Orzeczenie SN z dnia 21 lutego 1959 r., sygn. IV CR 385/58
Określenie wszelkie roszczenia" użyte w art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o umorzeniu niektórych długów i ciężarów (Dz. U. Nr 17, poz. 72) jest tak szerokie, że obejmuje żądanie wynagrodzenia szkód niezawinionych i zawinionych, oparte na jakiejkolwiek znanej prawu cywilnemu podstawie prawnej, jeżeli zachodzą dalsze przesłanki wymienione w tym przepisie.
Przewodniczący: sędzia M. Piekarski. Sędziowie: Z. Wiszniewski, J. Pietrzykowski (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa małoletniej Ewy W., działającej przez ojca Jana W., przeciwko Zespołowi Państwowych Gospodarstw Rolnych w L. o zapłatę, po rozpoznaniu rewizji powódki od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Poznaniu z dnia 30 stycznia 1958 r., zaskarżony wyrok uchylił i postępowanie w sprawie umorzył.
Uzasadnienie
Powódka twierdziła, że jej gospodarstwo o powierzchni 11,5 ha wraz z budynkami zostało w marcu 1951 r. przejęte do zagospodarowania przez Prezydium Gminnej Rady Narodowej w W., a następnie przekazane przez to Prezydium do użytkowania pozwanemu Zespołowi PGR protokołem z dnia 7.IV.1952 r. W marcu 1957 r. pozwany zwrócił gospodarstwo, jednakże bez murowanego budynku, stanowiącego oborę, stajnię i chlewnię, który pozwany samowolnie rozebrał, a uzyskany z rozbiórki materiał zużył dla siebie. Szkodę wyrządzoną rozebraniem wspomnianego budynku powódka określa na kwotę 400 000 zł, żąda zaś zasądzenia na jej rzecz na razie kwoty 50 000 zł jako części należnego jej odszkodowania.
Sąd Wojewódzki oddalił powództwo na tej podstawie, że w myśl art. 2 ust. 5 ustawy z dnia 13.VII.1957 r. (Dz. U. Nr 39, póz, 173) powódka, jako poprzedni posiadacz nieruchomości, nie może dochodzić od Państwa albo od jednostki gospodarki uspołecznionej roszczeń z tytułu szkód wyrządzonych jej w użytkowanej nieruchomości.
W rewizji opartej na podstawach określonych w art. 371 § 1 pkt I i 4 k.p.c. powódka wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Wojewódzkiemu do ponownego rozpoznania.
Pozwany w odpowiedzi na rewizję wniósł o umorzenie postępowania na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 3 oraz art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 12.III.1958 r. o umorzenie niektórych długów i ciężarów (Dz. U. Nr 17, poz. 72).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wobec zmienionego stanu prawnego w okresie pomiędzy datą wyrokowania w pierwszej instancji a datą rozpoznania sprawy przez Sąd Najwyższy należało przede wszystkim rozpatrzyć sprawę z punktu widzenia przepisów przytoczonych przez pozwanego-w odpowiedzi na pozew, a to ze względu na art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 12.III.1958 r. o umorzeniu niektórych długów i ciężarów,, zawierający kategoryczny nakaz umorzenia postępowania sądowego w sprawach określonych w ust. 1 tego artykułu. Otóż według art. 2 ust. 1 pkt 3 tej ustawy uznaje się za wygasłe wszelkie roszczenia z tytułu szkód poniesionych z powodu pogorszenia stanu nieruchomości lub ubytków w jej przynależnościach w wyniku przekazania przez organy administracji państwowej prywatnych gospodarstw rolnych jednostkom państwowym lub spółdzielczym do zagospodarowania, a to bez względu na tytuł prawny tego przekazania". Użyty w tym przepisie zwrot o uznaniu za wygasłe wszelkich roszczeń" z tytułu szkód poniesionych z powodu pogorszenia stanu nieruchomości wyłącza możliwość przyjęcia wykładni przytoczonej w piśmie procesowym powódki z dnia 3.VI.1958 r., że ten przepis nie dotyczy roszczeń odszkodowawczych, których podstawą jest czyn niedozwolony albo niesłuszne zbogacenie jednostki uspołecznionej. Określenie wszelkie roszczenia" jest tak szerokie, że obejmuje żądanie wynagrodzenia szkód nie zawinionych i zawinionych, oparte na jakiejkolwiek znanej prawu cywilnemu podstawie prawnej, jeżeli zachodzą dalsze przesłanki wymienione w tym przepisie. Już z twierdzeń pozwu widoczne jest, że istnieją wszelkie przesłanki do zastosowania wspomnianego przepisu, ponieważ powołane przez powódkę rozebranie budynku niewątpliwie jest wynikiem. i pozostaje w związku z przekazaniem pozwanemu nieruchomości do zagospodarowania i stanowi na pewno pogorszenie stanu nieruchomości. Gdyby więc nawet przyjąć za prawdziwe twierdzenie pozwu (którym zresztą pozwany przeczył), to i tak zachodziły warunki do zastosowania dyspozycji art. 2 ust. 2 powołanej ustawy, wobec czego Sąd Najwyższy, zgodnie z treścią tego przepisu, uchylił zaskarżony wyrok i umorzył postępowanie, nie wchodząc w ocenę zasadności stanowiska Sądu Wojewódzkiego oraz zarzutów poniesionych w rewizji.
Sąd Najwyższy nie uwzględnił wniosku pozwanego o przyznanie kosztów procesu, mając na względzie, że w niniejszym wypadku ma miejsce wzajemne zniesienie kosztów procesu stron, ponieważ proces w istocie rzeczy nie został merytorycznie rozstrzygnięty, lecz przerwany z mocy ustawy, brak więc podstawy do ustalenia, która ze stron go wygrała, a która przegrała (por. w tym względzie wyjaśnienia Sądu Najwyższego z dnia 9. X 957 r. w sprawie 4 CZ 193/57, dotyczące analogicznej sytuacji zachodzącej na tle art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22.111.1957 r. o umorzeniu zaległych roszczeń dodatkowych -- OSP 1958 r., poz. 77).
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
