Wyrok SN z dnia 19 listopada 2012 r., sygn. II UK 100/12
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Romualda Spyt
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z wniosku A. Spółka z o.o. w S.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.
z udziałem Rafała G. i innych
o składki na ubezpieczenie społeczne,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w P.
z dnia 15 listopada 2011 r., sygn. akt III AUa 550/11,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu w P. do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 15 listopada 2011 r. Sąd Apelacyjny w P. oddalił apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Z. od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Z. z dnia 25 stycznia 2011 r., którym zmieniono zaskarżone przez wnioskodawcę - A. Spółkę z o.o. w R. decyzje organu rentowego, przyjmując, że kwoty wskazane w tych decyzjach jako poniesiony przez płatnika koszt noclegów zainteresowanych w czasie ich pracy poza granicami Polski, świadczenia wypłacane pracownikom z niemieckiej kasy urlopowej, dodatek rozłąkowy oraz diety z tytułu podróży służbowych nie stanowiły podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.
Sąd Apelacyjny zaaprobował ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, zgodnie z którymi odwołująca się Spółka prowadziła działalność gospodarczą polegającą na usługach budowlanych w kraju i za granicą, nie posiadając za granicą oddziału. W ramach zawartych z zainteresowanymi umów o pracę, w których jako miejsce wykonywania pracy wskazano miejscowość S. 40, gmina R., zainteresowani zostali oddelegowani do pracy na terenie Niemiec (poza zainteresowanym Eugeniuszem C. - zatrudnionym w Irlandii) przy realizacji inwestycji budowlanych w różnych miejscowościach na terenie tego kraju (na podstawie aneksów do tych umów). Pracodawca każdorazowo organizował noclegi dla tych pracowników i finansował ich koszty, uiszczając je bezpośrednio właścicielom kwater lub hoteli na podstawie wystawianych faktur. Dokumenty księgowe potwierdzające te płatności stanowiły element dokumentacji księgowej płatnika i znajdowały się w jego dyspozycji. Koszty noclegów pracowników na terenie Niemiec były różne w stosunku do poszczególnych zainteresowanych, bowiem zależały od rodzaju kwatery oraz długości pobytu pracownika na terenie danej budowy. Zdarzało się także, że przy realizacji niektórych zleceń inwestorzy niemieccy zapewniali noclegi na swój koszt. W toku postępowania przed organem rentowym nie ustalono faktycznych kosztów noclegów poniesionych przez płatnika w stosunku do poszczególnych pracowników, zaś ustalenie kosztów noclegów w zaskarżonych decyzjach nastąpiło przez przyjęcie za koszt noclegu jednego pracownika średnich kosztów noclegów na terenie Niemiec pozyskanych z Internetu. Zestawienie takie przygotował, na żądanie organu rentowego, zastępca prezesa zarządu Spółki - Zbigniew L. Organ rentowy nie wystąpił do płatnika o wydanie księgowych dowodów opłat uiszczonych za koszty noclegów pracowników, nie zobowiązał odwołującego się do przetłumaczenia faktur ani do przygotowania zestawienia kosztów faktycznie poniesionych przez płatnika składek z tego tytułu. Koszty wykazane w zaskarżonych decyzjach nie były zatem kwotami faktycznie zapłaconymi przez Spółkę. W trakcie pobytu zainteresowanych na terenie Niemiec, Spółka wypłacała zainteresowanym tzw. dodatek rozłąkowy w kwotach wynikających z decyzji organu rentowego. Ponadto, od wynagrodzeń wypłacanych pracownikom zatrudnionym na terenie Niemiec odprowadzano składkę do niemieckiej kasy urlopowej, na podstawie obowiązujących tam przepisów prawa. Po zakończeniu każdego roku kalendarzowego kasa przesyłała każdemu z pracowników formularz zawierający oświadczenie o niewykorzystaniu urlopu i na tej podstawie wypłacała pracownikom świadczenia urlopowe. Zainteresowani zatrudnieni na terenie Niemiec otrzymywali także od pracodawcy tzw. dodatek rozłąkowy oraz dodatki żywieniowe (strawne), a zainteresowany E. C. oddelegowany do Irlandii - dietę z tytułu podróży służbowej. Sąd drugiej instancji zaaprobował także ocenę prawną ustalonego stanu faktycznego, podzielając pogląd, że wypłacane pracownikom Spółki należności z tytułu diet, kosztów zakwaterowania oraz dodatków rozłąkowych nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Sąd powołał się na § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.) i stwierdził, że pracownik zatrudniony za granicą u polskiego pracodawcy nie odbywa podróży służbowej, wobec czego nie przysługują mu należności z tym związane, ale jego sytuacja faktyczna wykazuje podobieństwo do przebywania w takiej podróży, skoro pracę świadczy poza miejscem swego zamieszkania i w oddaleniu od rodziny, co powoduje z reguły wyższe niż zwykle wydatki na utrzymanie. W związku z takim stanowiskiem, zdaniem Sądu Apelacyjnego, kwestia prawidłowego określenia przychodu z tytułu poniesionych przez pracodawcę kosztów zakwaterowania ma drugorzędne znaczenie. Wedle stanowiska Sądu Apelacyjnego wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne są również świadczenia urlopowe wypłacone przez niemiecką kasę urlopową, albowiem świadczenie to, niemające charakteru ekwiwalentu za urlop w rozumieniu prawa polskiego, nie zostało wypłacone przez płatnika składek, lecz niemiecki urząd w oparciu o przepisy prawa niemieckiego. "Niedopuszczalnym jest - mając na względzie polsko - niemiecką umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania - potrącenie składki na ubezpieczenie społeczne w Polsce od świadczenia niewątpliwie oskładkowanego w kraju wypłaty, tj. na terenie Niemiec". Sąd podkreślił przy tym, że płatnikiem składek nie jest w tym przypadku podmiot polski.
Wobec powyższego, w ocenie Sądu Najwyższego, chociaż Sąd drugiej instancji przyjął, iż spór w niniejszej sprawie dotyczy też należności wypłacanej zainteresowanym nazwanej dietą z tytułu podróży służbowej, to jednak nie znajduje to pokrycia w ustaleniach faktycznych, z których wynika, że zainteresowani otrzymywali nieodpłatne zakwaterowanie, świadczenia urlopowe i dodatki rozłąkowe i te składniki organ rentowy włączył do podstawy wymiaru składki w zaskarżonych decyzjach. Jak też wskazał organ rentowy, nie jest kwestionowane wyłączenie z podstawy wymiaru składki części wynagrodzenia pracowników - w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, ale dalsze wyłączenia dotyczące dodatku rozłąkowego oraz niewłączenie do niej nieodpłatnego zakwaterowania i świadczenia urlopowego.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
