Wyrok SN z dnia 8 lutego 2017 r., sygn. I PK 63/16
Art. 22 § 1 1 k.p. nie stwarza domniemania prawnego zawarcia umowy o pracę i nie wyłącza możliwości ustalenia rodzaju zawartej umowy poprzez wykładnię oświadczeń woli wedle kryteriów z art. 65 k.c.
Teza od Redakcji
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Myszka
SSA Marek Procek
w sprawie z powództwa A. L. przeciwko E. S. - właścicielce przedsiębiorstwa K. w S. o ustalenie istnienia stosunku pracy, zadośćuczynienie, odszkodowanie, rentę i wynagrodzenie za pracę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 8 lutego 2017 r., skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w P. z dnia 25 września 2015 r., sygn. akt VI Pa (...),
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Powódka domagała się ustalenia istnienia stosunku pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nawiązanego na podstawie umowy o pracę pomiędzy nią a pozwaną od 21 listopada 2012 r., dodatkowo żądała zasądzenia: kwoty 75.000 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę doznaną w wyniku uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia w następstwie wypadku przy pracy z 17 października 2013 r. wraz z ustawowymi odsetkami, 18.250 zł tytułem odszkodowania za niemożność dochodzenia przez powódkę jednorazowego odszkodowania w związku z wypadkiem przy pracy z dnia 17 października 2013 r. wraz z ustawowymi odsetkami, 6.639,36 zł tytułem skapitalizowanej renty za utracone dochody od 17 października 2013 r. do 31 marca 2014 r. wraz z odsetkami, 1.237,20 zł tytułem renty za utracone dochody począwszy od 1 kwietnia 2014 r. na przyszłość, kwoty 616,37 zł tytułem niewypłaconego wynagrodzenia za okres od 1 do 16 października 2013 r. wraz z ustawowymi odsetkami, kwoty 224,64 zł tytułem świadczenia stanowiącego różnicę pomiędzy minimalnym wynagrodzeniem a wynagrodzeniem otrzymanym za pracę za marzec 2013 r. wraz z ustawowymi odsetkami.
Sąd Rejonowy w Ż. wyrokiem częściowym z 11 czerwca 2014 r. ustalił, że pomiędzy powódką a pozwaną od 21 listopada 2012 r. istnieje stosunek pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. Sąd ustalił, że powódka 21 listopada 2012 r. zawarła z pozwaną - prowadzącą przedsiębiorstwo pod nazwą K. w S. - umowę o dzieło. W ramach tej umowy zobowiązała się do wykonania na rzecz pozwanej opakowań tekturowych za wynagrodzeniem w kwocie 20 gr brutto za sztukę, termin ukończenia dzieła strony określiły na 30 listopada 2012 r. Pozwana zobowiązała się wydać powódce wszelkie niezbędne materiały i narzędzia do wykonania dzieła. Powódka po wykonaniu dzieła zobowiązała się rozliczyć z otrzymanych materiałów i narzędzi oraz zwrócić te, których nie zużyła do wykonania dzieła najpóźniej w dniu wydania dzieła. Odbiór dzieła miał nastąpić w siedzibie pozwanej. Strony zawarły kolejne umowy o dzieło tej samej treści na okres od 3 do 31 grudnia 2012 r., od 2 do 31 stycznia 2013 r. W dniu 1 lutego 2013 r. strony zawarły kolejną umowę o dzieło tej samej treści z tym, że z wynagrodzeniem obniżonym do kwoty 15 groszy brutto, na okres od 1 do 28 lutego 2013 r. W dniu 13 marca 2013 r. strony zawarły kolejną umowę o dzieło na okres od 13 do 29 marca 2013 r., powódka zobowiązał się wykonywać na rzecz pozwanej zgrzewanie i rolowanie siatek za wynagrodzeniem 12 groszy brutto za sztukę zgrzewania i 23 groszy brutto za sztukę rolki. Pozostałe warunki umowy były takie same jak poprzedniej umowy. W dniu 2 kwietnia 2013 r. strony zawarły kolejną umowę o dzieło na okres od 2 do 30 kwietnia 2013 r., warunki tej umowy były takie same jak umowy zawartej 1 lutego 2013 r. Kolejną umowę o dzieło strony zawarły na okres od 2 do 31 maja 2013 r. na warunkach takich samych jak poprzednia. W dniu 1 czerwca 2013 r. strony zawarły kolejną umowę o dzieło na okres od 1 do 30 czerwca 2013 r. na warunkach takich samych jak poprzednia. W dniu 1 lipca 2013 r. strony zawarły kolejną umowę o dzieło na okres do 31 lipca 2013 r., w ramach tej umowy powódka zobowiązała się do wykonywania na rzecz pozwanej opakowań tekturowych za wynagrodzeniem 10 zł brutto za sztukę z materiałów