Wyrok NSA z dnia 16 października 2018 r., sygn. II GSK 3186/16
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Cezary Pryca (spr.) Sędzia NSA Mirosław Trzecki Sędzia del. WSA Barbara Kołodziejczak-Osetek Protokolant Patrycja Kołtan-Kozłowska po rozpoznaniu w dniu 16 października 2018 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej A. SA z siedzibą w P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 listopada 2015 r. sygn. akt VI SA/Wa 711/15 w sprawie ze skargi A. SA z siedzibą w P. na decyzję Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno - Spożywczych z dnia [...] grudnia 2014 r. nr [...] w przedmiocie kary pieniężnej za wprowadzenie do obrotu zafałszowanych produktów rolno-spożywczych 1. oddala skargę kasacyjną, 2. zasądza od A. SA z siedzibą w Pszczynie na rzecz Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno - Spożywczych kwotę 2400 (dwa tysiące czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 19 listopada 2015 r. oddalił w całości skargi A. S.A. z siedzibą w P. na decyzję Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych z dnia [...] grudnia 2014 r. w przedmiocie kary pieniężnej za wprowadzenie do obrotu artykułów rolno-spożywczych zafałszowanych.
Sąd I instancji orzekał w oparciu o następujący stan faktyczny:
Pracownicy Wojewódzkiego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w Katowicach [...] i [...] listopada 2013 r. przeprowadzili kontrolę w zakresie jakości handlowej przetworów drobiowych w A. S. A., ul. [...], [...] P.. Przeprowadzone badania w Centralnym Laboratorium GIJHARS w Poznaniu wykazały, że:
1) w przypadku kwestionowanej partii wyrobu [...] - stwierdzono obecność azotanów w przeliczeniu na NaNO3 (28 mg/kg), co było niezgodne z deklaracją producenta podaną w nazwie tego artykułu, tj. "bez konserwantów" (sprawozdanie z badań nr [...] z dnia [...] listopada 2013 r.),
2) w przypadku kwestionowanej partii wyrobu [...] stwierdzono następujące nieprawidłowości:
a) obecność fosforu dodanego w postaci fosforanów w przeliczeniu na [...] (300 mg/kg), co było niezgodne z wykazem składników tego artykułu,
b) zawartość fosforu ogółem w przeliczeniu na P2O5 (8300 ± 332 mg/kg), co było niezgodne z rozporządzeniem nr 1333/2008, z uwagi na przekroczenie dopuszczalnego poziomu fosforu ogółem w ww. produkcie, tj. "maksymalny poziom 5000 mg/kg" (sprawozdanie z badań nr [...] z dnia [...] listopada 2013 r.),
c) obecność azotanów w przeliczeniu na NaNO3 (72 mg/kg), co było niezgodne z wykazem składników tego artykułu (sprawozdanie z badań nr [...] z dnia [...] listopada 2013 r.),
d) zawartość chlorków (5,2 ± 0,2 %), co było niezgodne z deklaracją producenta podaną w "[...]", data utworzenia: [...].09.2013, tj. "max 4 %" (sprawozdanie z badań nr [...] z dnia [...] listopada 2013 r.),
3) w przypadku kwestionowanej partii wyrobu [...] stwierdzono następujące nieprawidłowości:
a) obecność fosforu dodanego w postaci fosforanów w przeliczeniu na P2O5 (1200 mg/kg), co było niezgodne z wykazem składników tego artykułu (sprawozdanie z badań nr [...] z dnia [...] listopada 2013 r.),
b) zawartość chlorków (5,2 ± 0,2 %), co było niezgodne z deklaracją producenta podaną w "[...]", data utworzenia: [...].09.2013, tj. "max 4 %" (sprawozdanie z badań nr [...] z dnia [...] listopada 2013 r.).
W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami organ wszczął postępowanie administracyjne.
Wojewódzki Inspektor JHARS w Katowicach decyzją z [...] maja 2014 r. wymierzył spółce karę pieniężną w wysokości 6 138,00 zł (sześć tysięcy sto trzydzieści osiem złotych) za wprowadzenie do obrotu trzech przedmiotowych partii artykułów rolno-spożywczych zafałszowanych. Organ I instancji ustalając wysokość kary pieniężnej wziął pod uwagę stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia, zakres naruszenia, dotychczasową działalność podmiotu działającego na rynku artykułów rolno - spożywczych oraz wielkość jego obrotów.
Spółka wniosła odwołanie.
Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (dalej: GIJHARS lub Główny Inspektor JHARS), działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267, ze zm.), art. 21 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno- spożywczych (Dz. U. z 2014 r. poz. 669, ze zm.), w związku z art. 17 ust. 1 pkt 1 lit. a, art. 40a ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (Dz. U. z 2014 r. poz. 669, ze zm.), art. 8 ust. 1, art. 16 art. 17 ust. 1 rozporządzenia (WE) Nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. Urz. WE L 31 z 01.02.2002, str. 1, ze zm.; Dz. Urz. Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6, str. 463, ze zm.), utrzymał w mocy decyzję nr [...] Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych z dnia [...] maja 2014 r.
Organ II instancji analizując ponownie sprawę wskazał na obowiązujące przepisy ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, w szczególności na przepis art. 3 pkt 5, art. 4 ust. 1 oraz na przepisy rozporządzenia (WE) Nr 178/2002. W oparciu o nie organ wskazał, że artykuły rolno-spożywcze powinny być zgodne z wymaganiami jakości handlowej na każdym etapie produkcji.
Organ podkreślił, że w toku postępowania odwoławczego z dniem [...] grudnia 2014 r. weszła w życie ustawa z dnia 7 listopada 2014 r. o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. 2014 poz. 1722), która uchyliła m.in. przepisy art. 6 ust. 2 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz 45 ust. 1 i 2, art. 46, art. 47 i art. 48 ust. 1. Uchylone przepisy miały zastosowanie w czasie przeprowadzonej przez organ I instancji urzędowej kontroli oraz w chwili wydania decyzji przez organ I instancji. Dlatego też zdaniem organu odwoławczego, w sytuacji kiedy ustawodawca nie wypowiada się wyraźnie w kwestii przepisów przejściowych, należy przyjąć, że nowa ustawa ma zastosowanie do zdarzeń prawnych powstałych po jej wejściu w życie. Przyjęcie stanowiska, że w niniejszej sprawie mają zastosowanie nowe przepisy krajowe i wspólnotowe, prowadziłoby do naruszenia zasady niedziałania prawa wstecz. Dlatego też, w ocenie organu odwoławczego w sprawie mają zastosowanie przepisy art. 6 ust. 2 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz art. 45 ust. 2, art. 46 ust. 1 pkt 1 i art. 48 ust. 1 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia.
