Wyrok NSA z dnia 1 września 2016 r., sygn. II FSK 2176/14
Postępowanie egzekucyjne w administracji jest jednolite w tym znaczeniu, że jest ono jedno i w sensie funkcjonalnym niepodzielne. Możliwość wyodrębnienia w jego ramach poszczególnych faz, w tym egzekucji nie zmienia zasadniczego stwierdzenia, że każda z tych faz może funkcjonować tylko i wyłącznie w obrębie tego konkretnego postępowania egzekucyjnego.
Teza od Redakcji
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Stefan Babiarz, Sędziowie: NSA Andrzej Jagiełło (sprawozdawca), WSA del. Bogusław Woźniak, Protokolant Szymon Mackiewicz, po rozpoznaniu w dniu 1 września 2016 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej B. sp. z o.o. z siedzibą w K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 13 marca 2014 r. sygn. akt I SA/Kr 1740/13 w sprawie ze skargi B. sp. z o.o. z siedzibą w K. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Krakowie z dnia 30 sierpnia 2013 r. nr [...] w przedmiocie zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od B. sp. z o.o. z siedzibą w K. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w Krakowie kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
II FSK 2176/14
Uzasadnienie
1.1 Zaskarżonym wyrokiem z dnia 13 marca 2014 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w sprawie o sygnaturze akt I SA/Kr 1740/13, działając na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j., Dz. U. z 2016 roku, poz. 618) dalej p.p.s.a., oddalił skargę B. Sp. z o.o. w K. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Krakowie z dnia 30 sierpnia 2013 roku w przedmiocie postępowania egzekucyjnego. 1.2 Ze stanu sprawy przedstawionego przez Sąd pierwszej instancji wynika, że Naczelnik M. Urzędu Skarbowego w K. wszczął postępowanie egzekucyjne na podstawie w/w tytułu wykonawczego nr [...], wobec B. sp. z o. o. Odpis w/w tytułu wykonawczego wraz z zawiadomieniami o zajęciu wierzytelności z rachunków bankowych doręczono spółce w dniu 27 czerwca 2012r. Pismem z dnia 4 lipca 2012 r. B. sp. z o.o. zgłosiła na podstawie art. 33 pkt 3 u.p.e.a., zarzut określenia egzekwowanego obowiązku niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z orzeczenia i na podstawie art. 33 pkt 7 u.p.e.a., zarzut wszczęcia postępowania egzekucyjnego bez wcześniejszego doręczenia upomnienia, o którym mowa w art. 15 § 1 u.p.e.a. Naczelnik M. Urzędu Skarbowego w K. postanowieniem z dnia 18 lipca 2012r. uznał powyższe zarzuty za bezzasadne. W/w postanowienie zostało utrzymane w mocy postanowieniem Dyrektora Izby Skarbowej w Krakowie z dnia 24 października 2012r. nr [...]. W wyniku złożonej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie skargi, sąd ten wyrokiem z dnia 21 lutego 2013r. sygn. akt I SA/Kr 2006/12 uchylił postanowienie organu II instancji oraz poprzedzające je postanowienie organu I instancji. Zdaniem Sądu mając na uwadze, że nie zachodziła tożsamość organu egzekucyjnego i wierzyciela, to organ egzekucyjny był zobowiązany uzyskać stanowisko wierzyciela. Ponownie rozpoznając sprawę, z uwagi na stwierdzoną zmianę właściwości organu egzekucyjnego wynikającą z art. 22 § 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. Nr 24, poz. 151) dalej u.p.e.a., Naczelnik M. Urzędu Skarbowego przekazał sprawę Naczelnikowi Urzędu Skarbowego K.P. Siedziba B. sp. z o.o. mieściła się pod adresem: [...], K. Organ uznał, że równocześnie spółka nie spełniła kryteriów, o których mowa w art. 5 ust. 9b ustawy z dnia 21 czerwca 1996r. o urzędach i izbach skarbowych - a zatem organem egzekucyjnym właściwym dla tej spółki stał się Naczelnik Urzędu Skarbowego K.P. Naczelnik Urzędu Skarbowego K.P. rozpatrując zgłoszone zarzuty, postanowieniem z dnia 24 lipca 2013r., nr [...] uznał "zarzut za niezasadny". B. sp. z o. o. nie zgadzając się z w/w postanowieniem złożyła zażalenie zarzucając naruszenie art. 22 § 2 i art. 34 § 1 i 4 w zw. z art. 18 u.p.e.a. w zw. z art. 65 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. 