pozwanej i przy wykorzystaniu jej narzędzi. Wynagrodzenie miało być płatne w 5 dni od otrzymania rachunku. Strony uzgodniły, że w przypadku nienależytego lub nieterminowego wykonania dzieła pozwana ma prawo odmowy wypłaty całości lub części wynagrodzenia. Powódka zobowiązała się pokryć wszelkie straty wynikające z niewykonania dzieła. W dniu 1 sierpnia 2013 r. strony zawarły kolejną umowę o dzieło na okres do 31 sierpnia 2013 r. na warunkach identycznych jak w umowie z 1 lipca 2013 r. W dniu 1 września 2013 r. strony zawarły kolejną umowę o dzieło na okres od 31 grudnia 2013 r. na wykonanie 80.000 sztuk opakowań tekturowych. Pozostałe warunki były identyczne jak poprzedniej umowy. Powódka do każdej umowy co miesiąc wystawiała rachunek z wyliczeniem należnego jej wynagrodzenia. Zakład produkcyjny pozwanej działa od 7.00 do 15.00. Powódka pracowała w zakładzie pozwanej na różnych maszynach, została przeszkolona z obsługi tych maszyn przez inne osoby pracujące na rzecz pozwanej. Powódka zaczynała pracę zazwyczaj o 7.00, choć nieraz także później, nawet na drugą zmianą o 13.00. O godzinie 7.00 M. B. w imieniu pozwanej informowała ją oraz pozostałe osoby, jaką pracę ma wykonywać w danym dniu. Informacje takie otrzymywali także pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę w przedsiębiorstwie męża pozwanej. M. B. kierowała wszystkie te osoby do pracy na poszczególne maszyny, niekiedy zwracała powódce uwagę, żeby nie marnowała materiału i wykonywała pracę poprawnie, bo będzie reklamacja. Powódka pracowała zazwyczaj do 15.00, zdarzało się bardzo często, że pracowała dłużej po tej godzinie tak jak i inne osoby pracujące w zakładzie. Pracowała zazwyczaj od poniedziałku do piątku, zdarzało się, że otrzymywała niepłatne dni wolne z uwagi na konieczność sprawowania opieki nad chorym dzieckiem czy też załatwianie innych prywatnych spraw, np. w urzędzie pracy. Zdarzało się, że powódka nieraz wcześniej wychodziła z zakładu, o czym nieraz informowała M. B. Powódka wycinała kartony na maszynie, kleiła kartony sama albo w współpracy z inną osobą. Podpisywała listy obecności przed i po zakończeniu pracy. Przy takich ustalaniach, zdaniem Sądu Rejonowego, między powódką a pozwaną zaistniał stosunek pracy i dalej istnienie w dacie orzekania. Odwołując się do art. 22 § 1 k.p. oraz wykładni tego przepisu w orzecznictwie, Sąd stwierdził, że w stanie faktycznym tej sprawy konstytutywne cechy stosunku pracy występowały i miały zdecydowanie charakter dominujący. Powódka świadczyła pracę na rzecz pozwanej systematycznie, dobrowolnie, osobiście oraz za wynagrodzeniem. Musiała świadczyć pracę w siedzibę pozwanej, nikt jej nie zastępował i brak było podstaw do przyjęcia, że w ogóle taka możliwość występowała. Nie miała żadnej możliwości świadczenia pracy w innym miejscu, wybranym przez siebie, w całości świadczyła pracę korzystając z urządzeń, maszyn i materiałów pozwanej właściwie wyłącznie na jej ryzyko gospodarcze. Powódka musiała się dostosować się do godzin, w jakich działało przedsiębiorstwo pozwanej, nie miała żadnej swobody w organizowaniu swojego czasu pracy. Korzystała z czasu wolnego na swój wniosek celem załatwienia spraw prywatnych, ale tak samo mógł z tego korzystać pracownik za zgodą pracodawcy. Praca powódki podlegała kierownictwu, nadzorowi w stopniu zdecydowanie wyższym niż jest to dopuszczalne w przypadku umów cywilnoprawnych. Sąd stwierdził, że wystąpił kluczowy dla stosunku pracy element podporządkowania pracownika pracodawcy, w tym także co do miejsca i czasu wykonywania pracy. Jednocześnie zaznaczył, że zgodna wola stron ma pewne znaczenie przy ocenie zaistnienia stosunku pracy, dotyczy to jednak sytuacji, gdy umowa wskazuje wspólne cechy dla umowy o pracę i umowy prawa cywilnego z jednakowym ich nasileniem. W tej sprawie, w ocenie Sądu, ewidentnie przeważają cechy stosunku pracy. Sąd zauważył również, że strony zawierały kilka następujących po sobie, ewentualnie z krótkimi kilkunastodniowymi przerwami, terminowe umowy o pracę ukryte pod formalną nazwą umów o dzieło.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