Organ przechodząc do analizy stanu faktycznego sprawy wskazał na uzyskane w toku postępowania wyniki badań laboratoryjnych i podkreślił, że deklaracje producenta "bez konserwantów" w nazwie produktu ([...]) oraz "bez dodatku konserwantów" (na opakowaniu [...]) stoją w sprzeczności ze stanem faktycznym. Badania bowiem wykazały obecność azotanów. Ponadto na opakowania znajdował się dodatkowy komunikat skierowany do konsumenta w oznakowaniu: "W produkcie mogą znajdować się niewielkie ilości azotanów i azotynów pochodzenia naturalnego z suszonych warzyw i owoców". Dlatego też, w ocenie organu odwoławczego, oznakowanie przedmiotowych produktów wprowadza w błąd konsumenta co do obecności w produkcie substancji konserwujących.
Odnosząc się do zarzutów podniesionych w odwołaniu organ odwoławczy wskazał, że azotany pochodzące z suszu z owoców i warzyw, nie są składnikami dodawanymi bezpośrednio do produktu, lecz są integralną częścią składnika jakim jest susz owocowo-warzywny. W takich przypadkach pomimo, iż azotany znajdują się w produkcie gotowym nie podaje się ich w wykazie składników jako dozwolonych substancji dodatkowych (substancji konserwujących). Użycie do produkcji suszu (zawierającego azotany i azotyny pochodzenia naturalnego) nie zwalnia skarżącej z obowiązku podawania informacji o produkcie w sposób rzetelny, jasny i nie wprowadzający w błąd konsumenta. Podawanie sprzecznych informacji w oznakowaniu artykułów rolno spożywczych powoduje dezinformację.
W ocenie Głównego Inspektora JHARS organ I instancji słusznie zakwestionował w produktach [...] i [...] drobiowe brak podania w wykazie składników dozwolonych substancji dodatkowych (fosforanów). Badania laboratoryjne wykazały obecność fosforu dodanego w postaci fosforanów w przeliczeniu na P2O5 w ilości: 300 mg/kg, w produkcie [...] oraz 1200 mg/kg - w wyrobie [...]. Zawartość fosforu dodanego w postaci fosforanów w przeliczeniu na P2O5 jest wyliczana zgodnie z wzorem zawartym w punkcie 2.7.2 normy PN-A-82060:1999, uwzględniającym m.in. zawartość fosforu ogółem oraz zawartość białka w badanej próbce. Zdaniem organu odwoławczego, stwierdzona w wyniku badań laboratoryjnych obecność fosforu dodanego powinna mieć odzwierciedlenie w wykazie składników przedmiotowych wyrobów.
Główny Inspektor JHARS biorąc pod uwagę cały materiał dowodowy stwierdził, że organ I instancji prawidłowo uznał, iż przedmiotowe produkty są artykułami rolno-spożywczymi zafałszowanymi w rozumieniu art. 3 pkt 10 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. Zdaniem organu odwoławczego z produktem zafałszowanym, mamy do czynienia w każdym przypadku, gdy badania laboratoryjne wykazały obecność fosforu dodanego, który nie został wykazany na etykiecie w wykazie składników. W niniejszej sprawie badania laboratoryjne wykazały również obecność azotanów, podczas gdy producent podał dodatkową informację "bez konserwantów" bezpośrednio w nazwie [...]. W sprawie niniejszej deklaracje producenta "bez konserwantów" w nazwie produktu oraz "bez dodatku konserwantów" (na opakowaniu [...]) stoją w sprzeczności ze stanem faktycznym, tj. z wynikami przeprowadzonych badań laboratoryjnych, które wykazały obecność azotanów oraz z dodatkowym komunikatem skierowanym do konsumenta w oznakowaniu: "W produkcie mogą znajdować się niewielkie ilości azotanów i azotynów pochodzenia naturalnego z suszonych warzyw i owoców". Tym samym oznakowanie przedmiotowych produktów wprowadza w błąd konsumenta co do obecności w produkcie substancji konserwujących. Podwyższona zawartość chlorków wskazuje na zaniedbanie producenta, którego obowiązkiem jest zapewnienie wytwarzanym artykułom deklarowanych cech jakościowych. Zdaniem Głównego Inspektora JHARS, brak informacji w oznakowaniu przedmiotowych wyrobów o obecności fosforanów dodanych w sposób istotny naruszają interes konsumenta. Nabywca ww. przetworów mięsnych nie spodziewa się występowania fosforanów, przez co może postrzegać je jako produkty bardziej wartościowe od innych podobnych, których wykaz składników uwzględnia dodatek fosforanów.
Z uwagi na powyższe, wszystkie ww. nieprawidłowości, w ocenie organu odwoławczego stanowiły naruszenie art. 4 ust. 1 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz art. 46 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, w związku z art. 6 ust. 2 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. Tym samym zarzuty strony odwołującej się w powyższym zakresie organ odwoławczy uznał za bezpodstawne.
Organ stanął na stanowisku, zgodnie z którym organ I instancji słusznie wymierzył stronie karę pieniężną w wysokości 6 138,00 zł, tj. stanowiącej 0,01 % przychodu. W ocenie organu odwoławczego, wysokość wymierzonej kary pieniężnej stanowi odczuwalną dolegliwość dla skarżącej, pozostając jednocześnie w jej możliwościach finansowych.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalając skargę spółki na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.).
Sąd na wstępie wskazał, że z dniem 13 grudnia 2014 r. weszła w życie ustawa z dnia 7 listopada 2014 r. o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2014 r., poz. 1722), która uchyliła m.in. przepisy art. 6 ust. 2 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz art. 45 ust. 1 i 2, art. 46, art. 47 i art. 48 ust. 1 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia. W związku z powyższym w sprawie mają zastosowanie obowiązujące przed nowelizacją przepisy art. 6 ust. 2 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz art. 45 ust. 2, art. 46 ust. 1 pkt 1 i art. 48 ust. 1 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Podstawą prawną zaskarżonej decyzji stanowiły art. 21 oraz art. 40a ust. 1 pkt 4 w związku z art. 17 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych.
W świetle powyższego deklaracje skarżącej "bez konserwantów" w nazwie produktu "[...]" oraz "[...]", na opakowaniu "[...]" pozostają w sprzeczności ze stwierdzonymi w nich środkami konserwującymi tj. azotanami a także z dodatkową informacją dla kupującego w oznakowaniu "W produkcie mogą znajdować się niewielkie ilości azotanów i azotynów pochodzenia naturalnego z suszonych warzyw i owoców".
W tym stanie rzeczy, takie oznakowanie produktów powoduje dezinformację konsumenta. Jest on także wprowadzony w błąd co do obecności w wyrobie substancji konserwujących. Użycie do produkcji suszu (zawierającego azotany i azotyny pochodzenia naturalnego) nie zwalniało skarżącej od podania rzetelnej informacji o produkcie.
