Wyrok SN z dnia 17 października 2018 r., sygn. II UK 302/17
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jolanta Franczak (przewodniczący)
SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca)
SSN Krzysztof Rączka
w sprawie z wniosku A. P. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w Z. o ustalenie istnienia obowiązku ubezpieczenia społecznego, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 17 października 2018 r., skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 10 stycznia 2017 r., sygn. akt III AUa (...),
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu w (...) do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny w (...) uwzględnił apelację wnioskodawczyni A. P. i wyrokiem z 10 stycznia 2017 r. zmienił wyrok Sądu Okręgowego w Z. z 30 listopada 2015 r. oraz poprzedzającą go decyzję pozwanego organu rentowego z 2 grudnia 2013 r. i stwierdził, że wnioskodawczyni podlega od 21 stycznia 2014 r. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą. Pozwany w decyzji stwierdził, że wnioskodawczyni nie wykonywała pozarolniczej działalności gospodarczej, a zgłaszając się do ubezpieczeń społecznych chciała uzyskać niewspółmierny zasiłek macierzyński, wielokrotnie przewyższający składki. Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawczyni prowadziła działalność gospodarczą od 21 stycznia 2014 r. pod nazwą "M." w K. gm. S., polegającą na produkcji sztucznej biżuterii i wyrobów podobnych. Zgłosiła się do ubezpieczeń społecznych. Wystąpiła o zasiłek macierzyński w związku z urodzeniem dziecka 8 marca 2014 r. Jako podstawę wymiaru składek zadeklarowała 3.323,06 zł za styczeń, 9.365 zł za luty i 2.114,70 zł za marzec 2014 r. Zasiłek macierzyński byłby liczony od podstawy składek za luty. Osiągnęła przychód 175 zł za styczeń i 655 zł za luty, łącznie 830 zł. Sprzedała "kolczyki z piór" i koszyczki. Według ewidencji wykazała też przychód 305 zł za luty 2014 r. ze sprzedaży przez Allegro 18 sztuk swoich rękodzieł. Sąd Okręgowy w uzasadnieniu oddalenia odwołania wnioskodawczyni od decyzji pozwanego stwierdził, że od chwili zarejestrowania działalności gospodarczej nie podejmowała czynności związanych z jej prowadzeniem. Przedstawiła dokumenty wywołujące sprzeczne oceny. Również zeznania świadków były niespójne. Decyzja pozwanego była prawidłowa. Materiał nie pozwala na uznanie, że wnioskodawczyni z chwilą zarejestrowania działalności gospodarczej faktycznie ją wykonywała. Dowody nie uzasadniają twierdzenia, że wnioskodawczyni od 21 stycznia 2014 r. prowadziła działalność gospodarczą w sposób zorganizowany i ciągły. Czynności przedsiębiorcy powinny być szersze i na tyle liczne lub zorganizowane, aby tworzyć pewną całość o charakterze organizacyjnym, a takich przejawów prowadzenia działalności wnioskodawczyni nie wykazała. Sąd Apelacyjny stwierdził, że wnioskodawczyni wykazała, iż w spornym okresie od 21 stycznia do 8 marca 2014 r. prowadziła działalność gospodarczą. Z zeznań świadków na okoliczność sprzedaży rękodzieła, z dowodów sprzedaży, z ewidencji przychodów, oświadczeń klientów, faktury za zakup usługi księgowej oraz zestawienia wszystkich sprzedanych i niesprzedanych przedmiotów na Allegro wynika, iż odwołująca rzeczywiście wykonywała działalność gospodarczą. Kwestia relatywnie wysokiej podstawy wymiaru składek, zadeklarowanej przez wnioskodawczynię nie może skutkować oddaleniem odwołania, albowiem nie była przedmiotem zaskarżonej decyzji, nadto pozwany nie jest uprawniony do kwestionowania podstawy wymiaru składek zadeklarowanej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność, jeśli mieści się w granicach określonych ustawą z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (uchwała Sądu Najwyższego z 21 kwietnia 2010 r., II UZP 1/10). Zasadny był zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Z jednej strony Sąd pierwszej instancji ustalił sprzedaż kolczyków i koszyczków (...) a z drugiej argumentował, że wnioskodawczyni nie przedstawiła żadnego dowodu transakcji sprzedaży. W aktach pozwanego znajdują się potwierdzenia niektórych transakcji i jest ewidencja przychodów. Sprzedaż rękodzieła artystycznego odwołującej potwierdzili świadkowie (...). Odwołująca od wielu lat prowadzi działalność gospodarczą, a jedynie jej zgłoszenie do ewidencji działalności gospodarczej nastąpiło od 21 stycznia 2014 r. w celu, co jest oczywiste, uzyskania tytułu do objęcia ubezpieczeniem społecznym. Działalność ta (prowadzona od wielu lat) polega na wykonywaniu kolczyków z piórek i przede wszystkim koszyczków z mydełek. Przedmioty te rozprowadzane są wśród rodziny i znajomych. Odwołująca wykonuje je cały czas, zawsze wozi w samochodzie męża i w każdej chwili gotowa jest je sprzedać. Odwołująca stale, aczkolwiek nieregularnie wykonuje różne przedmioty, które przeznacza na sprzedaż. Odwołująca ze względu na sposób opodatkowania nie była zobowiązana do gromadzenia dokumentacji potwierdzającej wysokość kosztów prowadzonej działalności. Niezgodności, jakie występują pomiędzy ewidencją przychodów i innymi dokumentami świadczą jedynie o nierzetelnym prowadzeniu przez wnioskodawczynię ewidencji przychodów, co może stanowić podstawę do wszczęcia odpowiednich procedur przez organy podatkowe. Nie przesądza natomiast o niewiarygodności całego dokumentu (ewidencji przychodów). W dokumentach jest faktura za usługi księgowe, która potwierdza prowadzenie działalności gospodarczej w sposób zorganizowany. Jest też przelew 10 zł tytułem podatku. Działalność gospodarcza nie była zatem pozorna, nosiła znamiona ciągłości i zarobkowego charakteru. Pozwany nie obalił domniemania prawnego, według którego osoba wpisana do ewidencji działalności gospodarczej, która nie zgłosiła zawiadomienia o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, jest traktowania jako prowadząca taką działalność. Wykazanie rzeczywistej działalności gospodarczej nie pozwala przyjąć, że czynności były pozorne i zmierzały jedynie do tego, aby wnioskodawczyni została objęta ubezpieczaniem społecznym ze względu na świadczenia związane z macierzyństwem (art. 83 § 1 k.c). Jeśli nawet celem było objęcie jej ubezpieczeniami społecznymi, to nie stanowi to obejścia prawa ani nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli nawet cel rozpoczęcia działalności gospodarczej umotywowany jest tym, aby w przyszłości uzyskać świadczenia z ubezpieczenia społecznego, to nie jest i nie może być uznany za sprzeczny z ustawą. Prawną doniosłość ma jedynie zamiar obejścia prawa poprzez formalne zgłoszenie działalności gospodarczej, bez rzeczywistego podejmowania czynności składających się na jej prowadzenie.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
