Wyrok NSA z dnia 16 listopada 2018 r., sygn. I GSK 2717/18
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący sędzia NSA Hanna Kamińska sędzia NSA Lidia Ciechomska-Florek (spr.) sędzia del. WSA Piotr Kraczowski Protokolant Kacper Tybuszewski po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2018 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej Ministra Finansów od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 marca 2018 r. sygn. akt V SA/Wa 1905/17 w sprawie ze skargi Powiatu T. na decyzję Ministra Finansów z dnia [...] sierpnia 2017 r. nr [...] w przedmiocie zobowiązania do zwrotu nienależnie uzyskanej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej 1. uchyla zaskarżony wyrok; 2. oddala skargę; 3. zasądza od Powiatu T. na rzecz Ministra Finansów 14 459 (czternaście tysięcy czterysta pięćdziesiąt dziewięć) złotych tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 7 marca 2018 r. sygn. akt V SA/Wa 1905/17 w sprawie ze skargi P. T. (skarżący) uchylił decyzję Ministra Rozwoju i Finansów z [...] sierpnia 2017 r. nr [...] w przedmiocie zobowiązania do zwrotu nienależnie uzyskanej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej.
Sąd pierwszej instancji orzekał w następującym stanie sprawy. Minister Rozwoju i Finansów decyzją z [...] grudnia 2016 r. zobowiązał P. T. do zwrotu nienależnie uzyskanej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej za rok 2012 w wysokości 1.271.609 zł. Po ponownym rozpatrzeniu sprawy, Minister Rozwoju i Finansów decyzją z [...] sierpnia 2017 r., utrzymał w mocy rozstrzygnięcie z [...] grudnia 2016 r. W uzasadnieniu decyzji organ wyjaśnił, że przyczyną wystąpienia nieprawidłowości w zakresie wykazania danych w systemie informacji oświatowej według stanu na dzień [...] września 2011 r., było wykazanie w systemie nieprawidłowej liczby uczniów/wychowanków przez poszczególne ośrodki. Minister podkreślił, że w rozpoznawanej sprawie przyczyną wykazania błędnych danych w systemie informacji oświatowej (Gimnazjum w K. funkcjonujące w strukturach Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego), które przy kalkulacji części oświatowej subwencji ogólnej na rok 2011 spowodowało zawyżenie liczby uczniów przeliczonych wagą P2 nie był brak aktualnych na dzień 30 września 2011 r. orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego, ale fakt wykazania 7 uczniów szkoły, którzy 30 września 2011 r. nie byli jeszcze lub nie zostali uczniami szkoły, oraz zakwaterowanymi wychowankami ośrodka. Zgodnie z opisem wagi P2 objęci nią wychowankowie młodzieżowych ośrodków wychowawczych nie muszą posiadać orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego, o których mowa w art. 71b ust. 3 ustawy o systemie oświaty. W ocenie organu, zgodnie z algorytmem określonym w załączniku do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 20 grudnia 2011 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2012 (Dz. U. Nr 288, poz. 1693), wagą P34 mogli być przeliczeni wychowankowie młodzieżowych ośrodków wychowawczych, którzy korzystali z zakwaterowania w ośrodkach. W sytuacji gdy na dzień 30 września 2011 r., (dzień sprawozdawczy), wychowankowie nie zgłosili się do placówki i nie korzystali z zakwaterowania w ośrodku brak było podstaw do wykazania ich w systemie informacji oświatowej, wg stanu na dzień 30 września 2011 r., a tym samym brak było podstaw do uwzględnienia ich przy naliczeniu części oświatowej subwencji ogólnej na rok 2012. Minister Finansów dodał nadto, że analiza przepisów ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2017 r., poz. 2198) oraz rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 26 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania do placówki i z dniem przyjęcia wpisania do księgi wychowanków i pobytu nieletnich w młodzieżowym ośrodku wychowawczym oraz młodzieżowym ośrodku socjoterapii (Dz. U. Nr 178, poz. 1833), które posługuje się pojęciami takimi jak: "przyjęcie", "przybycie", czy "doprowadzenie", uzasadniała wniosek, że stosunek materialnoprawny kreujący sytuację wychowanka zakwaterowanego wyznacza moment przyjęcia nieletniego do ośrodka, ponieważ dopiero od momentu przekroczenia progu ośrodka przez nieletniego można mówić o wychowanku zakwaterowanym w tej placówce. Tym samym, dopiero w tym momencie powstają prawa i obowiązki tak wychowanka, jak i wszystkich innych podmiotów, których podstawy działania są z tym związane. Nieletni z chwilą otrzymania skierowania do młodzieżowego ośrodka wychowawczego nie stawał się wychowankiem korzystającym z zakwaterowania w ośrodku, ani uczniem szkoły funkcjonującej w strukturach młodzieżowego ośrodka wychowawczego. Wychowankiem korzystającym z kwaterunku stawał się bowiem nieletni przyjęty do placówki. Zdaniem organu odwoławczego powyższe znajduje potwierdzenie w § 5 ust. 2 rozporządzenia MENiS z 19 lutego 2002 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzaju tej dokumentacji (Dz.U. Nr 23, poz. 225, z późn. zm.), który stanowi, że przyjętego do