Tym samym oznakowanie produktów: "[...]" i "[...]" nie było precyzyjne i zgodne z prawną.
W ocenie Sądu organy orzekające w sprawie słusznie zakwestionowały w produktach "[...]" i "[...]" brak podania w wykazie składników dozwolonych substancji dodatkowych (fosforanów), których istnienie potwierdziły badania laboratoryjne, co pozostaje w sprzeczności z § 5 ust. 1 i § 6 ust. 1 pkt 3 lit. b rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r., które obowiązywało na datę kontroli.
Sąd podzielił stanowisko Głównego Inspektora JHARS, że brak informacji w wykazie składników o obecności fosforanów dodanych w sposób istotny narusza interes konsumentów, który nie spodziewając się występowania fosforanów w nabywanych produktach może postrzegać je jako produkty bardziej wartościowe od innych podobnych, których wykaz składników uwzględnia dodatek fosforanów.
Badania laboratoryjne wykazały również zawyżoną w stosunku do deklarowanej w Kartach produktów "[...]", "[...]" zawartość chlorków. Organ II instancji odnosząc się do zarzutów skarżącej dotyczących badań zawartości chlorków wyjaśnił, że oznaczenie to zostało wykonane metodą zawartą w normie PN-ISO 1841-2:2002 i wyrażone w postaci chlorku sodu jako ułamek masowy w procentach. Metoda ta objęta jest zakresem akredytacji PCA nr AB370.
Z tych to względów organ słusznie uznał zarzuty skarżącej dotyczące badań zawartości chlorków za niezasadne. Podając podwyższoną zawartość chlorków w wyrobach producent niewątpliwie dopuścił się zaniedbania, albowiem winien zapewnić wytwarzanym artykułom deklarowane cechy jakościowe.
W tym stanie rzeczy Główny Inspektor JHARS, mając na uwadze wyniki badań laboratoryjnych prawidłowo uznał, że skarżąca wprowadziła do obrotu opisane w decyzji wyroby, będące w rozumieniu art. 3 pkt 10 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych artykułem rolno-spożywczymi zafałszowanymi.
Zdaniem Sądu I instancji, należy podkreślić, że skarżąca skutecznie nie podważyła prawidłowości przeprowadzonych badań przez Centralne Laboratorium GIJHARS w Poznaniu. W związku z zawartym w odwołaniu wnioskiem skarżącej o przebadanie wtórników próbek, organ II instancji pismem z dnia [...] lipca 2014 r. poinformował stronę, że przychyla się do jej wniosku o przebadanie wtórników próbek pod kątem zawartości azotanów i azotynów, zawartości chlorków oraz zawartości fosforu ogólnego i dodanego i wyznaczył akredytowane Laboratorium Specjalistyczne GIJHARS w Kielcach do przebadania wtórników. Jednakże strona ostatecznie odmówiła akceptacji tego laboratorium i do przebadania wtórników próbek nie doszło.
W ocenie Sądu, również słusznie Główny Inspektor JHARS nie uznał za wiarygodne dołączone do odwołania przez skarżącą sprawozdanie z badań przeprowadzonych w akredytowanym laboratorium Eurofins Polska Sp. z o.o. z dnia [...] maja 2014 r. na trzech próbkach przetworów mięsnych pod kątem zawartości chlorku sodu, zawartości białka i fosforu ogólnego, bowiem przekazane sprawozdania dotyczyły innych partii artykułu niż partie będące przedmiotem zaskarżonej decyzji.
Sąd odnosząc się do podniesionych w skardze zarzutów naruszenia art. 40a ust. 1 w związku z art. 40a ust. 1 pkt 3 i art. 40a ust. 5 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych stwierdził, że podstawę wymierzenia skarżącej kary pieniężnej stanowił art. 40a ust. 1 pkt 4 ww. ustawy, zgodnie z którym kto wprowadza do obrotu artykuły rolno-spożywcze zafałszowane podlega karze pieniężnej w wysokości nie wyższej niż 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary, nie niższej jednak niż 1000 złotych. Oznacza to, że kara jest nakładana za obiektywne naruszenie przepisów zaś kwestia winy i świadomości sprawy jest uwzględniana przy ustalaniu kary pieniężnej stosownie do art. 40a ust. 5 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. W myśl tego przepisu "ustalając wysokość kary, wojewódzki inspektor albo wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia, zakres naruszenia, dotychczasową działalność podmiotu działającego na rynku artykułów rolno-spożywczego i wielkość jego obrotów.
Zdaniem Sądu wszystkie kryteria zostały uwzględnione przez organy orzekające w sprawie, które również dokładnie uzasadniły wysokość nałożonej skarżącej kary. Stąd też niezasadne jest stanowisko strony, w świetle którego wymierzona jej kara jest zawyżona.
Sąd odnosząc się do zarzutu, że w rozpoznawanej sprawie urzędowa kontrola została przeprowadzona bez aktualnego upoważnienia do przeprowadzania kontroli tj. upoważnienie do przeprowadzania kontroli wystawione zostało na A. SA - podmiot, który nie istniał w dacie kontroli - uznał, że było to uchybienie, ale nie miało ono wpływu na wynik sprawy, zaś skarżąca nie zgłaszała sprzeciwu w trakcie kontroli co do legalności przeprowadzenia kontroli. Nadto w sprawie brak jest wątpliwości co do tożsamości kontrolowanego podmiotu.
WSA odnosząc się do zarzutu skarżącej o naruszenie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 stwierdził, że z rozporządzenie nie miało zastosowania w sprawie.
Ustosunkowując się do zarzutu naruszenia rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności - Sąd stwierdził, że zarówno w protokole kontroli jak i w decyzji organu I i II instancji nie jest wskazany zarzut naruszenia przez skarżącą wymagań art. 16 i 17 rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności. W tym stanie rzeczy, gdy przepisy rozporządzenia nie miały zastosowania w niniejszej sprawie i dotyczą zupełnie innych kwestii (art. 16 - opinii urzędu w sprawie stosowania oświadczeń żywieniowych, a art. 17 zezwoleń wspólnotowych), zarzutów skarżącej nie należy uznać za zasadne.
W ocenie Sądu analogicznie w toku postępowania strona nie podnosiła zarzutu naruszenia Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008, zarzut tej pojawił się na etapie postępowania sądowoadministracyjnego, a więc organ nie miał możliwości ustosunkowania się do niego w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, poza tym ww. rozporządzenie nie stanowiło podstawy prawnej wydania zaskarżonej decyzji, tym samym Sąd również podniesionych w tym zakresie zarzutów skarżącej nie uznał za zasadne.
Odnosząc się do podniesionych w skardze zarzutów naruszenia przepisów postępowania Sąd stwierdził, że nie zasługują one na uwzględnienie.
