Wyrok SN z dnia 11 grudnia 2014 r., sygn. I UK 145/14
ZUS nie jest uprawniony do kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez płatnika składek jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osoby współpracującej przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej, o ile kwota ta mieści się w ustawowych granicach.
Teza od Redakcji
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Maciej Pacuda (przewodniczący)
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
SSA Anna Szczepaniak-Cicha (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania S. - Z. J. i A. J. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 11 grudnia 2014 r., skargi kasacyjnej ubezpieczonych od wyroku Sądu Apelacyjnego w [...] z dnia 15 stycznia 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w części oddalającej apelację odwołujących się i przekazuje sprawę w tej części Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Decyzją z dnia 29 stycznia 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że A. J. nie podlega od dnia 11 września 2012 r. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, jako osoba współpracująca z płatnikiem składek Z. J. Odwołania od tej decyzji wnieśli odrębnie A. J. i Z. J.
Sąd Okręgowy w O. wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2013 r. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że A. J., jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność u płatnika składek S. - Z. J., podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 11 września 2012 r. z podstawą wymiaru składek na powyższe ubezpieczenia wynoszącą 60% miesięcznego prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia oraz zasądził koszty zastępstwa procesowego na rzecz Z. J. i A. J.
Sąd pierwszej instancji ustalił, że Z. J. od 2009 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, obecnie pod firmą S. - Z. J., zajmuje się transportem samochodowym. Najpierw posiadał jeden samochód ciężarowy, a jesienią 2012 r. uzyskał drugi w leasing. W 2012 r. Z. J. zawarł związek małżeński z A. J., która od 2010 r. prowadziła własną działalność gospodarczą w zakresie usług administracyjno-biurowych, działalność tę zlikwidowała we wrześniu 2012 r. Małżonkowie J. mają dwoje małoletnich dzieci, prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, A.J. była w kolejnej ciąży. Od dnia 9 września 2012 r. A. J. zgłoszona została do ubezpieczeń społecznych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, za wrzesień 2012 r. zadeklarowano podstawę wymiaru składek w kwocie 2.266,67 zł, a za październik 2012 r. w kwocie 8.742,05 zł. Płatnik składek Z. J. deklarował na ubezpieczenie własne najniższą podstawę wymiaru dla osób prowadzących działalność gospodarczą, gdyż nie było go stać na wyższe składki. Od dnia 1 listopada 2012 r. u A. J. wystąpiła niezdolność do pracy w związku z ciążą. Sąd pierwszej instancji ustalił również, że odwołująca się wykonywała swe obowiązki w domu, gdzie była siedziba firmy. Wyszukiwała oferty leasingowe, co doprowadziło do zawarcia umowy leasingu kolejnego samochodu w listopadzie 2012 r. Wystawiała faktury, wykonywała przelewy, poszukiwała nowych kontrahentów, dostarczała dokumenty do biura rachunkowego i urzędów, monitowała dłużników, przeprowadzała od kilku do kilkunastu rozmów dziennie. Z. J. osobiście odbywał kursy samochodem ciężarowym, w listopadzie 2012 r. zatrudniony został drugi kierowca, korzystanie z drugiego samochodu spowodowało wzrost obrotów firmy po trzech miesiącach. Uznając odwołania za częściowo zasadne Sąd Okręgowy powołał art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, że obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym podlegają osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą i osoby z nimi współpracujące. Małżonek jest osobą współpracującą, jeżeli pozostaje z osobą prowadzącą działalność gospodarczą we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracuje przy prowadzeniu tej działalności. W rozpatrywanej sprawie A. J. zlikwidowała swą niedochodową działalność gospodarczą i przystąpiła do firmy męża jako osoba współpracująca. Praca przez nią wykonywana przez półtora miesiąca, przed okresem niezdolności do pracy, była bezpośrednio związana z funkcjonowaniem działalności płatnika. Sąd podkreślił, że osoba współpracująca nie musi uzyskiwać dochodów, a jej pomoc udzielona przedsiębiorcy powinna mieć charakter stały, bez której dochody z działalności nie osiągałyby takiego pułapu, jaki zapewnia współdziałanie małżonków. Taki charakter miała współpraca A. J. z płatnikiem składek. Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd Rejonowy stwierdził, że zgłoszenie A. J. do ubezpieczeń jako osoby współpracującej było uzasadnione, natomiast nie może się ostać podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w najwyższym dopuszczalnym pułapie, stanowiącym 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Rozmiar zadań wykonywanych przez ubezpieczoną i sytuacja ekonomiczna firmy męża nie uzasadniały w tym okresie zwiększenia podstawy wymiaru składek aż do 250% przeciętnego wynagrodzenia. Taka decyzja była podyktowana wyłącznie chęcią uzyskania wysokiego zasiłku chorobowego, a następnie macierzyńskiego. Dlatego też Sąd pierwszej instancji uznał, że czynność, polegająca na zadeklarowaniu maksymalnej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe na podstawie art. 20 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych bezpośrednio przed uzyskaniem świadczeń z tego ubezpieczenia, jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, ale tylko w zakresie wysokości podstawy wymiaru składek - art. 58 § 2 i 3 k.c. Sąd Okręgowy powołał przy tym szeroko orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, z którego wyprowadził wniosek o dopuszczalności kwestionowania samej tylko podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osoby współpracującej.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
