Wyrok SN z dnia 10 czerwca 2009 r., sygn. II KK 20/09
Przepis art. 54 k.k.s. dotyczy jedynie nieujawnienienia przez podatnika właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania w zakresie podatku, co do którego istniał już w danym okresie obowiązek podatkowy obejmujący tego podatni-ka; nie penalizuje on zatem nieuregulowania przez podatnika zryczałtowanego po-datku w wysokości 75 % od dochodów z nieujawnionych źródeł w okresie, za który ustalono później ten podatek, jako że w okresie tym obowiązek podatkowy co do tego podatku jeszcze nie istniał i powstał dopiero w wyniku wydania i doręczenia podatnikowi decyzji organu podatkowego o zastosowaniu wobec niego wskazane-go podatku zryczałtowanego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga ta jest zasadna. Jeżeli chodzi o zarzut związany z nierozważeniem przez sąd kwestii małoletniości oskarżonej w 2002 r., jako że - co wynika z dokumentów sprawy, w tym i protokołu rozprawy z dnia 28 grudnia 2006 r. (k. 174), gdzie podano, iż urodziła się ona w dniu 1 kwietnia 1985 r. - pełnoletniość oskarżona uzyskała dopiero w dniu 1 kwietnia 2003 r., a sąd przypisał jej także zachowania z 2002 r., to prawdą jest, że sąd w uzasadnieniu swego wyroku w ogóle nie wypowiedział się w tej kwestii, z tym wszak, że przyjął on, iż oskarżona działała w latach 2002 - 2003 w ramach czynu ciągłego, o jakim mowa w art. 6 § 2 k.k.s. Sąd Rejonowy jednak, wskazując w uzasadnieniu swego wyroku, że oskarżona powinna, stosownie do art. 44 ust. 1 pkt 1 i ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r., wpłacać bez wezwania zaliczki na podatek, a zgodnie z art. 45 ust. 1 tej ustawy, do 30 kwietnia r. następnego złożyć roczne zeznanie podatkowe, czego nie uczyniła (s. 6 uzasadnienia), nie zauważył, że z przepisu art. 7 tejże ustawy wynika wyraźnie, iż „dochody małoletnich dzieci (…), z wyjątkiem dochodów z ich pracy, stypendiów oraz dochodów z przedmiotów oddanych do ich swobodnego użytku, dolicza się do dochodów rodziców (...)”. Oskarżona była zatem wprawdzie w 2002 r., w zakresie osiąganych wtedy dochodów, podatnikiem w rozumieniu art. 7 Ordynacji podatkowej z 1997 r. oraz art.1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z 1991 r. Jednak, stosownie do art. 135 Ordynacji podatkowej, jej zdolność do czynności prawnych w sprawach podatkowych należało oceniać według przepisów prawa cywilnego, co oznaczało, że działać za nią winni tu rodzice, a przy tym wskazany art. 7 ustawy z 1991 r. nakazywał doliczać jej dochody, za wyjątkiem źródeł w nim wskazanych (oraz wolne od podatku - art. 21 tej ustawy), do dochodów rodziców. Dotyczy to także rocznego ich rozliczenia za rok, w który oskarżona pozostawała przez cały czas małoletnią, bowiem dopiero po uzyskaniu przez nią pełnoletniości, dochody uzyskane przez nią jako pełnoletnią, miała ona obowiązek rozliczać sama, w ramach dochodów własnych, gdyż obowiązek podatkowy w zakresie podatku dochodowego powstaje każdorazowo wraz z nowym rokiem kalendarzowym. W konsekwencji nie można było przyjąć istnienia tu czynu ciągłego, obejmującego dochody za 2002 r., kiedy to oskarżona jako niepełnoletnia w ogóle samodzielnie nie rozliczała swoich dochodów, które winny one być doliczone do dochodu jej rodziców oraz za 2003 r., kiedy to była już pełnoletnia. Kwestia ta jednak w sprawie niniejszej nie ma tak istotnego znaczenia z uwagi na zarzut drugi, dotyczący nie wyjaśnienia przez sąd w aspekcie przepisów podatkowych zaistnienia w zarzucanym oskarżonej, a następnie przypisanym jej, czynie znamion przestępstwa skarbowego z art. 54 k.k.s.
Przepis art. 54 k.k.s. penalizuje zachowanie podatnika, „który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie” (§ 1), łagodząc tę odpowiedzialność, gdy kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości (§ 2) oraz gdy nie przekracza ona tzw. ustawowego progu (§ 3). Wspomniany już art. 7 Ordynacji podatkowej stwierdza, że podatnikiem jest osoba, m. in. fizyczna „podlegająca na mocy ustaw obowiązkowi podatkowemu”. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika z kolei, że na gruncie prawa karnego skarbowego, mając na uwadze - płynący z art. 1 § 1 k.k.s. - wymóg tzw. ustawowej dookreśloności znamion czynu zabronionego, podatnikiem jest jedynie ten, „czyj obowiązek podatkowy ma swe źródło w przepisach ustawy podatkowej, określających zobowiązany podmiot oraz przedmiot i stawkę opodatkowania” (wyrok SN z dnia 1 grudnia 2005 r., IV KK 122/05, OSNKW 2006, z. 2, poz. 19). W świetle tych założeń czynu z art. 54 k.k.s. dopuścić się może jedynie osoba, na której ciąży określony ustawą podatkową obowiązek podatkowy odnośnie ujawniania, w zależności od specyfiki danego podatku, samego przedmiotu opodatkowania bądź podstawy tego opodatkowania albo nie złożenie, niezbędnej dla takiego ujawnienia, deklaracji.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