Zdaniem Sądu organy orzekające w sprawie wyjaśniły w sposób dostateczny wszystkie istotne okoliczności w sprawie. Organ II instancji nie ograniczył się do powielania stanowiska, wyrażonego przez organ I instancji tylko ponownie rozpoznał sprawę i nie znajdując podstaw do uchylenia zaskarżonej decyzji orzekł o jej utrzymaniu w mocy na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a.
Nadto WSA, ustosunkowując się do zarzutu naruszenia przepisów postępowania dowodowego poprzez uznanie za udowodnione zafałszowanej żywności w sytuacji, gdy badania przeprowadzone zostały wadliwie, stwierdziła, że nie podziela słuszności tego zarzutu. Zgodnie z aktami sprawy kontrolujący pobrali próbki zgodnie z wymaganiami [...] wskazując w protokole pobrania próbek z dnia [...] listopada 2013 r. wszystkie niezbędne elementy m.in. dotyczące sposobu transportu i przechowywania próbek, "warunki chłodnicze". W pkt 6.3.3. norma określa jedynie, że tam, gdzie jest to możliwe, należy zarejestrować temperaturę każdej partii produkcyjnej, z której są pobierane próbki. Zgodnie z ww. normą próbki zostały dostarczone do laboratorium tak szybko jak to jest możliwe. Norma nie narzuca 24 godzinnego czasu dostarczenia próbek. W pkt 6.5 określa precyzyjny zakres temperatur, jeżeli pobrane próbki będą badane w ciągu 24 godzin. W przedmiotowej sprawie nie było uzasadnienia dla zastosowania tego wymogu z uwagi na wystarczający długi termin przydatności do spożycia kontrolowanych produktów.
Skarżąca Spółka złożyła skargę kasacyjną od wyroku Sądu I instancji, wnosząc o uwzględnienie niniejszej skargi, a w konsekwencji uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości, rozpoznanie skargi A. S.A. i jej uwzględnienie w całości
ewentualnie o
uwzględnienie niniejszej skargi, a w konsekwencji uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
oraz
w każdym z powyższych przypadków zasądzenie na rzecz skarżącego kosztów postępowania przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym oraz Naczelnym Sądem Administracyjnym, w tym kosztów zastępstwa procesowego - według norm przepisanych.
a także na podstawie art. 176 § 2 p.p.s.a. wnoszę o rozpoznanie niniejszej sprawy na rozprawie.
Z ostrożności, w związku z brzmieniem art. 183 § 1 p.p.s.a. (zasady rozpoznania skargi kasacyjnej wyłącznie w jej granicach), a także w związku uchwałą Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 października 2009 r. sygn. I OPS 10/09 (wraz ze zdaniami odrębnymi), wskazuję, iż zgłoszone powyżej zarzuty naruszenia prawa materialnego są jednocześnie zarzutami naruszenia przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj, art. 145 §1 pkt1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - poprzez nieuwzględnienie przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie skargi A. Spółki Akcyjnej w sytuacji, gdy doszło do naruszenia powyżej opisanych przepisów prawa materialnego.
Spółka zarzuciła:
1. Naruszenie art. 46 ust. 1 pkt. 1 lit, a ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia w zw. z art. 6 ust. 2 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno - spożywczych poprzez:
a. jego niewłaściwe zastosowanie mimo, iż w chwili wydawania decyzji przez organ II Instancji jak i w chwili wydawania wyroku przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w niniejszej sprawie był on przepisem nieobowiązującym, a nadto nie został on powołany w podstawie prawnej zaskarżonej decyzji ewentualnie:
b. jego błędną wykładnię i uznanie, że wprowadzony do obrotu przez Skarżącego produkt był wprowadzający konsumenta w błąd, podczas, gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy - zdaniem Skarżącego niekompletny - nie uzasadniał takiego zakwalifikowania produktu.
2. Naruszenie art. 40 a ust. 1 pkt. 4 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno - spożywczych w zw. z art. 3 pkt. 10 tejże ustawy poprzez Jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że Skarżący wprowadził do obrotu produkty zafałszowane podczas, gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy - zdaniem Skarżącego niekompletny - nie uzasadniał takiego zakwalifikowania produktu. Materiał ten nie dowodzi bowiem, że producent dopuścił się któregokolwiek z naruszeń, o których mowa w z art. 3 pkt. 10 ustawy, nie dowodzi też, iż którekolwiek ze wskazanych w decyzji niezgodności w istotny sposób naruszają interesy konsumentów finalnych. W konsekwencji, wobec braku wypełnienia przesłanek, nieprawidłowo uznano za uzasadnione wymierzenie Skarżącemu kary pieniężnej przewidzianej w omawianym przepisie.
3. Naruszenie art. 40 a ust. 5 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno - spożywczych poprzez jego błędną wykładnię i w konsekwencji przyjęcie, że stopień szkodliwości czynu i zakres naruszenia podstawowych praw konsumenta był istotny, a nadto brak uwzględnienia w wyroku, a w konsekwencji w wymiarze kary, faktu przyznania przez organ II instancji racji Skarżącemu w zakresie braku naruszenia norm dotyczących maksymalnej ilości fosforu ogółem w [...].
4. Mające istotny wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów postępowania tj, naruszenie art. 145 § 1 pkt 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi poprzez nieuwzględnienie skargi, mimo iż postępowanie w niniejszej sprawie prowadzone było z naruszeniem przepisów postępowania tj,:
a. Art. 79 a ust. 1 w zw. z art. 79a ust. 6 pkt. 5 w zw. z art. 79a ust. 6 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w zw. z art. 25 ust. 1 w zw. 27a ustawy o jakości handlowej artykułów rolno - spożywczych, a w konsekwencji również art. 6, art. 8 oraz art. 75 kodeksu postępowania administracyjnego - poprzez prowadzenie kontroli pomimo, że dokument doręczony skarżącemu nie mógł stanowić podstawy do jej przeprowadzenia w przedsiębiorstwie A. S.A. - jako przedsiębiorcę, u którego przeprowadzona ma zostać kontrola wskazano w nim bowiem nieistniejący w dacie kontroli podmiot A. S.A. W konsekwencji pobrane w toku kontroli próbki należało uznać za pobrane w sprzeczności zobowiązującymi przepisami prawa, a jako takie nie powinny one stanowić dowodu (tym bardziej że jest to dowód jedyny) w niniejszym postępowaniu,
b. Art. 32 ust. 3 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno - spożywczych - poprzez zaniechanie zlecenia przeprowadzenia badań laboratoryjnych pobranych próbek oraz tzw. wtórników innemu wyspecjalizowanemu laboratorium, mimo iż zachodził wskazany w tym przepisie uzasadniony przypadek, tj. przede wszystkim laboratorium Głównego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych nie przeprowadzało badań metodą, która pozwoliłaby na rzetelne zbadanie właściwości szczególnego rodzaju produktów tj. wyrobów podsuszanych z mięsa drobiowego.
