Wyrok SN z dnia 7 grudnia 1978 r., sygn. III CRN 246/78
Przepisy art. 125 I k.k.w. odnoszą się do takich składników - objętych małżeńską wspólnością majątkową - co do których nie zachodzi przewidziane w art. 134 k.k.w. domniemanie, że należą one do skazanego.
Przewodniczący: Sędzia SN J. Pietrzykowski (sprawozdawca). Sędziowie SN: S. Dmowski, K. Piasecki.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Danuty B. przeciwko Skarbowi Państwa - Urzędowi Miejskiemu w A. o zwolnienie od egzekucji, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od wyroku Sądu Rejonowego w Augustowie z dnia 29 grudnia 1977 r.
uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Augustowie do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o pobraniu opłaty od rewizji nadzwyczajnej.
Uzasadnienie
W pozwie z dnia 10.XI.1977 r. przeciwko pozwanemu Skarbowi Państwa Danuta B. wniosła o zwolnienie od egzekucji przedmiotów, szczegółowo określonych w pozwie, mianowicie telewizora, wersalki, stołu kwadratowego, lodówki, pralki oraz szafy trzy-drzwiowej zajętych u niej w dniu 12.VIII.1977 r. przez Wydział Finansowy Urzędu Miejskiego w A. w związku z wykonaniem, kary konfiskaty mienia, orzeczonej wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Suwałkach z dnia 22.XI.1976 r. w stosunku do męża powódki Jana Mirosława B. Powódka twierdziła, że te przedmioty stanowią jej odrębny majątek jako nabyte przez nią ze środków uzyskanych ze spłat rodzinnych. Powódka dodała, że Sąd Rejonowy w Augustowie wyrokiem z dnia 21.VII.1977 r., uzupełnionym wyrokiem z dnia 6.IK.1977 r. zniósł. między mą i jej mężem majątkową wspólność małżeńską z dniem 22.XI.1976 r.
Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 29.XII.1977 r., uwzględniając żądanie pozwu, zwolnił od egzekucji przedmioty tym pozwem objęte. Sąd przyjął za bezsporne, że te przedmioty nie stanowią majątku odrębnego męża powódki, nie rozważał natomiast, czy należą one do majątku odrębnego powódki albo do majątku wspólnego. Skoro bowiem zajęte przedmioty stanowiły co najwyżej majątek wspólny", to - zdaniem Sądu Rejonowego - do takiego majątku, po wejściu w życie ustawy nowelizującej kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz kodeks karny wykonawczy, nie ma zastosowania domniemanie przewidziane w art. 134 § 1 k.k.w.
W rewizji nadzwyczajnej, opartej na podstawie rażącego naruszenia art. 125, art. 134 § 1 i art. 137- § 1 i 2 kodeksu karnego wykonawczego oraz na podstawie naruszenia interesu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Minister Sprawiedliwości wniósł o uchylenie wyroku z dnia 29.XII.1977 r. i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Augustowie do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje.
Z przytoczonego wyżej wyroku Sądu Wojewódzkiego w Suwałkach wynika, iż mąż powódki Jan Mirosław B. został prawomocnie skazany na karę pozbawienia wolności, grzywny oraz konfiskaty mienia w całości m.in. za to, że wspólnie z innym sprawcą w okresie od 26.VI.1973 r. do 16.VII.1974 r. przywłaszczył mienie społeczne wartości co najmniej 102 334 zł.
W myśl art. 134 § 1 k.k.w. przy egzekucji kar majątkowych, w tym również kary konfiskaty mienia, obowiązuje domniemanie, że do skazanego należą rzeczy znajdujące się w samoistnym posiadaniu osoby będącej w bliskim z nim stosunku. Do osób bliskich niewątpliwie należy małżonek skazanego. Nie ma przy tym istotnego znaczenia okoliczność, że między powódką i jej mężem została sądownie zniesiona wspólność majątkowa z dniem 22.XI. 1976 r., co odpowiada dacie wyżej wymienionego wyroku skazującego, zwłaszcza gdy, jak trafnie wskazano w rewizji nadzwyczajnej, wyrok znoszący wspólność majątkową, będący zaś w swej istocie wyrokiem zaocznym, dotychczas nie został doręczony pozwanemu w tej sprawie (art. 343 k.p.c.), nie jest więc jeszcze prawomocny.
