Postanowienie NSA z dnia 18 marca 2015 r., sygn. I GZ 93/15
Prawo pomocy
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jan Bała po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2015 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia H. Spółki z o.o. w P. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w R. z dnia 27 stycznia 2015 r. sygn. akt I SA/Rz 1244/14 w zakresie odmowy przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi H. Spółki z o.o. w P. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w P. z dnia [...] października 2014 r., nr [...] w przedmiocie określenia kwoty długu celnego postanawia: oddalić zażalenie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z 27 stycznia 2015 r., sygn. akt I SA/Rz 1244/14, Wojewódzki Sąd Administracyjny w R. oddalił wniosek H. Spółki z o.o. w P. o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym poprzez zwolnienie od kosztów sądowych.
WSA stwierdził, że skarżąca we wniosku o przyznanie prawa pomocy złożyła oświadczenie o stanie majątkowym, z którego wynika, że wartość kapitału zakładowego spółki wynosi 600.000 zł, natomiast wartość będących w jej posiadaniu środków trwałych 659.126,48 zł. Ostatni rok obrotowy spółka zamknęła zyskiem w wysokości 174.849,87 zł. Jeżeli chodzi o stan jej rachunków bankowych, to zgodnie ze złożonym oświadczeniem wszystkie trzy rachunki spółki wykazują salda ujemne, tj. odpowiednio: -109.650,92 zł, -142.756,33 Euro, i -122.066,03 zł. W uzasadnieniu wniosku skarżąca powołała się na trudną sytuację materialną, wynikającą przede wszystkim z zajęcia jej rachunków bankowych, przez co wszystkie wpływy na te konta są przejmowane przez Izbę Celną w P.. Odnosząc się do swojej sytuacji, skarżąca zaznaczyła także, że będące w jej dyspozycji środki trwałe są przedmiotem zabezpieczeń zaciągniętych przez nią kredytów lub zostały wyleasingowane. W związku z tym nie mogą być aktualnie zbyte. Ze złożonego oświadczenia wynika również, że swoją bieżącą działalność finansuje ona z kredytu obrotowego, którego termin spłaty przypada na [...] maja 2015 r. Niezależnie od powyższego we wniosku wskazano również, że dochody spółki są dla reprezentującej ją jedynym źródłem utrzymania rodziny, w tym dwójki dzieci. Skarżąca do swojego wniosku dołączyła szereg dokumentów źródłowych, obejmujących między innymi kopie składanych przez nią deklaracji VAT, z których wynika, że jej podstawa opodatkowania podatkiem od towarów i usług w październiku 2014 r. wyniosła 224.497 zł, natomiast we wrześniu tego samego roku 109.647 zł. Wpis od skargi wynosi 2.000 zł.
Sąd oddalając wniosek, stwierdził, że skarżąca dysponuje środkami na pokrycie kosztów sądowych w sprawie, ponieważ wartość jej majątku (wartość jej środków trwałych wynosi 659.126,48 zł) wielokrotnie przewyższa wysokość wszystkich potencjalnych kosztów sądowych, jakie mogą być związane ze sprawą. Co prawda skarżąca podniosła, że przedmiotowe składniki majątkowe nie mogą być aktualnie zbyte, jednakże trudno jest przyjąć, że niemożność zbycia odnosi się absolutnie do wszystkich składników majątkowych. Ponadto nie można wykluczyć możliwości pozyskania przez skarżąca potrzebnych środków w inny sposób, chociażby poprzez skorzystanie z pożyczki lub kredytu. Jak bowiem zaznaczyła sama skarżąca w uzasadnieniu wniosku, swoje bieżące wydatki finansuje z kredytu obrotowego, tak więc możliwość sfinansowania w ten sposób bieżących wydatków, w tym także kosztów sądowych w zainicjowanej przez nią sprawie, nie jest wykluczona.
Ponadto, WSA uznał, że jak wynika z deklaracji VAT skarżącej spółka cały czas prowadzi działalność gospodarczą, notując obroty znacznych rozmiarów. Świadczy to więc o tym, że niezależnie od eksponowanych trudności, ciągle realizuje swoje zobowiązania, a twierdzenie o niemożności wygospodarowania środków na pokrycie kosztów sądowych w niniejszej sprawie nie znajduje uzasadnienia.
