Wyrok SN z dnia 10 grudnia 1985 r., sygn. I CR 396/85
Okazując przy zawieraniu urnowy dostawy wzór towaru dostawca zapewnia, że dostarczy odbiorcy towar o takich właściwościach, jakie posiada wzór. Odpowiada więc w stosunkach miedzy jednostkami gospodarki uspołecznionej za inne wady również w sytuacji, gdy strony ograniczyły lub wyłączyły w umowie odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady fizyczne towaru.
Zwolniony jest bowiem od odpowiedzialności z tego tytułu tylko wówczas, gdy odbiorca, wiedząc o tego rodzaju wadach najpóźniej w chwili wydawania mu towaru, zgodził się ten towar nabyć jako niepełnowartościowy po cenie odpowiednio obniżonej.
Przewodniczący: sędzia SN T. Miłkowski.
Sędziowie SN: B. Bladowski, J. Niejadlik (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa Domów Towarowych Centrum" w W. przeciwko Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w M. o 342 968 zł i z powództwa wzajemnego Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w M. przeciwko Przedsiębiorstwu Domów Towarowych Centrum" w W. o 257 226 zł na skutek rewizji pozwanej Spółdzielni od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Siedlcach z dnia 23 maja 1985 r.
uchylił zaskarżony wyrok w części uwzględniającej powództwo oraz w części rozstrzygającej o kosztach procesu i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi Wojewódzkiemu w Siedlcach do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania rewizyjnego; poza tym rewizję oddalił.
Uzasadnienie
W piśmie z dnia 2 maja 1984 r. Domy Towarowe Centrum" w W. zamówiły - działając przez Powszechną Agencję Handlową (pośrednika) w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w M. dostawę 2000 sztuk sztruksowych bluzek Safari", zastrzegając, że odbiorca otrzyma 14% marzy detalicznej oraz 5% marży na ewentualne reklamacje kupujących oraz, że zamawiający dokona jakościowego odbioru towaru. Powołując się na to zamówienie Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna w M. dostarczyła w dniu 12 maja 1984 r. 2 000 sztuk bluzek sztruksowych Domom Towarowym Centrum" w W. Zaznaczyła jednak, zarówno na dowodzie dostawy, jak i na fakturze, że (...) + 5% reklamacje bez prawa zwrotu towaru do dostawcy". Odbiór jakościowy, dokonany 22 maja 1984 r. ujawnił, że dostarczone bluzki nie odpowiadają modelom okazywanym w toku rokowań, jako że są poplamione, znajdują się w nich dziury, mają krzywo wszyte kieszenie" itp. Dostawca jednak odmówił wymiany towaru na wolny od wad w powołaniu się na 5% upustu udzielonego na załatwienie reklamacji kupujących". W tej sytuacji Domy Towarowe Centrum" odmówiły zapłacenia ceny sprzedaży i odstąpiły od umowy.
Domy Towarowe Centrum" twierdziły, że dostarczając towar niepełnowartościowy Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna nie wykonała należycie umowy dostawy, i w związku z tym żądały w pozwie od tej spółdzielni zapłaty kwoty 342 964 zł tytułem kary umownej. Pozwana Spółdzielnia wniosła o oddalenie powództwa zarzucając, że to ona odstąpiła od umowy z winy odbiorcy, który bezprawnie odmówił zapłaty ceny i w pozwie wzajemnie żądała od Domów Towarowych Centrum" zapłaty kwoty 257 226 zł tytułem kary umownej. Umowa dostawy doszła według Sądu Wojewódzkiego do skutku zgodnie z warunkami uwidocznionymi przez Domy Towarowe Centrum" w zamówieniu z dnia 2 maja 1984 r. Tymczasem Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna dostarczyła zamawiającemu towar niepełnowartościowy. W tej sytuacji, gdy dostawca odmówił wymiany tego towaru na wolny od wad, Domy Towarowe Centrum" miały prawo do odstąpienia od umowy dostawy i do obciążenia dostawcy karą umowną. Dlatego Sąd ten uwzględnił w całości powództwo główne, a powództwo wzajemne oddalił. W rewizji powołującej podstawy zaskarżenia z art. 368 pkt 4 i 5 k.p.c. Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna w M. wniosła o uchylenie albo o zmianę tego wyroku przez oddalenie powództwa głównego i orzeczenie zgodnie z żądaniem zawartym w powództwie wzajemnym.
Rewizja jest tylko częściowo uzasadniona.
