Wyrok SN z dnia 21 marca 2001 r. sygn. I PKN 618/00
1. Jeżeli pomiędzy biegłym a jedną ze stron lub jej przedstawicielem zachodzi stosunek tego rodzaju, że mógłby wywoływać wątpliwości co do bezstronności biegłego, to brak stosownego wniosku strony i niezastosowanie przez sąd art. 49 KPC nie stoi na przeszkodzie uwzględnienia tej okoliczności w ramach sędziowskiej oceny wiarygodności i mocy dowodów na podstawie art. 233 § 1 KPC.
2. Przepis § 39 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 czerwca 1984 r. w sprawie projektów wynalazczych (Dz.U. Nr 33, poz. 178 ze zm.), dotyczy tylko tych projektów, które wyłącznie bądź w wyraźnie przeważającej mierze, służą zmniejszeniu zużycia energii, paliwa, surowców i materiałów.
Przewodniczący SSN Józef Iwulski
Sędziowie SN: Katarzyna Gonera, Walerian Sanetra (sprawozdawca)
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 21 marca 2001 r. sprawy z powództwa Józefa S. i Eugeniusza K. przeciwko Kopalni Węgla Brunatnego „K.” Spółce Akcyjnej w K. o zapłatę, na skutek kasacji powodów i strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 16 lutego 2000 r. [...]
oddalił obie kasacje, zniósł wzajemnie między stronami koszty postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
W imieniu powodów Józefa S. i Eugeniusza K. wniesiona została kasacja od wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 16 lutego 2000 r. [...]. Kasację od tego wyroku wniosła także strona pozwana, tj. Kopalnia Węgla Brunatnego „K.” SA w K. Skarżonym kasacjami wyrokiem Sąd drugiej instancji oddalił apelacje obu stron postępowania od wyroku Sądu Okręgowego w Koninie z dnia 18 października 1999 r. [...].
W dniu 6 lipca 1988 r. powodowie Józef S., Zygmunt K., Eugeniusz K. i Andrzej L. zgłosili pozwanej Kopalni Węgla Brunatnego „K.” w K. pracowniczy projekt wynalazczy (pt. „zwiększenie wydajności Koparki KWK 1500 s przez zabudowanie dodatkowego napędu bliźniaczego 132 Kw na taśmie nr nr ewidencyjny 126/88), który został zastosowany od dnia 5 sierpnia 1988 r. w odkrywce L., a przyjęty do wykorzystania decyzją dyrektora Kopalni z dnia 22 grudnia 1988 r. W dniu 25 sierpnia 1989 r. powodom wypłacono wynagrodzenie za ten projekt w łącznej sumie . zł, ustalone na podstawie efektów ekonomicznych uzyskanych przez jego stosowanie w ciągu 2 lat (według powodów efektem ekonomicznym zastosowania tego projektu było zwiększenie wydajności pracy koparki KWK 1500 s, a powstające z tego tytułu korzyści miały swoje źródło w poprawie techniczno-eksploatacyjnych parametrów tej koparki, stanowiąc tzw. efekty użytkowe wyrażające się w oszczędnościach wynikających ze zmniejszenia jednostkowego kosztu zdejmowania nadkładu i ze zmniejszenia strat spowodowanych awariami koparki), a w dniu 13 grudnia 1989 r. wynagrodzenie w kwocie . zł „z tytułu poprawy warunków bhp” (30), którego wysokość nie była przez powodów kwestionowana. Dokonane przez pozwaną Kopalnię wyliczenie należnego powodom jako twórcom projektu wynagrodzenia nie zostało przez nich zaakceptowane, wobec czego pozwem z 12 stycznia 1994 r. dochodzili oni wypłacenia w sumie . zł wraz ze zsumowanymi odsetkami za czas od 15 stycznia 1991 r. do 15 stycznia 1994 r. (łącznie . zł). To pierwotne żądanie powodowie w toku sporu modyfikowali, ostatecznie dochodząc zapłaty kwoty 1.193.015,00 zł (w nowych złotych), opierając swoje wyliczenia efektów ekonomicznych i należnego im wynagrodzenia na opinii biegłego A.S. Rozstrzygając spór co do zasady na korzyść powodów Sąd Wojewódzki w Koninie w wyroku z dnia 30 kwietnia 1996 r., odwołując się do opinii powołanych w sprawie biegłych A.S. i M.S., stwierdził, że projekt powodów spełnia ustalone w art. 83 i 85 ust. 2 ustawy o wynalazczości z 19 października 1972 r. (jednolity tekst: Dz.U. z 1984 r. Nr 33, poz. 177 ze zm.) kryteria projektu racjonalizatorskiego. Stąd spoczywający na stronie pozwanej - zdaniem Sądu Wojewódzkiego - obowiązek zapłaty powodom wynagrodzenia, którego wysokość wraz z odsetkami, po waloryzacji dokonanej stosownie do art. 358§ 3 KC (przy przyjęciu za jej miernik średniego wskaźnika inflacji w latach 1991 - 1995, który wynosił 5,54), ustalona została ostatecznie na kwotę 1.800.107.469 zł (180.010,75 zł po denominacji). Wielkość efektów ekonomicznych