2013, poz. 267, z późn. zm., zwana dalej: "kpa"). Dyrektor Izby Skarbowej w Krakowie postanowieniem z dnia 30 sierpnia 2013r. nr [...], działając na podstawie art. 138 § 2 w związku z art. 144 kpa oraz art. 18, art. 23 § 1 i § 4 pkt 1, art. 33, art. 34 u.p.e.a., uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji. W uzasadnieniu wskazał, iż Naczelnik Urzędu Skarbowego K.P. jest jednocześnie organem egzekucyjnym, jak i wierzycielem, toteż wydanie odrębnego postanowienia w/s stanowiska wierzyciela dotyczącego zgłoszonych zarzutów było bezprzedmiotowe. Wskazano na uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 czerwca 2007r. sygn. akt I FPS 4/06, zgodnie z którą postanowienia o stanowisku wierzyciela w sprawie wniesionych zarzutów są bezprzedmiotowe w sytuacji, gdy wierzyciel i organ egzekucyjny to ta sama jednostka organizacyjna, ten sam podmiot. Organ odwoławczy nie podzielił stanowiska spółki, iż zaskarżone postanowienie zostało wydane przez organ niewłaściwy. Podniósł, że w myśl art. 34 § 1 u.p.e.a. zgłoszone zarzuty rozpatruje organ egzekucyjny. Uznał, że bezspornym jest, iż organem tym jest Naczelnik Urzędu Skarbowego K.P. Niezależnie od powyższego Dyrektor Izby Skarbowej postanowił uchylić postanowienie organu I instancji, ponieważ Naczelnik Urzędu Skarbowego K.P. wydał postanowienie, w którym organ egzekucyjny uznał "zarzut" za niezasadny. Natomiast w uzasadnieniu postanowienia (str. 11-12) organ egzekucyjny odnosił się już do "zarzutów" uznając je za bezzasadne. W powyższym zakresie nastąpiło, zdaniem organu odwoławczego, rozminięcie się treści uzasadnienia z treścią sentencji. Na powyższe postanowienie B. sp. z o. o. wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, przywołując zarzut zgłoszony w zażaleniu od postanowienia organu I instancji, a nadto zarzucając naruszenie art. 18 u.p.e.a. w zw. z art. 138 § 2 i art. 156 § 1 pkt 1 kpa. Strona skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i zasądzenie kosztów. W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumenty zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia. 1.3 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyniku rozpoznania skargi uznał, że nie zasługuje ona na uwzględnienie. Sąd w pierwszej kolejności wskazał, że zgodnie z art. 153 p.p.s.a., ocena prawna i wskazania, co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia. Jednak związanie oceną prawną i wskazaniami co do dalszego postępowania, wynikające z art. 153 p.p.s.a. nie ma charakteru bezwzględnego. Odstępstwo od tej zasady możliwe jest w dwóch sytuacjach, w tym, gdy w trakcie ponownego rozpatrywania sprawy organ stwierdzi, że stan faktyczny uległ zasadniczej zmianie. Sąd podniósł, że dla Sądu, wiążące okazało się stanowisko wyrażone w prawomocnym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 21 lutego 2013r., sygn. akt I SA/Kr 2006/12. Wyrok ten zawierał wskazania co do właściwości organu egzekucyjnego oraz konieczności uzyskania stanowiska wierzyciela w sytuacji, gdy nie jest nim organ egzekucyjny. Jednakże, jak zauważył Sąd, w tym zakresie nastąpiła zmiana stanu faktycznego. Sąd argumentował, że zgodnie z art. 22 § 2 ustawy u.p.e.a., właściwość miejscową organu egzekucyjnego w egzekucji należności pieniężnych z praw majątkowych lub ruchomości ustala się według miejsca zamieszkania lub siedziby zobowiązanego. Stosownie do art. 5 ust. 9a ustawy z dnia 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych (Dz. U. z 2004r., Nr 121, poz. 1267 ze zm.), terytorialny zasięg działania określonego urzędu skarbowego wyłącznie w zakresie niektórych kategorii podatników, wykonywania niektórych zadań określonych w ust. 6 może obejmować terytorialny zasięg działania innych urzędów skarbowych. W art. 5 ust. 9b tej ustawy wskazano kryteria, na podstawie których możliwe jest wyznaczenie terytorialnego zasięgu działania określonego urzędu skarbowego zgodnie z ust. 9a, zaś w art. 5 ust. 9c przewidziano delegację ustawową dla ministra właściwego do spraw finansów publicznych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej do określenia, w drodze rozporządzenia, terytorialny zasięg działania oraz siedziby naczelników urzędów i dyrektorów izb skarbowych z uwzględnieniem zasady określone w ust. 