Wyrok NSA z dnia 4 sierpnia 2017 r., sygn. II FSK 927/16
Egzekucyjne postępowanie
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Grażyna Nasierowska, Sędzia NSA Maciej Jaśniewicz, Sędzia NSA Andrzej Jagiełło (sprawozdawca), Protokolant Dorota Rembiejewska, po rozpoznaniu w dniu 4 sierpnia 2017 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej J.S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 10 listopada 2015 r. sygn. akt I SA/Gd 1003/15 w sprawie ze skargi J.S. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku z dnia 28 kwietnia 2015 r. nr [...] w przedmiocie kosztów postępowania egzekucyjnego 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od J.S. na rzecz Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku kwotę 360 (słownie: trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
II FSK 927/16
Uzasadnienie
1.1. Zaskarżonym wyrokiem z dnia 10 listopada 2015 r., sygn. akt I SA/Gd 1003/15, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017r., poz. 1369 t.j.,) - dalej p.p.s.a., oddalił skargę J.S. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku z dnia 28 kwietnia 2015 r., w przedmiocie kosztów postępowania egzekucyjnego. 1.2. Ze stanu sprawy przedstawionego przez Sąd pierwszej instancji wynika, że Naczelnik Urzędu Skarbowego w W. prowadził postępowanie egzekucyjne do majątku zobowiązanej J.S. (skarżąca), na podstawie tytułu wykonawczego nr [...] z dnia 27 listopada 2014 r., obejmującego zaległości podatkowe w zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu odpłatnego zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w wysokości 17.533 zł. Podstawę prawną wystawienia w/w tytułu, wykonawczego stanowiła decyzja ostateczna Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku z dnia 4 listopada 2014 r. Na powyższą decyzję J.S. pismem z dnia 6 grudnia 2014 r. wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, którą Sąd wyrokiem sygn. akt I SA/Gd 29/15 z dnia 4 marca 2015 r. oddalił. W dniu 2 grudnia 2014 r. organ egzekucyjny w oparciu o w/w tytuł wykonawczy działając na podstawie art. 72 § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966r., o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. : Dz. U. z 2014 r. poz. 1619 ze zm.) - dalej u.p.e.a., dokonał zajęcia wynagrodzenia za pracę u dłużnika zajętej wierzytelności będącego pracodawcą. Zawiadomienie doręczono dłużnikowi zajętej wierzytelności w dniu 10 grudnia 2014 r. Ponadto działając na podstawie art. 79 § 1 u.p.e.a., dokonał zajęcia świadczenia z ubezpieczenia społecznego u dłużnika zajętej wierzytelności, tj. w ZUS Inspektorat w W. a zawiadomienie doręczono dłużnikowi zajętej wierzytelności w dniu 4 grudnia 2014 r. Działając na podstawie art. 89 § 1 u.p.e.a. dokonał zajęcia innych wierzytelności pieniężnych u dłużnika zajętej wierzytelności, tj. w S. w R., a zajęcie doręczono dłużnikowi zajętej wierzytelności w dniu 10 grudnia 2014 r. Odpisy zajęć wraz z odpisem tytułu wykonawczego nr [...] z dnia 27 listopada 2014 r. doręczono J.S. w dniu 10 grudnia 2014 r. w trybie art. 43 k.p.a. Powyższe zawiadomienia w związku z dokonanymi przez J.S. wpłatami zostały w dniu 17 grudnia 2014 r. W dniu 10 grudnia 2014 r. do Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. wpłynęło pismo zobowiązanych z dnia 5 grudnia 2014 r., w którym J.S. i R.S. wnieśli o wstrzymanie wykonania decyzji ostatecznej do czasu uprawomocnienia się orzeczenia sądu administracyjnego. Następnie w dniu 12 stycznia 2015 r. do Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. wpłynęło pismo zobowiązanej z dnia 12 stycznia 2015 r., które zostało sprecyzowane pismem z dnia 9 lutego 2015 r. Zobowiązana powołując się na dyspozycję art. 64c § 3 u.p.e.a. wniosła o zwrot wyegzekwowanych od niej kosztów egzekucyjnych. W uzasadnieniu strona wskazała, że wbrew dyspozycji art. 239f ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r., Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015r., poz. 613 t.j.) - dalej O.p., Naczelnik Urzędu Skarbowego w W. w dniu 27 listopada 2014 r. wystawił tytuł wykonawczy przed upływem terminu do wniesienia przez stronę skargi do WSA na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku z dnia 4 listopada 2014 r. Postanowieniem z dnia 11 marca 2015 r. wydanym na podstawie art. 64c § 3 i § 7 u.p.e.a., Naczelnik Urzędu Skarbowego w W. orzekł o odmowie zwrotu kosztów egzekucyjnych. Uzasadniając odmowę organ egzekucyjny wskazał, że strona w dniu 12 listopada 2014 r. odebrała decyzję z dnia 4 listopada 2014 r., zatem Naczelnik Urzędu Skarbowego w W. wszczął postępowanie egzekucyjne i w dniu 2 grudnia 