Wspomniane domniemanie może być obalone w drodze powództwa osoby będącej małżonkiem skazanego jako osoby mu bliskiej przez udowodnienie, że rzeczy objęte domniemaniem bądź stanowią jej wyłączną własność, tj. wchodzą w skład jej majątku odrębnego, bądź należą do majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową. Udowodnienie każdej z tych okoliczności pociąga za sobą określone skutki prawne. Udowodnienie że rzeczy, których dotyczy egzekucja kary konfiskaty mienia, stanowią majątek odrębny małżonka osoby skazanej, a tym samym obalenie domniemania przewidzianego w art. 134 § 1 k.k.w., pociąga za sobą zwolnienie tych rzeczy od egzekucji w całości. Natomiast obalenie wspomnianego domniemania przez udowodnienie w sposób przewidziany w art. 137 § 2 k.k.w., że rzeczy, do których skierowano egzekucję, stanowią składnik1 majątku objętego wspólnością majątkową małżeńską, a więc że nie zostały nabyte przez skazanego ze środków uzyskanych wskutek przestępstwa, powoduje, że rzeczy te stosownie do art. 125 k.k.w. będą traktowane jako stanowiące współwłasność Skarbu Państwa i małżonka osoby skazanej. W takim wypadku zwolniony od egzekucji może być tylko udział takiego małżonka we współwłasności tych rzeczy, który jest równy z udziałem Skarbu Państwa, chyba że Sąd, stosownie do art. 125 k.k.w., ustali na żądanie którejkolwiek ze stron w inny sposób wysokość udziałów Skarbu Państwa i małżonka osoby skazanej.
Pogląd Sądu Rejonowego co do tego, że dodanie przez ustawę 7. dnia 19 grudnia 1975 r. o zmianie ustawy kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 45, poz. 234) nowego art. 125 k.k.w. wyłączyło stosowanie domniemania przewidzianego w art. 134 § 1 k.k.w. nie znajduje uzasadnienia ani w brzmieniu art. 125 k.k.w., ani w racjach społecznoprawnych leżących u podstaw art. 134 k.k.w. Wyłączenie bowiem wspomnianego domniemania stwarzałoby potencjalnie możliwość potraktowania jako składników majątku wspólnego małżonków rzeczy lub praw majątkowych, nabytych wprawdzie w czasie trwania ustroju małżeńskiej wspólności, ale ze środków uzyskanych przez osobę skazaną za pomocą przestępstwa. Dopiero więc wykazanie, że te składniki pochodzą z innych środków, uzasadnia zastosowanie dyspozycji art. 125 k.k.w.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy doszedł do wniosku, iż przepisy art. 125 k.k.w. odnoszą się do takich składników - objętych małżeńską wspólnością majątkową - co do których nie zachodzi przewidziane w art. 134 k.k.w. domniemanie, że należą one do skazanego.
Należy dodać, że również przy koncepcji Sądu Rejonowego - jak wyżej wskazano wadliwej - nie było uzasadnione zwolnienie w całości od egzekucji rzeczy, wymienionych w sentencji zaskarżonego wyroku, w ten bowiem sposób zostały zwolnione od egzekucji również udziały, przysługujące Skarbowi Państwa z mocy art. 125 k.k.w.
Sąd Rejonowy, na skutek błędnej wykładni przepisów prawa materialnego, nie rozpoznał istoty sprawy, w szczególności nie dokonał ustaleń co do okoliczności, przewidzianych w art. 137 § 2 k.k.w., należało więc na podstawie art. 422 § ,2 k.p.c. uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę temu Sądowi Rejonowemu
do ponownego rozpoznania. Nie stanowi przeszkody do uwzględnienia rewizji nadzwyczajnej wniesienie jej po upływie 6-mie-sięcznego terminu przewidzianego w art. 421 § 2 k.p.c., niewyjaśnienie bowiem sprawy w aspekcie przepisów art. 134 § 1 i art. 137 k.k.w., mających na celu szczególną ochronę mienia społecznego, a nadto - wbrew dyspozycji art. 125 k.k.w. - zwolnienie od egzekucji objętych żądaniem pozwu rzeczy w całości, nie tylko rażąco narusza przepisy prawa wymienione w rewizji nadzwyczajnej oraz przepisy art. 3 § 2 i 316 § 1 k.p.c., lecz także interes Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
