Wyrok NSA z dnia 10 grudnia 2019 r., sygn. I GSK 738/17
Celne prawo
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Lidia Ciechomska-Florek Sędzia NSA Piotr Pietrasz (spr.) Sędzia WSA del. Arkadiusz Tomczak Protokolant asystent sędziego Patrycja Czubała po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2019 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej M. H. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 30 marca 2017 r. sygn. akt III SA/Gd 77/16 w sprawie ze skarg M. H., A. O. i R. M. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w Gdyni z dnia [...] listopada 2015 r. nr [...] w przedmiocie określenia kwoty długu celnego 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od M. H. na rzecz Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku 1500 (tysiąc pięćset) złotych tytułem częściowego zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku wyrokiem z 30 marca 2017 r. sygn. akt III SA/Gd 77/16, działając na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 718 ze zm., powoływanej dalej jako p.p.s.a.) oddalił skargi M. H., A. O. i R. M. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w Gdyni z [...] listopada 2015 r. w przedmiocie długu celnego.
Skargę kasacyjną od tego wyroku wywiódł do Naczelnego Sądu Administracyjnego M. H. Wyrokowi Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku zarzucił:
1. naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 174 pkt 2 w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w zw. z art. 217 § 1 o.p. w związku z art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 20 marca 2002 r. o przekształceniach w administracji celnej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 41, poz. 365), poprzez uznanie, że wydane przez Urząd Celny jako organ administracji postanowienie z [...] sierpnia 2017 r. nr [...] jest postanowieniem o wszczęciu postępowania administracyjnego w rozumieniu art. 217 § 1 o.p. Zgodnie z tym przepisem ordynacji podatkowej do konstytutywnych elementów postanowienia zaliczamy: oznaczenie organu, oznaczenie strony, rozstrzygnięcie oraz podpis z oznaczeniem funkcji organu administracji publicznej lub osoby działającej w imieniu organu. Postanowienia, które nie zawierają konstytutywnych elementów wymienionych są postanowieniami nieistniejącymi. Stanowisko takie potwierdził WSA w Olsztynie w wyroku z 5 listopada 2013 r. sygn. akt II SA/Ol 812/13, stwierdzając, że "w odniesieniu do decyzji administracyjnej, do minimum jej elementów zalicza się: oznaczenie organu administracji publicznej wydającego akt, wskazanie adresata aktu, rozstrzygnięcie o istocie sprawy oraz podpis osoby reprezentującej organ administracji. Każde "pismo" zawierające takie konstytutywne wymogi jest decyzją administracyjną. Skoro zatem postanowienie, tak samo jak decyzja, jest aktem administracyjnym indywidualnym, posiadającym wszystkie jej cechy wyróżniane w doktrynie prawa administracyjnego, również w stosunku do postanowień można mówić o minimum jego elementów prawnie skutecznych". Brak zatem konstytutywnych elementów wymienionych w postanowieniu zgodnie z art. 217 § 1 o.p. winien być traktowany w sposób tożsamy jak w przypadku decyzji wydawanych w postępowaniu podatkowym na podstawie art. 210 o.p. Bogate orzecznictwo sądów administracyjnych oraz doktryna stwierdzają, że brak konstytutywnych elementów w decyzji czyni je nieistniejącymi (B. Adamiak [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, wyd. 6, Warszawa 2008, s. 305.). Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 20 lipca 1981 r. sygn. SA 1163/81 stwierdził, że oznaczenie organu nie może zostać zastąpione podpisem pracownika działającego na podstawie upoważnienia organu z uwagi na to, że oznaczenie organu pełni inną funkcję, a mianowicie umożliwia kontrolę, czy zachowana została właściwość rzeczowa, miejscowa oraz instancyjna. Pieczątka z nazwą stanowiska i podpis nie konwaliduje niewłaściwego oznaczenia organu z uwagi na to, że nie spełnia dodatkowych funkcji związanych z oznaczeniem organu tj. właściwość rzeczowa, miejscowa oraz instancyjna. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 3 listopada 1998 r. sygn. IV SA 13/98 stwierdził, że do konstytutywnych elementów decyzji zaliczamy: oznaczenie organu, oznaczenie strony, rozstrzygnięcie oraz podpis piastuna funkcji organu administracji publicznej lub osoby działającej w imieniu organu. Podobnie Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, że decyzja administracyjna jest aktem, który składa się z osnowy i uzasadnienia, obie te części stanowią jedność w znaczeniu materialnym i formalnym, żadna z tych części oddzielnie, nie może istnieć w obrocie prawnym do konstytutywnych elementów osnowy decyzji Sąd w rozstrzygnięciu zalicza oznaczenie organu, oznaczenie strony, rozstrzygnięcie oraz podpis piastuna funkcji organu administracji publicznej lub osoby działającej w imieniu organu. Natomiast Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 31 marca 2010 r. sygn. akt I SA/Po 136/10 stwierdził, że pisma zawierające rozstrzygnięcie w sprawie załatwianej w drodze decyzji są decyzjami, pomimo nieposiadania w pełni formy przewidzianej w art. 210 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, jeśli tylko zawierają minimum elementów niezbędnych do zakwalifikowania ich jako decyzji. Do takich elementów należy zaliczyć: oznaczenie organu podatkowego wydającego akt, wskazanie adresata aktu, rozstrzygnięcie o istocie sprawy oraz podpis osoby reprezentującej organ podatkowy. Przedstawiony powyżej pogląd znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie sądowoadministracyjnym (por. m.in.: wyrok NSA z 20 lipca 1981 r., SA 1163/81, OSPiKA 1982, Nr 9-10, poz. 169 oraz wyrok WSA w Gdańsku z 15 stycznia 2009 r., III SA/Gd 373/08) oraz w piśmiennictwie (B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, C.H. Beck 2008, s. 484). Strona skarżąca podnosi, że data wszczęcia postępowania podatkowego określona w postanowieniu o wszczęciu postępowania ma kluczowe znaczenie, gdyż czynności dokonywane przed tą datą nie wywołują żadnych skutków prawnych. A zatem przed wszczęciem postępowania na podstawie postanowienia o wszczęciu postępowania podatkowego nie toczy się żadne postępowanie, co w konsekwencji oznacza, że jakakolwiek czynność podjęta przed omawianą datą nie ma znaczenia i nie może mieć wpływu na postępowanie. Dopiero od momentu wszczęcia postępowania czynności podejmowane przez organ wywołują skutki prawne, ponieważ dopiero wtedy mogą być w pełni realizowane ogólne zasady postępowania podatkowego. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 11 sierpnia 2015 r. sygn. akt FSK 2113/04 zauważył, że czynności dokonywane przed momentem wszczęcia postępowania podatkowego nie wywołują żadnych skutków prawnych, gdyż przed wydaniem postanowienia o wszczęciu postępowania nie toczy się żadne postępowanie. Dopiero od momentu skutecznego doręczenia stronie postanowienia o wszczęciu postępowania podejmowane przez organ podatkowy czynności wywołują stosowne skutki prawne, gdyż od tej chwili mogą być dopiero realizowane w pełni ogólne zasady postępowania podatkowego wynikające z przepisów Ordynacji podatkowej. Brak zatem konstytutywnych elementów postanowienia pozwala na jednoznacznie stwierdzenie, że mamy do czynienia z postanowieniem nieistniejącym co pozwala na stwierdzenie, że w przedmiotowej sprawie nie doszło do wydania postanowienia o wszczęciu postępowania. A zatem wszelkie ustalenia poczynione przed wydaniem decyzji nie wywołują skutków prawnych i nie mogły stanowić podstawy do wydania zaskarżonej decyzji;
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