Można się zgodzić ze stanowiskiem rewizji, że mimo braku ku temu podstaw Sąd Wojewódzki przyjął, iż między stronami doszło do zawarcia umowy dostawy na warunkach określonych w zamówieniu złożonym w dniu 2 maja 1984 r. przez Domy Towarowe Centrum". Zamówienie jest jednoznaczne z ofertą kupującego (§ 2 ust. 1 uchwały nr 207 Rady Ministrów z dnia 27 września 1982 r. w sprawie umów sprzedaży oraz dostawy między j.g.u., ze zm.). Oznacza to, że dnia 2 maja 1984 r. strona powodowa zgłosiła ofertę zakupienia 2000 sztuk bluzek sztruksowych od pozwanej Spółdzielni. Zamówienie to złożyła do rąk osoby zatrudnionej przez pośrednika - Powszechną Agencję Handlową. Pośrednictwo sprowadza się do podejmowania przez pośrednika czynności faktycznych, przygotowujących dokonanie czynności prawnych przez osobę, od której pochodzi zlecenie. Pośrednik działa w imieniu własnym na rzecz swego zleceniodawcy. Jest on zatem uprawniony do odbierania ofert, ale nie może ich przyjmować ze skutkiem dla dającego zlecenia (art. 758 § 1 zdanie 1 k.c.). To wskazuje, że daty wręczenia pośrednikowi zamówienia nie można utożsamiać z chwilą dojścia do skutku umowy dostawy. Właściwą bowiem - w omawianej sytuacji - powinna być chwila przyjęcia oferty przez adresata tu pozwaną Spółdzielnię. W zamówieniu z dnia 2 maja 1984 r. strona powodowa nie oznaczyła terminu, w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, a przed dniem 12 maja 1984 r. nie została powiadomiona, że pozwana Spółdzielnia bez zastrzeżeń przyjęła ofertę. W takiej sytuacji ostać się nie może pogląd Sądu Wojewódzkiego, że w dniu 2 maja 1984 r. doszła miedzy stronami na warunkach określonych we wspomnianym zamówieniu do skutku umowa dostawy.
Trafnie skarżący podnosi, że - w danej sytuacji - dostarczenie w dniu 12 maja 1984 r. odbiorcy towaru było odpowiedzią pozwanej Spółdzielni na jego ofertę, zgłoszoną w piśmie z dnia 2 maja 1984 r. Można mniemać, że nie było to jednoznaczne z przyjęciem oferty przez dostawcę. W interesującej tu kwestii powołane zamówienie ograniczało się do wzmianki marża detaliczna 14% + 5% reklamacje". W wystawionym dnia 12 maja 1984 r. dowodzie dostawy i fakturze zastrzegała jednak przy tym pozwana Spółdzielnia: bez prawa zwrotu towaru do dostawcy". Dał więc w ten sposób dostawca wyraz temu, że pod tym warunkiem może przyjąć ofertę kupującego. Uszło uwagi Sądu Wojewódzkiego, że przyjęcie oferty z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnienie jej treści poczytuje się - zgodnie z art. 68 k.c. - - za nową ofertę. Wolę przyjęcia takiej oferty dostawcy wyraziły Domy Towarowe Centrum" przez fakt odbioru w dniu 12 maja 1984 r. towaru zamówionego u niego dnia 2 maja 1984 r. W takiej sytuacji zaś nie ma przeciwwskazań do uznania za niewadliwy pogląd skarżącej, że w dniu 12 maja 1984 r. doszła między stronami do skutku umowa dostawy. Była to zatem umowa zawarta na warunkach określonych we wspomnianym zamówieniu i dowodzie dostawy oraz fakturze, dostarczonych odbiorcy w tym dniu jednocześnie z towarem.
Zestawienie wzmianki + 5% reklamacje" z zastrzeżeniem bez prawa zwrotu towaru do dostawcy" uwidocznionym w dowodzie dostawy i fakturze usprawiedliwia wniosek, że w zawartej w dniu 12 maja 1984 r. umowie dostawy strony co najmniej ograniczyły odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady fizyczne towaru, będącego przedmiotem transakcji. Wyłączenie uprawnienia odbiorcy do żądania dostarczenia innego towaru wolnego od wad (art. 561 § 1 k.c.) albo domagania się obniżenia ceny więcej aniżeli o 5% (art. 560 § 1 k.c.) jest w stosunkach, w których stroną jest jednostka gospodarki uspołecznionej dopuszczalne tylko w wypadkach przewidzianych przez przepisy szczególne (art. 558 k.c.). Takimi przepisami szczególnymi są postanowienia ogólnych warunków sprzedaży i dostawy, stanowiące załącznik powołanego już rozporządzenia Rady Ministrów. Ustalenia zaskarżonego wyroku wskazują, że z 5% upustem" pozwana Spółdzielnia zamierzała dostarczyć towar niepełnowartościowy Domom Towarowym Centrum". Według o.w.s.d. zaś, dostawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi wówczas, gdy odbiorca, wiedząc o wadzie najpóźniej w chwili wydania mu towaru
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