młodzieżowego ośrodka wychowawczego wychowanka wpisuje się do księgi wychowanków, która jest dokumentem potwierdzającym przyjęcie nieletniego do placówki. Podsumowując organ wskazał, że nieletni niezakwaterowani i nieprzebywający w ośrodku 30 września 2011 r., a jedynie skierowani do placówki nie spełniali warunków do wykazania w systemie informacji oświatowej według stanu na dzień 30 września 2011 r., w związku z czym nie podlegali uwzględnieniu przy naliczeniu części oświatowej subwencji ogólnej na rok 2012. W ocenie Ministra osoba, która nie jest obecna w placówce, nie jest w niej zakwaterowana, nie korzysta z zajęć edukacyjnych organizowanych przez placówkę, dlatego nie można uznać jej za wychowanka korzystającego z zakwaterowania w ośrodku. Akceptacja takiego poglądu w praktyce oznaczałaby bowiem uznanie za wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych korzystających z zakwaterowania osób, które nigdy się w tych placówkach nie pojawiły. Ponadto, przyjęcie takiego punktu widzenia powodowałoby, że tak definiowany wychowanek młodzieżowego ośrodka wychowawczego byłby wykazywany w systemie informacji oświatowej podwójnie - jako uczeń szkoły macierzystej (gdzie nie został jeszcze skreślony z listy uczniów) oraz jako uczeń szkoły funkcjonującej w strukturze ośrodka (wychowanek ośrodka staje się jednocześnie uczniem szkoły funkcjonującej w strukturach tej placówki), co skutkowałoby nieprawidłowościami w podziale części oświatowej subwencji ogólnej między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego. W konsekwencji, w ocenie organu błędne było wprowadzenie do systemu informacji oświatowej przez dyrektora placówki tzw. pustych miejsc (oczekujących na przybycie osoby skierowanej do ośrodka). Od powyższej decyzji skarżący złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który wyrokiem z 7 marca 2018 r. w sprawie o sygn. akt V SA/Wa 1905/17 uchylił decyzję z [...] sierpnia 2017 r. wskazując, że istotę sporu w rozpoznawanej sprawie stanowi ocena zasadności zwrotu nienależnie uzyskanej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej za 2012 r. W ocenie Sądu nieprawidłowe jest stanowisko Ministra, który orzekł o zwrocie nienależnie uzyskanej kwoty w części oświatowej subwencji ogólnej za 2012 r., uznając, że błędne naliczenie spowodowane zostało zawyżeniem liczby uczniów, w poszczególnych wagach, co w konsekwencji spowodowało zawyżenie liczby uczniów przeliczeniowych o 257,2829. W ocenie WSA organ w sposób arbitralny, przy wadliwym uzasadnieniu decyzji, przyjął najmniej korzystną dla Strony wersję rozstrzygnięcia, wbrew zaleceniu Ministra Edukacji Narodowej, który w piśmie z [...] listopada 2016 r. sugerował możliwość przyjęcia wariantu, w myśl którego P. T. otrzymał w 2012 roku kwotę części oświatowej subwencji ogólnej wyższą od należnej o 804.232,00 zł, wskutek zawyżenia liczby uczniów przeliczeniowych o 162,7201. Podział części oświatowej subwencji ogólnej na rok 2012 między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego, został dokonany przez Ministra Edukacji Narodowej zgodnie z art. 28 ust. 5 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1453 ze zm.; dalej: u.d.j.s.t.), tzn. według algorytmu określonego w załączniku do rozporządzenia z 20 grudnia 2011 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2012. W ocenie Sądu w niniejszej sprawie doszło do uchybień polegających na tym, że organ nie wyjaśnił dlaczego przyjął wyższą od rekomendowanej przez MEN liczbę przeliczeniową uczniów skutkującą orzeczeniem o sumie, którą należało zwrócić do budżetu państwa. Uzasadnienie zaskarżonej decyzji miało charakter niepełny, nie omawiało wszystkich elementów stanu faktycznego, omijało także problem poglądu Ministerstwa Edukacji Narodowej. Na marginesie Sąd wskazał, że jakkolwiek MEN nie orzeka o zwrocie określonych sum w trybie art. 37 u.d.j.s.t., to jednak właśnie Minister Edukacji Narodowej jest twórcą ww. rozporządzeń dotyczących pojęcia "wychowanka". Oznacza to zdaniem Sądu, że jego pogląd powinien być uznany za istotną wskazówkę interpretacyjną, a nie całkowicie pominięty. Organ nie ustosunkowując się do stanowiska MEN uchybił przepisom postępowania. W ocenie WSA, Minister ponownie rozpoznając sprawę, powinien wziąć pod uwagę wykładnię prawa zawartą w uzasadnieniu niniejszego wyroku, a także rozważyć prawidłowość obliczenia wysokości kosztów placówek młodzieżowych ośrodków wychowawczych ponoszonych za "pozostawanie w gotowości" do przyjęcia wychowanka posiadającego wskazanie i skierowanie do tej placówki. W pierwszej kolejności mowa tu o właściwym ustaleniu sytuacji prawnej wychowanków ośrodka w K. W tym zakresie konieczne będzie także uwzględnienie poglądu MEN. Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wywiódł Minister Finansów wnosząc o jego uchylenie oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie skargi, jak również o zasądzenie kosztów postępowania według norm prawem przepisanych.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