2014 r. dokonał trzech zajęć. Fakt zaskarżenia przez stronę ostatecznej decyzji do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w sytuacji, gdy wykonanie tej decyzji nie zostało wstrzymane - nie mieści się w rozumieniu niezgodnego z prawem wszczęcia postępowania egzekucyjnego, o którym mowa w art. 64c § 3 u.p.e.a., a co za tym idzie koszty egzekucyjne w niniejszej sprawie zostały naliczone i pobrane należnie. Po rozpatrzeniu zażalenia skarżącej Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku działając na podstawie: art. 138 § 1 pkt 2 w związku z art. 127 § 2 i art. 144 k.p.a. oraz art. 64c § 3 i § 7 w trybie art. 17 § 1 oraz art. 18 u.p.e.a., postanowieniem z dnia 28 kwietnia 2015 r. uchylił zaskarżone postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. w całości oraz orzekł o obciążeniu zobowiązanej kwotą kosztów egzekucyjnych w wysokości 1.463,01 zł, orzekł o zwrocie na rzecz zobowiązanej kwoty 12,20 zł, oraz odmówił zwrotu pozostałej kwoty kosztów egzekucyjnych. Wskazał, że po uwzględnieniu wpłaty zobowiązanej z dnia 10 grudnia 2014 r., organ egzekucyjny prawidłowo ograniczył kwotę należności głównej z 17.533,00 zł do 6.860,30 zł oraz kwotę odsetek z 11.239,00 zł do 4.420,20 zł, nieprawidłowo naliczył zaś koszty egzekucyjne, które - wg tut. organu - wynoszą 1.463,01 zł, nie zaś 1.475.21 zł. Zatem, po prawidłowym określeniu kosztów egzekucyjnych przez organ drugiej instancji, J.S. powinna uregulować kwotę 12.743,51 zł. W pozostałym zakresie podzielił stanowisko organu pierwszej instancji. J.S. w skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, to jest art. 15 § 1, art. 6 § 1 u.p.e.a. oraz przepisów prawa materialnego, to jest art. 239e O.p. poprzez błędną wykładnię. W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku wniósł o oddalenie skargi. 1.3. Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał skargę za niezasadną. Sąd argumentował, że prowadzenie egzekucji wiąże się z ponoszeniem kosztów egzekucyjnych w postaci opłat określonych w art. 64 § 1 i 6 u.p.e.a. oraz wydatków, o których stanowi art. 64b tej ustawy. Koszty te, co do zasady ponosi zobowiązany (art. 64c § 1 zd. drugie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji). Zasada ta jednak doznaje ograniczeń, które wynikają wprost z przepisów ustawy a zasadnicze znaczenie ma treść art. 64c § 3, stanowiącego, że jeżeli po pobraniu od zobowiązanego należności z tytułu kosztów egzekucyjnych okaże się, że wszczęcie i prowadzenie egzekucji było niezgodne z prawem, należności te, wraz z naliczonymi od dnia ich pobrania odsetkami ustawowymi, organ egzekucyjny zwraca zobowiązanemu, a jeżeli niezgodne z prawem wszczęcie i prowadzenie egzekucji spowodował wierzyciel, obciąża nimi wierzyciela, z zastrzeżeniem § 3a. Z powyższego przepisu wynika, że koszty egzekucyjne obciążają bądź wierzyciela, bądź organ egzekucyjny, w zależności od tego, który z tych podmiotów spowodował niezgodne z prawem wszczęcie lub prowadzenie egzekucji. Sąd zauważył, że w niniejszej sprawie, aby wystąpić z żądaniem zwrotu wyegzekwowanych kosztów egzekucyjnych, strona skarżąca powinna była w pierwszej kolejności wykazać się orzeczeniem, z którego wynika, że postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte sprzecznie z prawem. Jednak z okoliczności wynikających ze sprawy wynika, że strona skarżąca nie podjęła próby skorzystania z zaskarżenia egzekucji na podstawie art. 33 u.p.e.a. Oznacza to więc, że w żadnym innym postępowaniu nie zostało wydane rozstrzygnięcie stwierdzające wszczęcie i prowadzenie egzekucji niezgodnie z prawem. W tej sytuacji Sąd uznał, że wszystkie argumenty strony skarżącej zmierzające do wykazania w sprawie o zwrot kosztów egzekucyjnych braku legalności postępowania egzekucyjnego, były nieuzasadnione. Skoro przez cały okres trwania egzekucji, decyzja stanowiąca podstawę egzekwowanego obowiązku podlegała wykonaniu, sam fakt wniesienia skargi do WSA, o której wspomina strona nie oznacza wadliwości wszczętego i prowadzonego postępowania egzekucyjnego. Nie zwalniał tym samym z obowiązku poniesienia powstałych w toku postępowania egzekucyjnego kosztów egzekucyjnych. 2.2. Skarżąca w skardze kasacyjnej zaskarżyła wskazany powyżej wyrok w całości, zarzucając mu: I. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy: - naruszenie w rozumieniu art. 174 pkt 2 p.p.s.a, bo Sąd nie uwzględnił skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku i jej nie uchylił, czym naruszył przepis art. 141 § 1 pkt 1 lit. b lub lit. c p.p.s.a., bo: a) Naczelnik Urzędu Skarbowego w W. - dalej wierzyciel - nie zastosował w niniejszej sprawie § 3, 4, 5 rozporządzenia Ministra Finansów z 20 maja 2014 r., w sprawie trybu postępowania wierzycieli należności pieniężnych zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych (Dz. u. z 2014r., poz. 656) - dalej rozporządzenie z 20 maja 2014r., do czego był zobowiązany, bo łączna wysokość należności pieniężnej wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia w terminie należności jednocześnie takiego niezastosowania, b) wierzyciel pominął przesłanki/zalecenia wskazane w uzasadnieniu rekomendującym wprowadzenie całego rozporządzenia z 20 maja 2014r., gdzie ich zastosowanie dawało zobowiązanej możliwość uniknięcia negatywnych skutków egzekucji administracyjnej, c) utrata możliwości uniknięcia przez zobowiązaną negatywnych skutków egzekucji administracyjnej naruszyła w odniesieniu do niej, podstawowe prawo każdego obywatela do ochrony swojego dobrego imienia zawarte w art. 47 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, d) wierzyciel przywołał w sprawie całe rozporządzenie Ministra Finansów z 30 października 2014 r., w sprawie określenia należności pieniężnych, których egzekucja może być wszczęta bez uprzedniego doręczenia upomnienia (Dz. U. z 2014r., poz. 1494), nie wskazując, który przepis z tego rozporządzenia znalazł zastosowanie, e) wystawiając tytuł wykonawczy bez uprzedniego doręczenia upomnienia, wierzyciel nie wskazał przesłanek, którymi się kierował, pomijając celowość jego doręczenia, czym naruszył art. 15 § 5. u.p.e.a., f) wierzyciel nie wskazał przesłanek, które w takiej sytuacji służyły zapewnieniu efektywności jego czynności jako wierzyciela, czym naruszył art. 15 § 5 u.p.e.a., g) wierzyciel nie rozpatrując i nie uzasadniając wyżej wymienionych przesłanek, działał wbrew zaleceniom zawartym w treści uzasadnień jakie Minister Finansów sporządził w przywołanych rozporządzeniach, oraz z naruszeniem art, 121 § 2. i art. 122 O.p. - Sąd wadliwie ocenił wskazane naruszenia przepisów postępowania przez organy podatkowe. Wadliwie sprawowana przez Sąd kontrola narusza przepisy art. 3 § 1 i § 2 pkt 1 p.p.s.a. przez nieodpowiednie ich zastosowanie. - naruszenie w rozumieniu art. 174 pkt 2) p.p.s.a., poprzez naruszenie art. 134 § 1. i art. 141 § 4. p.p.s.a., bo : a) rozstrzygnięcie Sądu zawierało się w granicach sprawy, ale jej nie rozpatrywało w sposób wyczerpujący, czyli bez związania zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną w niej podstawa prawną, b) wyrok Sądu nie odnosił się do istoty skargi. Istotą skargi bowiem było pozbawienie zobowiązanej przez wierzyciela przysługujących jej praw, do jakich, była uprawniona przed czynnością wystawienia tytułu wykonawczego. - wyrok Sądu nie zawiera uzasadnienia dla niezastosowania przez wierzyciela wskazanych przez zobowiązaną przepisów rozporządzenia z 20 maja 2014 r., oraz nie uzasadnia sprzeciwu Sądu wobec argumentacji zobowiązanej, co stanowi naruszenie przepisów postępowania (art. 134 § 1. i art.141 § 4. p.p.s.a.). II. Naruszenie przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy: 1. naruszenie w rozumieniu art. 174 pkt 1p.p.s.a. poprzez nieuwzględnienie skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku i jej nieuchylenie na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit a) p.p.s.a. Sąd bowiem nie stwierdził : a) zastosowania przez organy podatkowe niewłaściwego w okolicznościach przepisu art. 15 § 5 u.p.e.a. i rozporządzenia z 30 października 2014r., mimo braku przesłanek do jego zastosowania, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, b) nie zastosowania przez organy podatkowe właściwego w okolicznościach sprawy przepisów z art. 6 § 2, art. 15 § 1 u.p.e.a., oraz § 3,4,5 rozporządzenia z 20 maja 2014r., mimo istnienia wszelkich przesłanek wskazujących na konieczność/obowiązek ich zastosowania, co miało istotny wpływ na wynik sprawy. Przy tak sformułowanych zarzutach skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gdańsku. 2.2. Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku w odpowiedzi na skargę kasacyjną wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: 3.1 Skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw i dlatego nie zasługuje na uwzględnienie. Na wstępie należy wskazać, że zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, z urzędu zaś bierze pod rozwagę jedynie nieważność postępowania. Analiza akt sprawy wskazuje, że nie zachodzi żadna z przesłanek wskazanych w art. 183 § 2 p.p.s.a. Rozważania Naczelnego Sądu Administracyjnego mogą zatem dotyczyć jedynie naruszeń przepisów wskazanych w skardze kasacyjnej.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
