Postanowienie NSA z dnia 27 marca 2014 r., sygn. II GZ 143/14
Prawo pomocy
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Małgorzata Rysz po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2014 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia B. Spółki z o.o. w B. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we W. z dnia 16 stycznia 2014 r. sygn. akt III SA/Wr 739/13 w zakresie odmowy przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi B. Spółki z o.o. w B. na decyzję Dyrektora Izby Celnej we W. z dnia [...] lipca 2013 r. nr [...] w przedmiocie kary pieniężnej z tytułu urządzania gier na automatach o niskich wygranych poza kasynem gry postanawia: oddalić zażalenie
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny we W. postanowieniem z dnia 16 stycznia 2014 r., sygn. akt III SA/Wr 739/13 odmówił B. Spółce z o.o. w B. przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi tej spółki na decyzję Dyrektora Izby Celnej we W. z dnia [...] lipca 2013 r., nr [...] w przedmiocie kary pieniężnej z tytułu urządzania gier na automatach poza kasynem gry.
Sąd I instancji wskazał w uzasadnieniu postanowienia, że w oświadczeniu o majątku i dochodach spółka podała w szczególności, że posiada kapitał zakładowy w wysokości 50.000,00 zł oraz środki trwałe o wartości 37.430,93 zł. Zgodnie z bilansem za 2012 r. poniosła stratę w wysokości 36.919,95 zł. Z dodatkowych oświadczeń i dokumentów źródłowych dotyczących jej stanu majątkowego i dochodów wynikało, że do marca 2013 r. przychód stanowił 120.303,36 zł, strata - 27.232,31. Stan salda posiadanego rachunku bankowego na dzień 31 lipca 2013 r. wyniósł 0 zł, a suma blokad - 24.360,00 zł.
W ocenie Sądu I instancji wniosek spółki o przyznanie prawa pomocy nie zasługiwał na uwzględnienie. Sąd uznał, że strata, na którą powoływała się skarżąca jest jedynie wynikiem bilansowym nadwyżek kosztów nad przychodami, nie oznacza natomiast braku środków finansowych. O braku środków finansowych nie świadczy również fakt posiadania niskiego salda na koncie. Rachunek ten jest zajęty w postępowaniu egzekucyjnym, co oznacza stratę wszelkich wpłaconych środków do wysokości zajęcia, a brak stwierdzonych operacji finansowych na rachunku przy jednoczesnym wykazaniu przez stronę skarżącą miesięcznych przychodów w wysokości ok. 40.000,00 zł wskazuje jednoznacznie, że spółka dysponuje uzyskiwanymi środkami z pominięciem wymienionego konta bankowego. Sąd stwierdził ponadto, że przedstawione przez spółkę dokumenty nie potwierdzają podjęcia wszelkich możliwych kroków, aby zdobyć fundusze na pokrycie wydatków związanych z postępowaniem ale też nie wskazują źródeł środków, z których spółka pokrywa ponoszone koszty, ani możliwości pokrycia z tych źródeł kosztów postępowania.
W zażaleniu złożonym do Naczelnego Sądu Administracyjnego spółka wniosła o uchylenie powyższego postanowienia i przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym poprzez zwolnienie od kosztów sądowych w całości. Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła naruszenie art. 246 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity: Dz. U. z 2012r., poz. 270 ze zm., dalej jako p.p.s.a.) poprzez dowolną i pobieżną ocenę przedstawionej sytuacji, która w konsekwencji doprowadziła do błędnego przyjęcia, że skarżący nie znajduje się w trudnej sytuacji materialnej, posiada dostateczne środki i jest w stanie ponieść samodzielnie pełne koszty postępowania przed sądem administracyjnym oraz naruszenie art. 78 w zw. z art. 184 Konstytucji RP, poprzez ich niezastosowanie, w sytuacji gdy wskazane artykułu stanowią, że skarżący ma prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji, a sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej, podczas gdy mocą zaskarżonego postanowienia odmawia się skarżącej prawa do rozpoznania sprawy przez sąd administracyjny, pomimo istnienia przesłanek do przyznania skarżącej spółce prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.
W uzasadnieniu zażalenia spółka wyjaśniła, że odnotowuje systematyczne straty i nie posiada możliwości płatniczych. Argumentowała, że wszystkie swoje przychody zmuszona jest wydatkować na bieżące utrzymanie i aktualną działalność, dlatego też nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek dodatkowych i nieprzewidzianych kosztów, a taki właśnie charakter ma wpis sądowy.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie znajduje usprawiedliwionych podstaw.
Zgodnie z art. 199 p.p.s.a. strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Instytucja prawa pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym, która ma gwarantować możliwość realizacji konstytucyjnego prawa do sądu, wyrażonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, stanowi odstępstwo od zasady ponoszenia kosztów postępowania przez strony. W związku z tym, że w przypadku przyznania prawa pomocy koszty postępowania sądowego pokrywane są z budżetu państwa, korzystanie z tej instytucji powinno mieć miejsce jedynie w wypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, gdy wnioskodawca rzeczywiście nie posiada żadnych lub wystarczających możliwości sfinansowania kosztów postępowania, a przez to nie może zrealizować przysługującego mu prawa do sądu.