c. Art. 7 w zw. z art. 77 § 1 w zw. z art. 78 § 1 - poprzez zaniechanie przeprowadzenia badań próbek a następnie tzw. wtórników metodą wskazaną przez producenta pomimo złożenia przez producenta stosownych wniosków oraz składania wielokrotnie pisemnie oraz ustnie zastrzeżeń w tym zakresie w toku postępowania w niniejszej sprawie, a także poprzez zaniechanie przeprowadzenia badań opinii konsumentów dotyczących tego, czy przeciętny konsument uważa, że wszelkie azotany i azotyny są konserwantami, nawet jeżeli składniki te są pochodzenia naturalnego.
d. Art. 80 kodeksu postępowania administracyjnego poprzez nieuprawnione i sprzeczne z zebranym w sprawie materiałem dowodowym uznanie za udowodnione:
i. Zafałszowania przez producenta wyrobów o nazwie [...] oraz [...] mimo iż ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika, iż azotany i azotyny pochodzące z suszu owocowo - warzywnego są konserwantami i że przeciętny konsument za takie je uznaje,
ii. Braku podawania przez konsumenta rzetelnej, precyzyjnej i zgodnej z prawdą informacji o produktach [...] oraz [...] podczas, gdy producent - zgodnie z prawdą - wskazywał na opakowaniach tychże produktów, iż: "w produkcie mogą znajdować się niewielkie ilości azotanów i azotynów pochodzenia naturalnego z suszonych warzyw i owoców",
iii. Zafałszowania przez producenta wyrobów wskazanych w decyzji, mimo iż rzetelność i prawidłowość przeprowadzenia jedynego dowodu na tę okoliczność została przez Skarżącego skutecznie w toku postępowania zakwestionowana,
iv. Zafałszowania przez producenta wyrobów o nazwie [...] oraz [...] poprzez przekroczenie deklarowanej rzekomo przez producenta zawartości chlorków, mimo iż ze zgromadzonego materiału dowodowego w sposób oczywisty wynika, iż producent deklarował jedynie zawartość soli (chlorku sodu), a w produkcie znajdowały się również inne chlorki (wapnia),
e. Art. 107 § 1 w zw. z art. 107 § 3 kodeksu postępowania administracyjnego poprzez:
i. wadliwe powołanie w decyzji Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno - Spożywczych z dnia 23 grudnia 2014 podstawy prawnej uniemożliwiającej lub co najmniej znacznie utrudniającej Stronie ustalenie, na podstawie jakich przepisów organ ustalił definicję artykułu zafałszowanego. W podstawie prawnej wskazano bowiem na art. 8 ust. 1, art. 16 oraz art. 17 ust. 1 Rozporządzenia (WE) numer 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 roku ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności, które to przepisy nie ustanawiają żadnej definicji artykułu zafałszowanego nie znajdowały one także zastosowania w niniejszej sprawie,
ii. wadliwe wskazanie w uzasadnieniu tejże decyzji, iż podstawą uzasadniającą nałożenie kary jest rzekome nieprawidłowe zadeklarowanie przez producenta zawartości chlorków podczas gdy naruszenie to nie było brane pod uwagę przy ocenie stopnia szkodliwości czynu i stopnia zawinienia przez organ I instancji,
5. Mające istotny wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów postępowania tj. naruszenie art. 145 § 1 pkt. 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w zw. z art. 156 § 1 ust. 2 kodeksu postępowania administracyjnego poprzez brak stwierdzenia przez sąd nieważności decyzji w sytuacji gdy została ona wydana na podstawie przepisów nieobowiązujących w chwili jej wydawania, a więc wydana została bez podstawy prawnej.
6. Mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów postępowania wskazujące na błędną ocenę stanu faktycznego przez Wojewódzki Sąd Administracyjny, które mogło lec u podstaw oddalenia skargi tj. naruszenie art. 141 § 3 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi poprzez:
i. Wskazanie w uzasadnieniu wyroku, iż podstawą uzasadniającą nałożenie kary jest rzekome nieprawidłowe zadeklarowanie przez producenta zawartości chlorków podczas gdy naruszenie to nie było brane pod uwagę przy ocenie stopnia szkodliwości czynu i stopnia zawinienia przez organ I instancji,
ii. Brak wskazania w uzasadnieniu wyroku, na jakiej podstawie Sąd stwierdził, iż znajdujące się w produktach niewielkie ilości azotanów i azotynów mogą zostać uznane za środki konserwujące lub konserwanty,
iii. Wskazanie w uzasadnieniu, iż badania na podstawie, których stwierdzono rzekome zafałszowanie produktów przez Skarżącego są miarodajne do oceny niniejszej sprawy wyłącznie z uwagi na to, że zostały przeprowadzone przez akredytowane laboratorium, a przeprowadzenie badań metodą sugerowaną przez Skarżącego było niemożliwe z uwagi na to, że wybrane przez organ laboratorium nie wykonuje badań tą metodą- mimo, iż tezy te nie odpowiadają zasadom logiki,
iv. Wskazanie w uzasadnieniu, iż do przebadania wtórników próbek nie doszło wyłącznie na skutek odmówienia przez Stronę akceptacji wybranego przez organ laboratorium, mimo iż w rzeczywistości do przebadania wtórników próbek nie doszło na skutek odmowy uwzględnienia przez organ wniosku strony o przeprowadzenie badań w innym laboratorium i inną metodą.
Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w odpowiedzi na skargę kasacyjną wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
W szczególności należy podkreślić, że zgodnie z treścią art.174 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 153, poz. 1270 ze zm., dalej: p.p.s.a.) skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie; 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Naczelny Sąd Administracyjny jest związany podstawami skargi kasacyjnej, bowiem stosownie do treści art. 183 § 1 ustawy - p.p.s.a. rozpoznając sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze z urzędu pod uwagę jedynie nieważność postępowania.
Wobec takich regulacji poza sporem winna pozostawać okoliczność, iż wywołane skargą kasacyjną postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym nie polega na ponownym rozpoznaniu sprawy w jej całokształcie, a uzasadnione jest odniesienie się do poszczególnych zarzutów przedstawionych w skardze kasacyjnej w ramach wskazanych podstaw kasacyjnych.
Skarga kasacyjna w niniejszej sprawie została oparta na obu podstawach kasacyjnych określonych w art. 174 pkt. 1 i pkt. 2 p.p.s.a.