9a i 9b oraz potrzeby właściwego zorganizowania wykonywania zadań, zwłaszcza z zakresu poboru podatków oraz sprawnej obsługi podatnika. Sąd argumentował, że w chwili wszczęcia egzekucji, z uwagi na spełnianie przez stronę skarżącą stosownych kryteriów, właściwy do prowadzenia tego postępowania był Naczelnik M. Urzędu Skarbowego. Jednak z chwilą, gdy spółka przestała spełniać te kryteria, właściwym organem egzekucyjnym stał się Naczelnik Urzędu Skarbowego K.P. Zdaniem Sądu rozróżnienie pojęć "egzekucja" i "postępowanie egzekucyjne" reguły tej nie zmienia. W momencie wydawania postanowienia z dnia 24 lipca 2013r. właściwym organem egzekucyjnym był Naczelnik Urzędu Skarbowego K.P. i to do jego kompetencji należało - zgodnie z art. 34 § 1 u.p.e.a. - rozpatrzenie zarzutów. Z chwilą zmiany właściwości organu egzekucyjnego właściwym stał się organ, będący wierzycielem. Przestały tym samym wiązać wskazania sądu administracyjnego co do konieczności uzyskania stanowiska wierzyciela przed rozpatrzeniem zarzutów. 2.1 Spółka w skardze kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego zaskarżyła powyższy wyrok w całości. Zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.: art. 3 § 1 w zw. z art. 151 i art. 145 § 1 pkt 2 w zw. z art. 134 § 1 p.p.s.a. w z w. z niżej wskazanymi przepisami: a) art. 22 § 2 u.p.e.a., poprzez oddalenie skargi i przyjęcie, że z uwagi na okoliczność, iż właściwym obecnie miejscowo dla Skarżącego organem egzekucyjnym jest Naczelnik Urzędu Skarbowego K.P. w K., organ ten jest jednocześnie właściwym do rozpatrzenia zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym, podczas gdy w sytuacji, gdy w toku postępowania inny organ stał się właściwym miejscowo do prowadzenia egzekucji, właściwy do rozpoznania zarzutów pozostaje organ, do którego zostały wniesione zarzuty i który był dotychczas właściwy; b) art. 34 § 1 i 4 u.p.e.a. poprzez oddalenie skargi na skutek przyjęcia, iż organem właściwym do rozpatrzenia zarzutów zgłoszonych w przedmiocie postępowania egzekucyjnego jest Naczelnik Urzędu Skarbowego K.P. w K., jako organ egzekucyjny obecnie właściwy miejscowo, gdzie zmiana właściwości organu egzekucyjnego nastąpiła na skutek braku spełniania kryteriów, o których mowa w art. 5 ust. 9b ustawy z dnia 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych (Dz. U. 2004, Nr 121, poz. 1267, z późn. zm.), podczas gdy właściwość do rozpatrzenia zarzutów i wydania postanowienia w tym przedmiocie pozostaje przy organie, który wszczął postępowanie-egzekucyjne, i do którego zostały wniesione zarzuty w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego, który był dotychczas właściwy, co oznacza, iż organem właściwym do rozpatrzenia zarzutów pozostaje nadal Naczelnik M. Urzędu Skarbowego w K.; c) art. 26 § 1 i § 5 u.p.e.a. w zw. z art. 22 § 2 u.p.e.a. w zw. z art. 65 § 1 kpa, poprzez oddalenie skargi i przyjęcie, że rozróżnienie pojęć "egzekucja" i "postępowanie egzekucyjne" nie zmienia reguły w zakresie przekazania sprawy organowi właściwemu w przypadku stwierdzenia przez organ swojej niewłaściwości, podczas gdy, nawet gdy organ, który wszczął postępowanie egzekucyjne, i do którego zostały wniesione zarzuty stał się niewłaściwy do prowadzenia samej egzekucji, to pozostaje właściwy do rozpatrzenia zarzutów, które zostały do niego wniesione, i w tym zakresie nie przekazuje sprawy do rozpoznania organowi obecnie właściwemu do prowadzenia egzekucji; d) art. 65 § 1 kpa w zw. z art. 18 u.p.e.a., poprzez oddalenie skargi, podczas gdy w razie stwierdzenia swojej niewłaściwości przez organ egzekucyjny w trakcie postępowania i przekazania rozpoznania organowi właściwemu, jedynie prowadzenie egzekucji administracyjnej staje się kompetencją organu właściwego na podstawie art. 22 § 2 u.p.e.a., natomiast rozpatrzenie zarzutów pozostaje w dalszym ciągu w gestii organu, który wszczął postępowanie egzekucyjne, i do którego zostały złożone zarzuty; e) art. 138 § 2 kpa i art. 156 § 1 pkt 1 kpa w zw. z art. 18 u.p.e.a. poprzez oddalenie skargi i uznanie przez Sąd I instancji, iż Dyrektor Izby Skarbowej w Krakowie prawidłowo przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia Naczelnikowi Urzędu Skarbowego K.P., podczas gdy właściwym do rozpatrzenia zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym jest Naczelnik M. Urzędu Skarbowego, a zatem sprawa została przekazana do ponownego rozpatrzenia do niewłaściwego organu; f) art. 134 § 1 p.p.s.a. poprzez oddalenie skargi, wskutek braku prawidłowego, wyczerpującego odniesienia się do podniesionego zarzutu rozpoznania w niniejszej sprawie zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym przez organ właściwy do prowadzenia egzekucji, ale niewłaściwy do rozpatrzenia zarzutów, pominięcia istoty podniesionego przez Skarżącą zarzutu, brak jego rozważenia i dokonania oceny jego zasadności na gruncie rozpoznawanej sprawy, w szczególności nieodniesienie się i pominięcie w uzasadnieniu przedstawienia stanowiska Sądu I instancji odnośnie wcześniejszych orzeczeń sądów administracyjnych w podobnych sprawach, które Skarżący przywołał na poparcie swojego stanowiska, jak również nieodniesienie się do powoływania się przez Dyrektora Izby Skarbowej w Krakowie w treści zaskarżonego postanowienia z dnia 30 sierpnia 2013 r., nr: [...], na orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, uchylone przez Naczelny Sąd Administracyjny, na które to uchylenie Skarżąca wskazywała w skardze na ww. postanowienie, a co więcej, powtórzenie przez Sąd I instancji uchybienia Dyrektora Izby Skarbowej w Krakowie, poprzez powoływanie się na to samo uchylone orzeczenie w treści zaskarżonego wyroku; g) art. 141 § 4 p.p.s.a., poprzez brak sporządzenia prawidłowego uzasadnienia zaskarżonego wyroku, z uwagi na niewyjaśnienie w uzasadnieniu powodów podjętego rozstrzygnięcia, w szczególności brak przedstawienia zarzutów podniesionych w skardze, w tym brak wyczerpującego odniesienia się do zarzutu w zakresie wydania postanowienia w przedmiocie zgłoszonych zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym przez niewłaściwy organ, jak również brak wyczerpującego przedstawienia podstawy prawnej rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienia, oraz powołanie się, na potwierdzenie swojego stanowiska, na pogląd zawarty w orzeczeniu WSA w Szczecinie, które zostało uchylone w toku instancyjnym przez Naczelny Sąd Administracyjny, a które również zostało przytoczone przez Dyrektora Izby Skarbowej w Krakowie w treści zaskarżonego postanowienia z dnia 30 sierpnia 2013 r., nr: [...], i na którego uchylenie przez Naczelny Sąd Administracyjny Skarżący wskazywał już w treści skargi na ww. postanowienie, a zatem zdaniem Skarżącej, powoływanie się przez Sąd I instancji na poglądy innego wojewódzkiego sądu administracyjnego, które zostały zakwestionowane przez NSA, pomimo sygnalizowania przez w skardze o uchyleniu ww. orzeczenia, świadczy o wadliwości sporządzonego uzasadnienia; h) art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. 1997, Nr 78, poz. 483; z późn. zm.), poprzez oddalenie skargi Skarżącego i naruszenie wynikającej z zasady demokratycznego państwa prawa zasady jednolitości orzecznictwa sądów administracyjnych, poprzez powoływanie się przez Sąd I instancji, w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, na orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie uchylone orzeczeniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, w którym NSA wskazał na wadliwość rozstrzygnięcia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie m. in. w zakresie zarzutu naruszenia właściwości miejscowej organu właściwego do rozpatrzenia zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym. Przy tak postawionych zarzutach autor skargi kasacyjnej wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia Sądowi pierwszej instancji oraz o zasądzenie na rzecz Skarżącej zwrotu kosztów postępowania. 2.2 Dyrektor Izby Skarbowej w Krakowie w odpowiedzi na skargę kasacyjną wniósł o jej oddalenie i o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego. W jego ocenie skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw, a zaskarżony wyrok nie narusza prawa. 3.1 Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