W myśl art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, prawo pomocy może być przyznane w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Z treści tego przepisu wynika wprost, że ciężar dowodu co do wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na stronie składającej wniosek o przyznanie tego prawa.
Powyższy wniosek znajduje potwierdzenie w treści art. 252 § 1 p.p.s.a., zgodnie z którym wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach. Właściwe przedstawienie przez stronę przyczyn uzasadniających zwolnienie od kosztów sądowych oraz dowodów na ich poparcie umożliwia sądowi rozpoznającemu wniosek dokonanie prawidłowej oceny sytuacji majątkowej wnioskodawcy. Strona ma w tym zakresie inicjatywę dowodową, a sąd na podstawie przedstawionych przez stronę dowodów dokonuje oceny, czy wystąpiły przesłanki przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.
Strona występująca na drogę postępowania sądowego winna mieć świadomość obowiązku ponoszenia kosztów tego postępowania i wnosząc o zwolnienie z tego obowiązku powinna uprawdopodobnić w sposób wiarygodny i rzetelny, że zachodzą przesłanki do uwzględnienia wniosku. Jedynym kryterium oceny wniosku o przyznanie prawa pomocy jest bowiem kryterium finansowe (por. postanowienie NSA z dnia 19 stycznia 2010r., sygn. akt I GZ 1/10, dostępne w Internecie pod adresem: http://orzeczenia.nsa.gov.pl).
Z oświadczeń zawartych we wniosku o przyznanie prawa pomocy oraz z dokumentów źródłowych wynika, że spółka prowadzi działalność gospodarczą i brak informacji, aby utraciła płynność finansową. W takiej sytuacji nie ma podstaw do traktowania skarżącej w szczególny sposób w stosunku do innych podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.
Dokonanej oceny nie zmienia również wykazana przez skarżącą strata z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej za 2012 r. w wysokości 36.919,95 zł, W marcu 2013 r. strata wyniosła 27.232,31 zł. Strata powstaje wskutek uzyskania nadwyżki kosztów nad przychodem, a to skutkuje jedynie brakiem dochodu do opodatkowania (brakiem obowiązku zapłaty podatku dochodowego) i nie stanowi automatycznie o braku środków finansowych. Wykazanie w danym roku podatkowym niewielkiego dochodu lub nawet straty nie musi oznaczać utraty płynności finansowej przez przedsiębiorcę. O możliwościach płatniczych spółki świadczy choćby fakt, że w dalszym ciągu prowadzi działalność gospodarczą. Jak podnosi się w orzecznictwie, przedsiębiorstwo, które nie wykazało, że utraciło płynność finansową i nadal funkcjonuje w obrocie gospodarczym, nawet pomimo trudności finansowych powinno partycypować w kosztach postępowania sądowego (por. postanowienie NSA z dnia 1 kwietnia 2008r., sygn. akt I OZ 208/08, dostępne w Internecie pod adresem: http://orzeczenia.nsa.gov.pl).
Sąd I instancji prawidłowo ocenił, że spółka nie wykazała, iż nie ma dostatecznych środków na pokrycie kosztów związanych z postępowaniem sądowoadministracyjnym, gdyż ze złożonych przez spółkę dokumentów wynika, że notuje ona znaczący przychód: do grudnia 2012 r. spółka odnotowała przychód na poziomie 533.497,61 zł, zaś do końca lipca 2013 r. przychód wyniósł 279.816,84 zł, do końca sierpnia 2013 r. -405.107,24 zł.
Zaznaczyć też należy, że posiadanie niskiego salda na koncie, przy jednoczesnym braku jakichkolwiek operacji, nie świadczy o braku środków finansowych. Jak wskazał Sąd I instancji rachunek ten jest zajęty w postępowaniu egzekucyjnym, co oznacza stratę wszelkich wpłaconych środków do wysokości zajęcia, a brak stwierdzonych operacji finansowych na rachunku przy jednoczesnym wykazaniu przez stronę skarżącą miesięcznych przychodów w wysokości ok. 40.000 zł wskazuje jednoznacznie, że spółka dysponuje uzyskiwanymi środkami z pominięciem wymienionego konta bankowego.
Z przedłożonych dokumentów wynika, że pomimo wykazywanych strat spółka jest w stanie opłacić koszty sądowe.
Zaskarżone postanowienie jest zatem zgodne z prawem; nie narusza też elementarnej zasady konstytucyjnej, o której mowa w art. 78 Konstytucji RP.
Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny działając na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a. postanowił jak w sentencji.
Źródło: Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, http://orzeczenia.nsa.gov.pl/
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