Przystępując do oceny zasadności zarzutów skargi kasacyjnej należy tę ocenę poprzedzić koniecznym w rozpatrywanej sprawie przypomnieniem i wyjaśnieniem, że prawidłowe sformułowanie podstaw kasacyjnych jest o tyle istotne, że zakres kognicji Naczelnego Sądu Administracyjnego wyznaczają sformułowane przez skarżącego zarzuty, oparte na ustawowych podstawach i uzasadnione w treści skargi kasacyjnej. Konkretne podstawy skargi kasacyjnej, czyli zawarte w niej przyczyny zaskarżenia rozstrzygnięcia, determinują całkowicie kierunek działalności badawczej Naczelnego Sądu Administracyjnego, którą musi on podjąć w celu stwierdzenia ewentualnej wadliwości zaskarżonego orzeczenia. Z tych względów, skarga kasacyjna jest sformalizowanym środkiem prawnym, obwarowanym m.in. przymusem adwokacko-radcowskim (art. 175 § 1-3 p.p.s.a.)
Ponadto zgodnie z art. 176 p.p.s.a., skarga kasacyjna powinna spełniać wymogi formalne przewidziane dla pism procesowych w postępowaniu sądowym, a jej obligatoryjnym elementem, jest przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie. Przez przytoczenie podstawy kasacyjnej należy rozumieć podanie konkretnego przepisu (konkretnej jednostki redakcyjnej określonego aktu prawnego), który zdaniem strony został naruszony przez sąd pierwszej instancji (vide postanowienia NSA z 8 marca 2004 r., sygn. akt FSK 41/04; z 1 września 2004 r., sygn. akt FSK 161/04; z 24 maja 2005 r., sygn. akt FSK 2302/04). Z kolei uzasadnienie skargi kasacyjnej winno zawierać rozwinięcie zarzutów kasacyjnych. Na autorze skargi kasacyjnej ciąży zatem obowiązek konkretnego wskazania nie tylko, które przepisy prawa materialnego zostały przez Sąd naruszone zaskarżanym orzeczeniem, ale i na czym polegała ich błędna wykładnia i niewłaściwe zastosowanie oraz jaka powinna być prawidłowa wykładnia i właściwe zastosowanie (art. 174 pkt 1 p.p.s.a.). Z kolei zarzut naruszenia prawa materialnego poprzez jego niewłaściwe zastosowanie zmierzać powinien do wykazania, że sąd stosując przepis popełnił błąd subsumcji czyli, że niewłaściwie uznał, iż stan faktyczny przyjęty w sprawie nie odpowiada stanowi faktycznemu zawartemu w hipotezie normy prawnej zawartej w przepisie prawa. W obu tych przypadkach autor skargi kasacyjnej wykazać musi, jak w jego ocenie powinien być rozumiany stosowany przepis prawa, czyli jaka powinna być jego prawidłowa wykładnia, a w przypadku zarzutu niezastosowania przepisu dlaczego powinien być zastosowany. Jednocześnie należy podkreślić, że ocena zasadności zarzutu naruszenia prawa materialnego może być dokonana wyłącznie na podstawie ustalonego w sprawie stanu faktycznego, nie zaś na podstawie stanu faktycznego, który skarżący uznaje za prawidłowy. Podobnie rzecz się ma przy naruszeniu prawa procesowego, gdzie należy wskazać przepisy tego prawa, które zostały naruszone przez Sąd I instancji i wpływ tego naruszenia na wynik sprawy, tj. na rozstrzygniecie (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.). Podkreślić bowiem należy, że zamierzony skutek skarga kasacyjna może odnieść tylko wówczas, gdy wykazane zostanie takie naruszenie przez Sąd I instancji przepisów postępowania, któremu można zasadnie przypisać możliwy istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia. Oznacza to, że niezależnie od wskazania istoty zarzutu, autor skargi kasacyjnej winien przeprowadzić argumentację, w której wykaże wpływ tego naruszenia na treść orzeczenia oraz wykaże, że wpływ ten mógł być istotny dla zaskarżonego rozstrzygnięcia Sądu I instancji.
W związku z powyższym podkreślić należy, że uwzględniając istotę sporu prawnego rozpatrywanej sprawy, w tym po części komplementarny charakter zarzutów kasacyjnych, na wstępie odnieść należy się do najdalej idącego zarzutu, tj. wydania decyzji z rażącym naruszeniem prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. (art. 156 § 1 k.p.a. nie zawiera jednostki redakcyjnej w postaci ust. 2), co zdaniem strony skarżącej polegało na nieprawidłowym uznaniu, że w niniejszej sprawie zasadnie zostały powołane nieobowiązujące już w dacie podejmowania zaskarżonej decyzji przepisy, w szczególności art. 46 ust. 1 pkt 1 lit. a u.b.ż. i art. 45 ust. 2, art. 48 ust. 1 tej ustawy oraz art. 6 ust. 2 u.j.h.a.r.s., co w konsekwencji czyni skutecznym zarzut naruszenia art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a.
Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego w rozpoznawanej sprawie nie doszło do wydania decyzji z rażącym naruszeniem prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. Tym samym nie można zasadnie uznać, że Sąd I instancji dopuścił się naruszenia art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a. w sposób zarzucany przez kasatora.
