Wyrok SN z dnia 23 stycznia 2012 r., sygn. II UK 93/11
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Beata Gudowska (przewodniczący)
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
SSA Maciej Piankowski (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku Andrzeja W.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych III Oddziałowi w W.
przy udziale zainteresowanego Doradztwa Personalnego i Biznesowego - Marek M.
o podleganie ubezpieczeniu społecznemu,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 23 stycznia 2012 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego w P.
z dnia 20 grudnia 2010 r.,
oddala skargę kasacyjną.
UZASADNIENIE
Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. decyzją z dnia 21 sierpnia 2009 r. stwierdził, że Andrzej W. nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu umowy o pracę nakładczą u Marka M. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Doradztwo Personalne i Biznesowe od dnia 1 maja 2008 r. do dnia 28 lutego 2009 r. Sąd Okręgowy w P. wyrokiem z dnia 16 czerwca 2010 r. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że Andrzej W. podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu z tytułu umowy o pracę nakładczą w Doradztwie Personalnym i Biznesowym Marka M. od 1 maja 2008 r. do 28 lutego 2009 r.
Sąd Okręgowy ustalił, że zainteresowany Marek M. prowadzi od 1 grudnia 2005 r. działalność gospodarczą pod nazwą „Doradztwo Personalne i Biznesowe Marek M. s.c.” w W., w tym m.in. doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania oraz działalność agencji reklamowych. Andrzej W. od dnia 1 czerwca 2005 r. prowadził działalność gospodarczą ANMUR Andrzej W. w P. obejmującą m.in. wykonywanie instalacji centralnego ogrzewania i wentylacji, wykonywanie pozostałych robót budowlanych wykończeniowych, posadzkarstwo. Jako miejsce prowadzenia tej działalności określono kraje Unii Europejskiej. Działalność tę wykreślono z rejestru od dnia 1 lipca 2006 r. Od dnia 11 sierpnia 2006 r. wnioskodawca dokonał ponownego zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej z datą rozpoczęcia działalności 18 sierpnia 2006 r. Decyzją z dnia 31 stycznia 2008 r. ZUS stwierdził, że Andrzej W. nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 czerwca 2005 do 30 czerwca 2006 r. oraz od dnia 18 sierpnia 2006 r. z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, gdyż wnioskodawca nie spełniał warunków do objęcia ubezpieczeniami społecznymi jako osoba prowadząca działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z uwagi na okoliczność, że działalność tę w głównej mierze prowadził na terenie Niemiec i winien podlegać w dziedzinie zabezpieczenia społecznego ustawodawstwu niemieckiemu. Wyrokiem z dnia 10 grudnia 2008 r. Sąd Okręgowy w P. zmienił powyższą decyzję i ustalił, że Andrzej W. z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej podlega ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 czerwca 2005 r. do dnia 30 czerwca 2006 r. i od 18 sierpnia 2006 r. Wyrok ten uprawomocnił się w styczniu 2009 r. Po wydaniu przez organ rentowy decyzji dotyczącej podlegania ubezpieczeniu społecznemu wnioskodawca pozostał bez tytułu ubezpieczenia społecznego. W związku z zaistniałą sytuacją i toczącym się postępowaniem odwoławczym Andrzej W. zdecydował się zawrzeć umowę o pracę nakładczą, aby uzyskać jakikolwiek tytuł ubezpieczenia. W dniu 1 maja 2008 r. Andrzej W. zawarł z Markiem M. (nakładcą) umowę o pracę nakładczą na czas nieokreślony. Na podstawie powyższej umowy nakładca powierzył wykonawcy prace polegające na przygotowaniu, kopertowaniu, adresowaniu i wysyłce materiałów reklamowych dostarczonych przez nakładcę (§ 1 pkt 2 umowy). W § 1 pkt 