uzyskanych przez stosowanie projektu powodów, będących podstawą do ustalenia wynagrodzenia, wyliczona została według zasad wynikających z zarządzenia (załącznika) ministra - Kierownika Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń z dnia 31 stycznia 1986 r. w sprawie zasad obliczania efektów stanowiących podstawę do ustalenia wysokości wynagrodzeń za pracownicze projekty wynalazcze (M.P. Nr 12, poz. 87) na kwotę . zł, zgodnie z opinią A.S., a wielkość wynagrodzenia za okres od sierpnia 1988 r. do lipca 1990 r. (bez uwzględnienia waloryzacji) na kwotę zł . zł (pomniejszoną o wypłaconą im należność w sumie . zł); zsumowane odsetki wyniosły . zł (bez uwzględnienia waloryzacji). Efekty użytkowe stosowania projektu powodów, którego istota sprowadzała się do zmian konstrukcyjnych koparki KWK 1500s, wyraziły się - według argumentacji Sądu orzekającego - w oszczędnościach wynikających ze zmniejszenia kosztu zdejmowania nakładu i zmniejszenia strat spowodowanych awariami koparki. Zakres efektu ekonomicznego - zwiększenie wydajności pracy koparki - nie ogranicza się przy tym tylko do koparki 1500 s i przenośników stanowiących jej integralną część P12, P11 i S11 (tak jak to twierdziła strona pozwana), lecz obejmuje cały układ KTZ (składający się z przenośników S22, S23, S24,Z21 i zwałowarki A2 RsB 8800); nie jest bowiem możliwe, by istotna dla funkcjonowania układu zmiana jednego lub niektórych jego elementów była obojętna dla rezultatów funkcjonowania całości. W kwestii wyeliminowania przy obliczaniu tych efektów czynników nie związanych ze stosowaniem projektu powodów (o czym mowa w § 11 zarządzenia z 31 stycznia 1986 r.) Sąd Wojewódzki wyraził pogląd, że skoro Kopalnia „K.” nie wykazała w sposób dostateczny ich wystąpienia w okresie obliczeniowym (była do tego zobowiązana zgodnie z ogólną regułą dowodzenia wynikającą z art. 6 KC), to należało je pominąć w obliczeniach. W spornej kwestii ustalenia procentowego udziału tzw. kosztów zmiennych (tych właśnie kosztów dotyczą oszczędności uzyskane wskutek zastosowania przedmiotowego projektu) w całości wydatków na zdjęcie 1mnadkładu Sąd Wojewódzki posłużył się sporządzonymi przez pozwaną sprawozdaniami GUS „z kosztów węgla brunatnego” za lata 1988-1990 [...], do kosztów tych zaliczając następujące pozycje działu 2 tego sprawozdania: 02 - „Materiały z kosztami zakupu”, 04- „Energia”, 06 - „Remonty” i 07 - „Pozostałe koszty ruchu”. Zastrzeżenia Kopalni w tym zakresie nie zostały przy tym przyjęte, bowiem nie wykazała ona, które z tych pozycji nie są - jej zdaniem - kosztami zmiennymi, lecz stałymi, a także z tego względu, że brak dokładnej dokumentacji uniemożliwiał zweryfikowanie wpływu projektu powodów na poszczególne pozycje kosztów zmiennych. Tu jednak jednocześnie - odwołując się do opinii biegłego A.S. - Sąd Wojewódzki przyjął, że istnienie dokładnej dokumentacji pozwoliłoby wprawdzie na taką weryfikację, z drugiej jednak strony, byłyby w takiej sytuacji udokumentowane dodatkowe efekty, które skutkowałyby zwiększeniem wydajności koparki, modernizacja której była przedmiotem projektu powodów. Z braku dokładnej dokumentacji efekty ekonomiczne, o których mowa w obliczeniach, nie zostały uwzględnione w całości, jak również z tego samego powodu nie uwzględniono, ustalając ich wysokość, czynników nie związanych ze stosowaniem projektu (acz nie jest wykluczone, że miały one wpływ na wielkość tychże efektów), co powoduje, że następuje w tym zakresie - według Sądu Wojewódzkiego - „w pewnym sensie kompensacja”. Rozstrzygając spór Sąd Wojewódzki posłużył się opinią A.S., której jednak nie podzielił w części dotyczącej przyjętego w niej miernika waloryzacji wynagrodzenia należnego powodom w postaci przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej, zastępując go - przy odwołaniu się do zasad współżycia społecznego i interesu obu stron, „celem zapobieżenia nadmiernemu uprzywilejowaniu jednej ze stron i pokrzywdzeniu drugiej” - średnim wskaźnikiem inflacji w latach 1991 - 1995 wynoszącym 5,54, zaproponowanym przez drugiego z biegłych M.S.; opinia tego biegłego w pozostałym zakresie została procesowo zdyskwalifikowana jako nie uwzględniająca nowelizacji prawa wynalazczego.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