W ocenie NSA trafnie Sąd I instancji zaakceptował stanowisko organów, iż dopuszczalne było zastosowanie do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nieobowiązujących (bowiem uchylonych) w dacie wydania zaskarżonej decyzji wskazanych w jej podstawie prawnej oraz w uzasadnieniu przepisów art. 46 ust. 1 pkt 1 lit. a, art. 45 ust. 2, art. 48 ust. 1 u.b.ż. oraz art. 6 ust. 2 u.j.h.a.r.s., niezależnie od tego, że zgodnie z tzw. zasadą aktualności organ powinien rozstrzygać sprawę na podstawie normy obowiązującej w dniu orzekania. Odnosząc się do powyższej kwestii, zwrócić uwagę należy, że w orzecznictwie NSA podkreśla się, iż wymieniona wyżej zasada aktualności wywodzona jest z zasady praworządności wyrażonej w art. 6 k.p.a., zgodnie z którym organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa i stanowiącej powtórzenie konstytucyjnej zasady praworządności wyrażonej w art. 7 Konstytucji RP, jak również nawiązuje do zasady demokratycznego państwa prawnego wyrażonej w art. 2 Konstytucji RP" (vide wyrok NSA z 9.11. 2011 r., sygn. akt II GSK 143/16, publ. http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Wynika to z tego, że z "zasady praworządności wywodzi się obowiązek organów administracji publicznej stosowania do stanu faktycznego ustalonego na dzień wydania decyzji administracyjnej przepisów prawa obowiązujących w dniu wydania tej decyzji" (vide wyrok NSA z dnia 16.05.2007 r., sygn. akt I OSK 1080/06, publ. http://orzeczenia.nsa.gov.pl; vide też uchwała NSA z 16.12. 2013 r., sygn. akt II OPS 2/13, publ. http://orzeczenia.nsa.gov.pl). W przypadku spraw dotyczących sankcji administracyjnych można odstąpić od zasady aktualności tylko na korzyść potencjalnego sprawcy deliktu administracyjnego, a zatem nie może nastąpić rozszerzenie zakresu jego odpowiedzialności. W tym kontekście w orzecznictwie NSA i Trybunału Konstytucyjnego podkreśla się bowiem niedopuszczalność retroaktywnego stosowania uregulowań wprowadzających odpowiedzialność za delikty administracyjne (vide wyrok TK z 12.05. 2009 r., sygn. akt P 66/07, Zbiór Urzędowy OTK 2009, nr 5A, poz. 65; por. też wyrok NSA z 21.10. 2009 r. sygn. akt II GSK 487/09, publ. http://orzeczenia.nsa.gov.pl por. też A. Skoczylas, Sankcje administracyjne jako środek nadzoru nad rynkiem kapitałowym (w:) Sankcje administracyjne, pod red. M. Stahl, R. Lewickiej, M. Lewickiego, Warszawa 2011, s. 313-326 oraz powoływane tam orzecznictwo). Zdaniem TK gwarancje zawarte w rozdziale II Konstytucji "odnoszą się do wszelkich postępowań represyjnych, tzn. postępowań, których celem jest poddanie obywatela jakiejś formie ukarania lub jakiejś sankcji". Powoduje to, że należy tu odpowiednio (tzn. z uwzględnieniem ich specyfiki) stosować m.in. art. 42 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji, zgodnie z którym "Odpowiedzialności karnej podlega tylko ten, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia". Trybunał wyprowadza z tego dwie bardziej szczegółowe dyrektywy, a mianowicie "zakaz sankcjonowania czynów, które w chwili ich popełnienia nie stanowiły deliktów administracyjnych" oraz "zakaz stosowania sankcji, które nie były przewidziane w momencie popełniania deliktów" (vide wyrok TK z 12.05. 2009 r., sygn. akt P 66/07, Zbiór Urzędowy OTK 2009, nr 5A, poz. 65; por. też wyrok NSA z 21.10. 2009 r., sygn. akt II GSK 487/09, publ. http://orzeczenia.nsa.gov.pl oraz A. Skoczylas (w:) Problematyka intertemporalna w prawie. Zagadnienia podstawowe. Rozstrzygnięcia intertemporalne. Geneza, funkcje, aksjologia, red. naukowa J. Mikołajewicz, Warszawa 2015, s. 287 i n.). Jeżeli jednak po popełnieniu czynu podlegającego sankcji administracyjnej weszły w życie mniej represyjne rozwiązania prawne, powinno to działać na korzyść podmiotu, względem którego sankcja miałaby być nałożona. Na aktualną wolę ustawodawcy w tym zakresie wskazuje pośrednio także wprowadzenie do polskiego systemu prawnego art. 189c k.p.a. statuującego zasadę stosowania ustawy względniejszej dla sprawcy naruszenia prawa administracyjnego skutkującego zastosowaniem administracyjnej kary pieniężnej. W świetle tego przepisu "w przypadku gdy w czasie wydawania decyzji w sprawie administracyjnej kary pieniężnej obowiązuje ustawa inna niż w czasie niedopełnienia obowiązku, z którego powodu ma być nałożona kara, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest ona względniejsza dla strony".
Przechodząc na grunt sprawy niniejszej, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że zaskarżona decyzja nie narusza przepisów ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia ani ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, bowiem wskazane w podstawie prawnej zaskarżonych decyzji przepisy mogły mieć zastosowanie. Rzeczywiście z dniem [...] grudnia 2014 r. weszła w życie ustawa z dnia 7 listopada 2014 r. o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. poz. 1722), która, wykonując przepisy rozporządzenia nr 1169/2011, uchyliła m.in. przepisy art. 6 ust. 2 u.j.h.a.r.s. oraz 45 ust. 1 i 2, art. 46, art. 47 i art. 48 ust. 1 u.b.ż. Niemniej jednak uznać należy, że wskazane wyżej - uchylone - przepisy mogły zostać zastosowane. Kwestie bowiem zawarte w uchylonych przepisach krajowych m.in. w art. 6 ust. 2 u.j.h.a.r.s. oraz art. 46 u.b.ż., znalazły obecnie swoje uregulowania w art. 6 i art. 7 rozporządzenia nr 1169/2011. Tak więc pomimo uchylenia wskazanych przepisów ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia stan prawny zasadniczo nie uległ zmianie, bowiem przepisy cytowanych rozporządzeń oraz dyrektyw (Komisji, Parlamentu Europejskiego i Rady), uchylonych przepisów ustaw prawa krajowego oraz obecne regulacje, zawarte w art. 7 ust. 1 rozporządzenia, w zasadzie analogicznie, a nawet obecnie o nieco szerszym zakresie (np. co do tożsamości środka spożywczego, kraju pochodzenia), przewidują wymogi dotyczące informacji na temat żywności, co oznacza, że uchylone regulacje krajowe odnoszące się do kwestii będących przedmiotem niniejszego postępowania jako względniejsze dla strony mogły mieć w sprawie zastosowanie.
Z tego też względu twierdzenie skarżącej jakoby zastosowanie nowych przepisów rozporządzenia Nr 1169/2011 miałoby wpływ na rozstrzygnięcie w przedmiotowej sprawie nie zasługuje na uwzględnienie.
Z podanych wyżej względów nie jest również zasadny zarzut opisany w punkcie 4 litera e petitum skargi kasacyjnej.
Przechodząc do oceny zasadności pozostałych zarzutów skargi kasacyjnej opartych na podstawie kasacyjnej opisanej w art. 174 pkt 2 p.p.s.a. uznać należy, że zarzuty te są całkowicie bezzasadne.
W szczególności w ocenie NSA nie jest trafny zarzut opisany w punkcie 4 litera a i b petitum skargi kasacyjnej. Pomijając okoliczność, iż przepis art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a. zawiera jeszcze trzy jednostki redakcyjne, które nie zostały wskazane przez autora skargi kasacyjnej, konstrukcja tego zarzutu sprowadza się do kwestionowania prawidłowości stanowiska Sądu I instancji akceptującego podstawę wszczęcia postępowania kontrolnego w zakładzie strony wnoszącej skargę kasacyjną oraz stanowisko tegoż sądu administracyjnego w zakresie rzetelności przeprowadzonych badań laboratoryjnych bez konieczności powtórnego badania pobranych próbek.