3 umowy wykonawca oświadczył, że praca wykonywana na podstawie niniejszej umowy nie stanowi dla niego wyłącznego, ani też głównego źródła utrzymania. Datę rozpoczęcia pracy nakładczej określono na dzień podpisania umowy (§ 1 pkt 4 umowy). W okresie trwania umowy wykonawcy przysługiwało wynagrodzenie za wykonaną pracę, obliczone według stawki jednostkowej, która wynosiła 3,50 zł brutto za skompletowanie i wysłanie jednej przesyłki reklamowej (§ 2 pkt 1 umowy). Strony określiły w umowie minimalną miesięczną ilość pracy w wysokości 170 kompletów reklamowych (§ 2 pkt 2 umowy). W § 3 pkt 1 umowy wskazano, że praca będzie wykonywana przez wykonawcę z materiałów zapewnionych przez nakładcę z wykorzystaniem narzędzi będących własnością wykonawcy. Niewykonanie pracy w ilości, o której mowa w § 2 pkt 2 nie musiało skutkować rozwiązaniem umowy, zgodnie z § 6 ust. 1 pkt 1 oraz § 6 ust 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (§ 4 pkt 4 umowy). Powyższa umowa została rozwiązana za porozumieniem stron z dniem 28 lutego 2009 r. Z tytułu zawarcia umowy o pracę nakładczą Andrzej W. od dnia 1 maja 2008 r. został zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i zdrowotnego z podstawą wymiaru składki w kwocie 28,00 zł. Andrzej W. został wyrejestrowany z ubezpieczeń z tytułu w/w umowy od dnia 1 marca 2009 r. W czasie obowiązywania umowy o pracę nakładczą toczyło się postępowanie odwoławcze przed Sądem w kwestii podlegania przez wnioskodawcę ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Praca u Marka M. polegała na tym, że wnioskodawca co miesiąc otrzymywał pakiety ulotek, które miał dostarczać do firm, a następnie na koniec miesiąca sporządzał ich zestawienie i przesyłał je Markowi M. Wnioskodawca co miesiąc przesyłał Markowi M. raport na druku, który od niego otrzymał. Sąd I instancji uznając odwołanie za zasadne wskazał, że w chwili zawarcia umowy o pracę nakładczą wnioskodawca nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Decyzja wyłączająca go z tego ubezpieczenia nie była wprawdzie prawomocna - toczyło się postępowanie odwoławcze, ale w chwili zawierania umowy o pracę nakładczą wnioskodawca wyniku tego postępowania nie mógł przewidzieć. Dlatego nie można z góry zakładać, jak uczynił to organ rentowy, że zamiarem wnioskodawcy było obejście przepisów ustawy dotyczących składek na ubezpieczenie społeczne osób prowadzących działalność gospodarczą. Organ rentowy nie prowadził indywidualnych ustaleń dotyczących opisanej wyżej umowy o pracę nakładczą, a oparł się wyłącznie na wynikach kontroli przeprowadzonej u Marka M. w 2007 r., czyli jeszcze przed zawarciem umowy o pracę nakładczą. Nie badał motywów, jakimi kierowały się strony umowy przy jej zawarciu. Nie ustalał czy i w jakim rozmiarze umowa ta była realizowana. W postępowaniu odwoławczym wnioskodawca wyjaśnił w sposób przekonywujący, że zawarł umowę o pracę nakładczą, aby podlegać ubezpieczeniom społecznym z uwagi na fakt, że organ rentowy wydał decyzję, w której stwierdził, że nie podlega tym ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Nadto wnioskodawca przedłożył na okoliczność wykonywania umowy dowody w postaci dokumentów (miesięczne raporty z wykonania pracy nakładczej, zeznania podatkowe, druki ZUS RMUA i świadectwo pracy). Andrzej W. zawierając umowę o pracę nakładczą miał zamiar realizować postanowienia umowne. Samo zawarcie umowy o pracę nakładczą jest dopuszczalne na zasadzie swobody umów. Obowiązujące przepisy dopuszczały możliwość wyboru tytułu ubezpieczenia. Wnioskodawca i zainteresowany w chwili zawierania umowy mieli zamiar wykonywania tej umowy i umowa ta była faktycznie realizowana.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
