Postanowienie NSA z dnia 16 grudnia 2015 r., sygn. I FZ 514/15
Prawo pomocy
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Arkadiusz Cudak (spr.), , , po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2015 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia Z.R. od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 października 2015 r. sygn. akt VIII SA/Wa 496/15 w zakresie odmowy przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi Z.R. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 30 marca 2015 r. nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług za wszystkie miesiące 2006 r. postanawia: oddalić zażalenie.
Uzasadnienie
I FZ 514/15
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 13 października 2015 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, w sprawie o sygnaturze akt VIII Sa/Wa 496/15, działając na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 roku, poz. 270 ze zm.,) dalej p.p.s.a., odmówił Z.R. przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 30 marca 2015 r., w przedmiocie podatku od towarów i usług za wszystkie miesiące 2006 r. Stosownie do Zarządzenia z dnia 25 czerwca 2015 r., (k. 34) wpis od skargi w rozpoznawanej sprawie wynosi 8.384,00 zł. Ze stanu sprawy przedstawionego przez Sąd pierwszej instancji wynika, że wnioskiem złożonym na urzędowym formularzu, Z.R. (dalej: "Skarżący") wystąpił do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowego zwolnienia od kosztów sądowych, w sprawie ze skargi na powyższą decyzję Dyrektora Izby Skarbowej. Wyjaśnił, że wraz z żoną oraz z synem i jego rodziną zamieszkuje w domu jednorodzinnym. Źródłem dochodu jest wynagrodzenie Skarżącego z tytułu umowy o pracę (świadczoną w przedsiębiorstwie żony) w kwocie ok. 450 zł miesięcznie oraz dochód z tytułu działalności gospodarczej żony (w 2014 r. wynosił "0" zł). Podał, że małżonkowie otrzymywane środki przeznaczają na bieżące utrzymanie ich wspólnego gospodarstwa domowego (zakup żywności, ubrań, środków czystości), w tym na pokrycie rachunków (gaz, prąd, opał, Internet). Część kosztów ponosi także syn (K.R.). Zdaniem Skarżącego kwota wymienionych wyżej wydatków przekracza uzyskiwane dochody. Dlatego Skarżący nie jest w stanie wygospodarować jednorazowo środków na pokrycie kosztów niniejszego postępowania. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmawiając Skarżącemu przyznania prawa pomocy wyjaśnił, że nie zostały spełnione przesłanki uzasadniające przyznanie Skarżącemu prawa pomocy w żądanym zakresie. Nie wykazał on bowiem, pomimo inicjatywy dowodowej ze strony Sądu, że nie posiada dostatecznych środków na poniesienie kosztów zainicjowanego postępowania. Sąd wyjaśnił bowiem, że pismem z 30 lipca 2015 r. Skarżący, w trybie art. 255 p.p.s.a., został wezwany do przedłożenia dokumentów źródłowych dotyczących jego sytuacji majątkowej, w tym do nadesłania wyciągów z rachunków bankowych obojga małżonków (historia operacji) osobistych oraz związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą za ostatnie sześć miesięcy. W odpowiedzi na powyższe wezwanie, Skarżący nałożony przez Sąd obowiązek wypełnił jedynie w części, tj. nie przedstawił wyciągu z posiadanego rachunku bankowego, nie udokumentował, zgodnie z oświadczeniem zawartym we wniosku, wszystkich kosztów bieżącego utrzymania prowadzonego gospodarstwa domowego. Załączył kopię dyspozycji przelewu z rachunku bankowego na rzecz odbiorcy PGNIG, gdzie wskazany jako posiadacz rachunku w Banku Pocztowym był Z.R., (k. 64 akt sądowych), a także kopię wpłaty za energię, (k. 65 akt sądowych). Ponadto, Sąd argumentował, że żona Skarżącego, zgodnie z załączoną kopią zeznania podatkowego (PIT - 36L) za 2014 rok, prowadzi działalność gospodarczą, z której uzyskuje znaczne przychody (1.453.355,04 zł). W zażaleniu na powyższe postanowienie Skarżący zarzucił naruszenie art. 245 § 1 oraz art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. Wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych oraz ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu zażalenia podniesiono, że Sąd niesłusznie uznał, że Skarżący nie wykazał, że spełnia przesłanki przyznania mu prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje. Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie, a zatem należało je oddalić. Z ogólnej zasady wyrażonej w art. 199 p.p.s.a. wynika, że każdy wnoszący sprawę do Sądu powinien liczyć się z koniecznością ponoszenia kosztów postępowania. Wymóg ponoszenia kosztów postępowania nie stanowi ograniczenia prawa do sądu i jest usprawiedliwiony koniecznością zapewnienia właściwego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Przyznanie prawa pomocy, jako odstępstwo od tej zasady, stanowiące przerzucenie kosztów na ogół społeczeństwa, może być zastosowane jedynie w przypadkach wyjątkowych, kiedy strona wykaże w sposób jednoznaczny spełnienie przesłanek określonych w art. 246 p.p.s.a. W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego wielokrotnie podkreślano, że udzielenie stronie prawa pomocy jest formą dofinansowania jej z budżetu państwa i powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach, w których zdobycie środków na koszty sądowe jest rzeczywiście niemożliwe. Opłaty sądowe należy zaliczyć do danin publicznych, a zatem zwolnienie z tego rodzaju opłat stanowi odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, co wynika z art. 84 Konstytucji RP. Dlatego też zastosowanie tego wyjątku odnosi się do szczególnych sytuacji, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru tych wydatków na współobywateli. Z tych bowiem środków pochodzą dochody z budżetu państwa, z których pokrywa się koszty postępowania sądowego w razie zwolnienia skarżącego z obowiązku ich ponoszenia. Strona występująca na drogę postępowania sądowego winna mieć świadomość obowiązku ponoszenia kosztów tego postępowania i wnosząc o zwolnienie z tego obowiązku uprawdopodobnić w sposób wiarygodny i rzetelny, że zachodzą przesłanki do uwzględnienia wniosku (por. postanowienie NSA z dnia 16 października 2012 roku I FZ 291/12 CBOSA). Art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a. stanowi, że osoba fizyczna może domagać się przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym, gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Natomiast stosownie do § 1 pkt 2 powyższego artykułu przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym następuje, gdy osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Z kolei w myśl art. 255 p.p.s.a. jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku, o którym mowa w art. 252, okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, strona jest obowiązania złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego. Jak podkreśla się w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (por. postanowienie z 31 marca 2005 r., I FZ 63/05, CBOSA) ciężar wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na stronie skarżącej. Ocena przytoczonych przez nią okoliczności należy zaś do Sądu (postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 lutego 2005 r., FZ 760/04,CBOSA). Jeżeli natomiast strona postępowania nie dopełniła w całości lub w części obowiązku złożenia dodatkowego oświadczenia lub przedłożenia dokumentów źródłowych dotyczących jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego, to fakt ten uzasadnia oddalenie wniosku o przyznanie prawa pomocy (por. postanowienie NSA z dnia 31 marca 2005 roku, II FZ 126/05 CBOSA). Oznacza to, że jeżeli wnioskodawca nie usunie opisanych powyżej wątpliwości Sądu, to uzasadnione jest oddalenie wniosku o przyznanie prawa pomocy. Sytuacja taka miała miejsce w rozpoznawanej sprawie. Skarżący na wezwanie Sądu nie nadesłał dodatkowych informacji ani dokumentów dotyczących jej sytuacji majątkowej, to jest nie przedstawił wyciągów z należących do niego rachunków bankowych. Słusznie zatem Sąd pierwszej instancji uznał, że Skarżący nie wykazał, jak wymaga tego przepis art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a., że spełnione zostały wymienione w tym przepisie przesłanki przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Sąd prawidłowo też zauważył, że z przedstawionych przez Skarżącego dokumentów wskazujących na rozmiary prowadzonej działalności gospodarczej żony Skarżącego wynika, że nie spełnia on przesłanki przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. Wbrew twierdzeniom przedstawionym w zażaleniu, Skarżący nie wykazał bowiem, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Mając powyższe na względzie Naczelny Sąd Administracyjny w oparciu o art. 184 w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a. postanowił jak w sentencji.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