WSA stwierdził, że argumentem za przyznaniem wsparcia skarżącej nie może być też fakt, że dochody spółki stanowią jedyne źródło utrzymania rodziny skarżącej, gdyż jedyna wspólniczka spółki posiada jeszcze udziały w innej spółce z o.o., a fakt nieodpłatnego zbycia przez nią udziału w kolejnej spółce (sp. j.) świadczy raczej o tym, że jej sytuacja nie jest tak zła, jak to zostało przedstawione we wniosku.
Zażalenie na powyższe postanowienie złożyła skarżąca, wnosząc o jego uchylenie i przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Zarzuciła naruszenie:
- przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 246 § 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.; dalej p.p.s.a.) poprzez przyjęcie przez Sąd, że nie wykazała, iż nie posiada środków na uiszczenie wpisu od skargi, podczas gdy z dokumentów zebranych w aktach sprawy wynika, że nie posiada jakichkolwiek środków na poniesienie kosztów postępowania;
- naruszenie prawa materialnego poprzez jego błędną wykładnię, tj. art. 246 § 2 pkt 1 i 2 p.p.s.a. poprzez przyjęcie przez Sąd, że przyznanie prawa pomocy wymaga spełnienia przez skarżącą innych jeszcze przesłanek , poza wykazaniem, że strona nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania i że te przesłanki wynikają z art. 246 § 2 pkt ½ p.p.s.a., w sytuacji gdy przepis ten uzależnia przyznanie prawa pomocy jedynie od wykazania, że strona nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania.
W ocenie skarżącej Sąd poczynił błędne ustalenia, z których wyciągnął błędne wnioski.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie jest nieuzasadnione, więc podlega oddaleniu.
Zgodnie z treścią art. 199 p.p.s.a., strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Instytucja prawa pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym, która ma gwarantować możliwość realizacji prawa do sądu, wyrażonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP stanowi odstępstwo od zasady ponoszenia kosztów postępowania przez strony. W związku z tym, że w przypadku przyznania prawa pomocy koszty postępowania sądowego pokrywane są z budżetu państwa, korzystanie z tej instytucji powinno mieć miejsce jedynie w wypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, gdy wnioskodawca rzeczywiście nie posiada żadnych lub wystarczających możliwości sfinansowania kosztów postępowania, a przez to nie może zrealizować przysługującego mu prawa do sądu.
W myśl przepisu art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, prawo pomocy może być przyznane w zakresie częściowym, gdy wykaże, że ma dostatecznych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania. Z treści tego przepisu wynika wprost, że ciężar dowodu co do wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na stronie składającej wniosek o przyznanie tego prawa.
Strona występująca na drogę postępowania sądowego winna mieć świadomość obowiązku ponoszenia kosztów tego postępowania i wnosząc o zwolnienie z tego obowiązku uprawdopodobnić w sposób wiarygodny i rzetelny, że zachodzą przesłanki do uwzględnienia wniosku. Jedynym kryterium oceny wniosku o przyznanie prawa pomocy jest bowiem kryterium finansowe.
W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, ocena wniosku o przyznanie prawa pomocy przeprowadzona przez Sąd I instancji została dokonana prawidłowo. Naczelny Sąd Administracyjny podziela stanowisko Sądu I instancji, że skarżąca dysponuje środkami na pokrycie kosztów sądowych w sprawie. Świadczy o tym nie tylko wartość majątku spółki, lecz również rozmiar obrotów spółki. Ponadto, za taką oceną wniosku skarżącej przemawia okoliczność, że wartość majątku spółki wielokrotnie przewyższa wysokość wszystkich potencjalnych kosztów sądowych, jakie mogą być związane ze sprawą. Oceny tej, jak słusznie uznał Sąd I instancji, nie zmienia okoliczność, składniki majątkowe nie mogą być aktualnie zbyte z uwagi na ich zajęcie przez Izbę Celną w P., ponieważ skarżąca nadal prowadzi działalność gospodarczą i może w ten sposób zdobyć środki niezbędne do uiszczenia kosztów sądowych.
Naczelny Są Administracyjny nie uznał za uzasadnione zarzutów błędnego ustalenia stanu majątkowego skarżącej. W ocenie NSA Sąd I instancji określił sytuację majątkową skarżącej w sposób pełny i prawidłowy.
Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.
Źródło: Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, http://orzeczenia.nsa.gov.pl/
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
