnych okresów pobytu w pozwanej placówce penitencjarnej. Przebywał w celach przeludnionych, w których powierzchnia przypadająca na jednego osadzonego była niższa niż 3 m Cele nie zawsze były odnowione, czasami zagrzybione; brakowało częściowo sprawnych świetlówek; w celach pojawiały się również insekty. Kącik sanitarny w celach wieloosobowych składała się z umywalki, sedesu, w celach aresztu także z prysznica i był odgrodzony od reszty celi przesuwanymi drzwiami, które niedostatecznie tłumiły dźwięki i zapachy z kącika. Stan przeludnienia w zakładach karnych występował od 2000 r. na terenie całego kraju, jednakże zakład karny nie mógł odmówić przyjęcia skazanego do odbywania kary pozbawienia wolności ze względu na brak miejsca zakwaterowania. W związku z występowaniem przeludnienia Dyrektor Aresztu Śledczego w R. na podstawie art. 248 k.k.w., obowiązującego do dnia 5 grudnia 2009 r., nie wydawał zarządzeń o wyznaczeniu dodatkowych miejsc zakwaterowania oraz informowaniu sędziego penitencjarnego o występowaniu przeludnienia. Na miarę istniejących możliwości finansowych i organizacyjnych, pozwany Areszt podejmował działania mające na celu pozyskanie dodatkowych miejsc zakwaterowania. Przeludnienie w pozwanej jednostce penitencjarnej skończyło się na początku 2009 r. Powód został zakwalifikowany do grupy PI, odbywał karę w zakładzie typu zamkniętego, z czym wiązały się dodatkowe ograniczenia w porównaniu do zakładów typu otwartego i półotwartego; korzystał ze spacerów. Do dyspozycji osadzonych pozostawały pomieszczenia świetlic, siłowni, hali sportowej, czytelni, biblioteki, kaplicy; uzyskiwali zgodę kierownictwa zakładu na posiadanie w celi radia, telewizora, grzałek i innego dodatkowego wyposażenia oraz na zakup dodatkowych środków czystości, odzieży; otrzymywali także przydziałowe środki czystości oraz środki owadobójcze. Stan cel mieszkalnych w Areszcie był i jest kontrolowany systematycznie przez komisję oraz dyrektora placówki; sporządzane są protokoły z tych czynności; osadzeni mogą zgłaszać usterki, których usuwanie jest uzależnione od środków finansowych pozwanego zakładu. Większość usterek jest rezultatem dewastacji przez osadzonych. Ze względów na brak pieniędzy w budżecie pozwanej placówki zdarzały się w przeszłości czasowe ograniczenia w dopływie energii elektrycznej do cel poza kącikiem sanitarnym oraz w dostawie ciepłej wody do cel; od 2015 r. dostawy te przestały być limitowane. Zgodnie z porządkiem wewnętrznym Aresztu Śledczego w R. kąpiel osadzonych odbywała się raz w tygodniu w celach lub w łaźni zgodnie planem kąpieli. W czasie pobytu w Areszcie Śledczym w R. powód korzystał z widzeń z różnymi osobami. W celu zapewnienia bezpieczeństwa osadzeni są poddawani kontrolom osobistym, szczególnie podczas opuszczania cel na widzenia i pokoju widzeń oraz przy okazji kontroli w celach mieszkalnych. W trakcie pobytu w Areszcie Śledczym w R. powodowi zapewniono prawidłową opiekę zdrowotną i stomatologiczną. Zdiagnozowano u niego przed około 5-6 laty podwyższone tętnicze krwi i w związku z tym włączono leczenie hipotensyjne. Od lat powód nie wymaga leczenia farmakologicznego, ma prawidłowe ciśnienie tętnicze krwi; jest natomiast osobą otyłą. W związku ze stwierdzoną wadą wzroku zaproponowano mu laserową metodę poprawienia wzroku na koszt własny. Badania okresowe są wykonywane tylko na zlecenie lekarza w związku z określoną chorobą. Osadzeni mogą zapisywać się do lekarza u oddziałowego raz w miesiącu; w razie nagłej potrzeby poza kolejnością. Termin oczekiwania na badanie lub konsultację lekarską jest taki jak dla osób na wolności. Przebywanie przez powodów w zagrzybionych celach nie naraziło ich na choroby nowotworowe. Wyżywienie osadzonych w AS w R. było przygotowywane zgodnie z zasadami określonymi w art. 109 k.k.w. i przepisach wykonawczych. Powód D. U. założył wspólnotę wyznaniową K. - Joga na czele, której stoi jako Przewodniczący Naczelny Nauczyciel; skarga powoda na monotonność wyżywienia została uznana za uzasadnioną. Od dnia 26 lipca 2008 r. powód zaczął otrzymywać posiłków wyznaniowe, zgodnie z decyzją Dyrektora Generalnego Służby Więziennej. W okresie od dnia 5 września 2005 r. do dnia 16 października 2006 r. powód wykonywał nieodpłatne prace w wymiarze nieprzekraczającym 90 godzin miesięcznie w postaci sprzątania, mycia toalet, wydawania posiłków więźniom, wynoszenia śmieci, mycia klatek schodowych, wind spożywczych, łaźni, noszenia termosów z posiłkami, porządkowania pomieszczeń ogólnodostępnych oddziału; nie składał w tym zakresie skarg do administracji zakładu; kierowane były wnioski o przyznanie mu nagród.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
