Wyrok NSA z dnia 10 sierpnia 2020 r., sygn. I OSK 3078/19
Komunalizacja mienia
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Monika Nowicka Sędziowie sędzia NSA Iwona Bogucka (spr.) sędzia NSA Małgorzata Borowiec po rozpoznaniu w dniu 10 sierpnia 2020 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Gminy Miejskiej K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 czerwca 2019 r. sygn. akt I SA/Wa 1861/18 w sprawie ze skargi Gminy Miejskiej K. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia [...] sierpnia 2018 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 13 czerwca 2019 r., sygn. akt I SA/Wa 1861/18, oddalił skargę Gminy Miejskiej K. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z [...] sierpnia 2018 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji.
Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym przyjętym przez Sąd I instancji:
Decyzją z [...] sierpnia 2018 r. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji (dalej jako: "Minister"), działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 127 § 3 ustawy z 14 czerwca 1960 r. kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r. poz. 1257, ze zm.; dalej jako: "k.p.a."), po rozpatrzeniu wniosku Prezydenta Miasta K. o ponowne rozpatrzenie sprawy, utrzymał w mocy decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z [...] stycznia 2018 r., znak [...], w której stwierdzono nieważność decyzji Wojewody M. (dalej jako: "Wojewoda") z [...] kwietnia 2010 r., znak [...], stwierdzającej, że 27 maja 1990 r. Gmina K. nabyła z mocy prawa nieodpłatnie prawo własności nieruchomości zabudowanej położonej w jedn. ewid. K. P., obręb [...], ozn. w ewid. gruntów jako działka nr [...] o pow. 0,0574 ha.
W uzasadnieniu Minister wskazał, że działka nr [...] o pow. 0,0574 ha odpowiada dawnym parcelom [...] o pow. 0,0356 ha i [...] o pow. 0,0206, których stan prawny został uregulowany w księdze wieczystej nr [...]. Prawo własności ww. nieruchomości wpisano w księdze wieczystej na rzecz Skarbu Państwa na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Olkuszu Wydział I Cywilny z 4 listopada 2005 r., sygn. akt I Ns 597/05 o stwierdzeniu nabycia spadku z dniem 21 października 1979 r. Punkt pierwszy tego postanowienia stanowił, że spadek po F. C. nabyła w całości jego żona M. C., a punkt drugi, że spadek po M. C. nabył w całości Skarb Państwa. Minister wskazał, że orzeczenie w przedmiocie nabycia spadku ma charakter deklaratoryjny o znaczeniu legitymacyjnym, co oznacza, że spadkobiercy wchodzą w ogół praw i obowiązków należących do spadku z chwilą śmierci spadkodawcy. W przedmiotowej sprawie był to dzień 21 października 1979 r. Wobec powyższego Wojewoda stwierdził, że w dniu 27 maja 1990 r. prawo własności spornej nieruchomości przysługiwało Skarbowi Państwa, a przedmiotowa nieruchomość spełniała przesłanki określone w art. 5 ust 1 pkt 1 ustawy z 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 32, poz. 191 z późn. zm.; dalej jako: "ustawa"). Minister podał również, że powyższe postanowienie Sądu Rejonowego w Olkuszu zostało w punkcie drugim zmienione prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Olkuszu I Wydziału Cywilnego z 21 sierpnia 2013 r., sygn. akt I Ns 524/12, w ten sposób, że sąd stwierdził, że spadek po M. C., zmarłej w dniu 21 października 1979 r. w O., na podstawie ustawy nabyło rodzeństwo: A. M., Z. K., B. Ś., W. D., S. Ś. po 2/14, siostrzeńcy: I. K., B. K. po 1/14, bratankowie T. Ś., J. Ś. po 1/14. W ocenie Ministra, wydanie przez Sąd Rejonowy w Olkuszu opisanego postanowienia z 21 sierpnia 2013 r. wywołało ten skutek, że według stanu na dzień 27 maja 1990 r. sporna nieruchomość nie była własnością Skarbu Państwa, ale własnością spadkobierców M. C. W konsekwencji sporny grunt nie podlegał komunalizacji, a decyzja Wojewody stwierdzająca, że 27 maja 1990 r. Gmina K. nabyła z mocy prawa nieodpłatnie prawo własności nieruchomości zabudowanej położonej w jedn. ewid. K. P. w obrębie nr [...], została wydana z rażącym naruszeniem prawa, tj. art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. W ocenie Ministra, w niniejszej sprawie doszło do naruszenia prawa o charakterze oczywistym, przy czym zarówno jednoznaczny charakter przepisu jak i względy gospodarczo-ekonomiczne nakazują uznanie wypełnienia przesłanki z art. 156 § 1 pkt 2 kpa. Brak świadomości organu orzekającego w przedmiocie komunalizacji w momencie wydawania decyzji, że nieruchomość stanowi własność prywatną, nie zmienia faktu, że w rozpoznawanej sprawie zaistniały okoliczności uzasadniające stwierdzenie nieważności decyzji Wojewody. Minister podał także, że w odniesieniu do zaskarżonego rozstrzygnięcia Wojewody nie stwierdzono wystąpienia nieodwracalnych skutków prawnych, w rozumieniu art. 156 § 2 k.p.a., a zatem nie zachodzi negatywna przesłanka do stwierdzenia nieważności tej decyzji w przedmiotowej sprawie. Odnosząc się do zarzutu podniesionego we wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy, że Minister nie zbadał czy ww. nieruchomość nie jest obciążona prawem najmu, organ wyjaśnił, że postępowanie komunalizacyjne nie dotyczy interesu prawnego użytkownika, najemcy, użytkownika wieczystego przedmiotu objętego komunalizacją lub innego podmiotu posiadającego to mienie bez tytułu prawnego. Komunalizacja nie ma bowiem wpływu na zakres uprawnień tych osób. Wszystkie zobowiązania związane z komunalizowanym mieniem przejmuje od Skarbu Państwa gmina. Zgodnie z art. 19 ustawy "roszczenia cywilnoprawne związane z nabyciem mienia komunalnego mogą być dochodzone przed sądem powszechnym". Zatem organy orzekające w sprawach komunalizacji nie są powołane do rozstrzygania sporów, wynikających na tle stosunków cywilnoprawnych pomiędzy osobami fizycznymi a Skarbem Państwa bądź gminą. Do rozpoznania takich spraw, z mocy art. 2 § 1 i 3 k.p.c. powołane są sądy powszechne.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