Poza sporem pozostaje okoliczność, że badanie pobranych w czasie kontroli próbek produktów o nazwie "[...]", "[...]" i "[...]", zostało przeprowadzone w Centralnym Laboratorium GIJHARS w Poznaniu, które spełniało warunki określone w Rozporządzeniu (WE) Nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzonych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt. Ponadto wskazane wyżej laboratorium posiadało potwierdzone kompetencje poprzez akredytację zgodnie z normą EN PN ISO/JEC 17025. Jednocześnie z akt sprawy wynika, że organ odwoławczy przychylając się do wniosku strony skarżącej, wskazał akredytowane Laboratorium Specjalistyczne GIJHARS w Kielcach do przebadania wtórników próbek pod kątem zawartości azotanów i azotynów, zawartości chlorków oraz zawartości fosforu ogólnego i dodanego. Jak wynika z akt sprawy to strona skarżąca nie zaakceptowała wskazanego laboratorium wyznaczonego do badania wtórników próbek i z tego właśnie powodu nie doszło do przebadania wtórników próbek.
W tym stanie rzeczy brak jest podstaw do uznania, że Sąd I instancji dopuścił się naruszenia art. 32 ust. 3 ustawy z 21 grudnia 2000 roku o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. Wskazując akredytowane Laboratorium Specjalistyczne GIJHARS w Kielcach do przebadania wtórników próbek, organ wywiązał się z obowiązku wynikającego z treści tegoż przepisu prawa.
Ponadto poza sporem pozostaje okoliczność, że w dniach [...] i [...] listopada 2013 roku Inspektorzy Wojewódzkiego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w Katowicach przeprowadzili kontrolę w zakładzie strony wnoszącej skargę kasacyjną, a więc w A. S.A. W trakcie tej kontroli dokonanej we wskazanym wyżej zakładzie strony skarżącej pobrano próbki trzech partii artykułów rolno-spożywczych, które zostały poddane badaniu w wymienionym wyżej laboratorium. Okoliczności tych strona skarżąca nie kwestionuje. Natomiast wskazanie w upoważnieniu, o którym mowa w art. 79a ust. 6 pkt 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej nie aktualnej nazwy przedsiębiorcy objętego kontrolą, stanowi uchybienie, które przy uwzględnieniu wskazanych wyżej okoliczności, nie może niweczyć skutków wynikających z przeprowadzonej kontroli.
W ocenie NSA brak jest także podstaw do kwestionowania wyników badań przeprowadzonych w Centralnym Laboratorium GIJHARS w Poznaniu, skoro żadne inne badania na pobranych próbkach lub ich wtórnikach nie zostały przeprowadzone i tylko wyniki tych badań mogą stanowić wyłączny dowód tego, co zostało stwierdzone w treści sprawozdania z badań. Badania próbek przeprowadzone w Centralnym Laboratorium GIJHARS w Poznaniu wykazały, że w wyrobie "[...]" stwierdzono obecność azotanów w wielkości podanej w sprawozdaniu, co było niezgodne z deklaracją producenta podaną w nazwie tego artykułu, w wyrobie "[...]" stwierdzono obecność fosforu dodanego w postaci fosforanów w wielkości podanej w sprawozdaniu, co było niezgodne z wykazem składników tego artykułu, stwierdzono zawartość fosforu ogółem w wielkości podanej w sprawozdaniu co było niezgodne z rozporządzeniem nr 1333/2008, z uwagi na przekroczenie dopuszczalnego poziomu fosforu ogółem w produkcie, stwierdzono obecność azotanów wielkości podanej w sprawozdaniu, co było niezgodne z wykazem składników tego artykułu, stwierdzono zawartość chlorków, co było niezgodne z deklaracją producenta podana w "[...]", w wyrobie "[...]" stwierdzono obecność fosforu dodanego w postaci fosforanów w wielkości podanej w sprawozdaniu, co było niezgodne z wykazem składników tego artykułu oraz stwierdzono zawartość chlorków, co było niezgodne z deklaracją producenta podaną w "[...]".
W tym stanie rzeczy skoro brak jest podstaw do kwestionowania wyników badań pobranych próbek wskazanych wyżej wyrobów, to tym samym brak jest podstaw do uznania za trafne zarzutów opisanych w punkcie 4 litera c i d petitum skargi kasacyjnej.
Reasumując, Naczelny Sąd Administracyjny nie dostrzega takich uchybień procesowych, które mogły mieć wpływ na wynik sprawy, natomiast ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, odmienna od stanowiska prezentowanego przez skarżącą, nie świadczy o tym, iż organ nie zgromadził kompletnego materiału dowodowego, czy też niewłaściwie go przeanalizował.
Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, skoro spółka w skardze kasacyjnej skutecznie nie podniosła zarzutów naruszenia przepisów postępowania, tym samym stan faktyczny sprawy przyjęty do oceny zastosowanych przepisów prawa materialnego nie został zakwestionowany. W tej sytuacji niezasadne okazały się podniesione w skardze kasacyjnej zarzuty naruszenia prawa materialnego zawarte w pkt 1, 2 i 3 petitum skargi kasacyjnej.
Zgodnie z art. 40a ust. 1 pkt 4 u.j.h.a.r.s. kto wprowadza do obrotu artykuły rolno-spożywcze zafałszowane, podlega karze pieniężnej w wysokość nie wyższej niż 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary, nie niższej jednak niż 1000 złotych. Skoro zaś stwierdzone w trakcie badań nieprawidłowości wskazywały na naruszenia, o których mowa w art. 46 ust.1 pkt 1lit.a u.b.ż. to tym samym zaistniały przesłanki warunkujące uznanie trzech partii wymienionych wyżej produktów jako artykułów rolno-spożywczych zafałszowanych.
W sprawie niniejszej prawidłowo zatem zastosowano powyższy przepis ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, a wszelkie zarzuty w tym zakresie okazały się bezpodstawne.
Podsumowując należy podkreślić, że podstawowym celem prawa żywnościowego, obok ochrony zdrowia i życia ludzi, jest ochrona interesów konsumentów, z uwzględnieniem uczciwych praktyk w handlu żywnością (art. 5 ust. 1 rozporządzenia (WE) Nr 178/2002). Stosownie natomiast do art. 17 ust. 1 ww. rozporządzenia podmioty działające na rynku spożywczym i pasz zapewniają, na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji w przedsiębiorstwach będących pod ich kontrolą, zgodność tej żywności lub pasz z wymogami prawa żywnościowego właściwymi dla ich działalności oraz kontrolowanie przestrzegania tych wymogów. Zgodnie zaś z art. 8 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 178/2002, prawo żywnościowe ma na celu ochronę interesów konsumentów i powinno stanowić podstawę dokonywania przez konsumentów świadomego wyboru związanego ze spożywaną przez nich żywnością.
Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny działając na podstawie art. 184 p.p.s.a. oraz art. 204 pkt 1 p.p.s.a. orzekł, jak w sentencji wyroku.
Źródło: Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, http://orzeczenia.nsa.gov.pl/
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
