Wyrok SN z dnia 27 czerwca 2013 r., sygn. I UK 10/13
Czym innym jest sprzeczność czynności prawnej z ustawą i czym innym jest czynność mająca na celu obejście ustawy. Nie są to sytuacje tożsame (art. 58 § 1 k.c.). Umowa zlecenia może nie być nieważna. Nie chodzi wówczas o sprzeczność takiej umowy z prawem. Zleceniobiorca może zasadnie twierdzić, że strony nie są ograniczenie w kształtowaniu treści umowy zlecenia. Inna jest sytuacja, gdy umowa formalnie nie jest sprzeczna z ustawą, jednak ma na celu obejście ustawy i z tej przyczyny jest nieważna (art. 58 § 1 k.c.). Nawet formalnie poprawna realizacja umowy zlecenia w efekcie może zmierzać do obejścia prawa. To, że zlecenie było wykonywane nie wyłącza oceny dotyczącej ważności tego zobowiązania, w tym przypadku jako podstawy ubezpieczenia społecznego.
Teza od Redakcji
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Korzeniowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Hajn
SSN Roman Kuczyński
w sprawie z odwołania J. O. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych z udziałem zainteresowanego M. T. o podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 27 czerwca 2013 r., skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego w [...] z dnia 13 września 2012 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny wyrokiem z 13 września 2012 r. oddalił apelację pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w Ł. z 9 marca 2011 r., który zmienił decyzję pozwanego z 17 grudnia 2010 r. i ustalił, że odwołujący się J. O. podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia. W sprawie pozwany decyzją z 17 grudnia 2010 r. uznał, że J. O. nie podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia zawartej i wykonywanej dla Centrum Psychologiczno-Terapeutycznego M. T. od 1 marca do 30 czerwca 2005 r. Zarzucał pozorność umowy zlecenia w celu uniknięcia płacenia wyższych składek na ubezpieczenia społeczne z prowadzonej jednocześnie przez ubezpieczonego działalności gospodarczej (taksówki osobowej). Zlecenie opiewało na 100 zł miesięcznie i kwota ta stanowiła podstawę składek, natomiast z działalności gospodarczej minimalna podstawa składek była wielokrotnie wyższa. Wynosiła 1.443,28 zł od marca do maja 2005 r. i 1.449,27 zł w czerwcu 2005 r. Ubezpieczony zawał umowę zlecenia z M. T., który prowadzi szkolenia z zakresu psychologii, socjologii rodziny i dla osób z problemami rodzinnymi. W ramach zlecenia ubezpieczony zobowiązał się do promocji działalności Centrum Psychologiczno-Terapeutycznego. Roznosił i rozwoził ulotki reklamujące, informujące o rodzajach działalności prowadzonej przez Centrum, rozdawał je klientom swojej taksówki oraz roznosił do szkół i przedszkoli. Ubezpieczony przyznał, że zawierając umowę chciał uzyskać obniżenie składek na ubezpieczenia społeczne. Sąd Okręgowy nie stwierdził pozorności umowy zlecenia i uznał ją za zgodną z prawem podstawę ubezpieczenia społecznego - art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art. 13 pkt 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej jako "ustawa o sus"). W apelacji pozwany zarzucił naruszenie prawa materialnego. Podniósł, że zleceniodawca zatrudniał na takich samych zasadach wiele innych osób prowadzących działalność gospodarczą, w stosunku do których również zostały wydane decyzje o wyłączeniu z ubezpieczenia. Z okoliczności sprawy wynika, że praca w ramach umowy zlecenia nie była świadczona. Działanie ubezpieczonego wyraźnie świadczy o zawarciu umowy w celu obejścia prawa oraz o naruszeniu zasad współżycia społecznego, gdyż polega na świadomym uchylaniu się od opłacania składek z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu oddalenia apelacji wskazał, że ubezpieczony zawarł umowę zlecenia przed zmianą art. 9 ust. 2 ustawy o sus, który nie uzależniał jeszcze objęcia ubezpieczeniami społecznymi od wysokości podstawy wymiaru składek. Ubezpieczony miał prawo wyboru między ubezpieczeniem z działalności gospodarczej i ubezpieczeniem z umowy zlecenia. Skorzystał z możliwości opłacenia niższych składek i zawarł umowę zlecenia, co nie może być uznane za wadę oświadczenia woli (pozorności - art. 83 § 1 k.c.), a tym bardziej za chęć obejścia prawa. Ciężar dowodu takich okoliczności spoczywał na organie rentowym (art. 6 k.c.). Ubezpieczony wykonywał czynności wynikające ze zlecenia. Przepis art. 9 ust. 2 ustawy o sus (przed zmianą) pozwalał ubezpieczonemu na wybór ubezpieczenia. Nie był zasadnym argumentem zarzut, że przeciwko innym osobom również wydano podobne decyzje, gdyż każda sprawa wymaga indywidualnego rozpoznania.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
