Postanowienie NSA z dnia 27 stycznia 2011 r., sygn. II GZ 388/10
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący : sędzia NSA Urszula Raczkiewicz po rozpoznaniu w dniu 27 stycznia 2011 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia "M." Spółki z o. o. w B. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dnia 29 października 2010 r., sygn. akt III SA/Gd 445/10 w zakresie odmowy przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi "M." Spółki z o. o. w B. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w G. z dnia [...] lipca 2010 r., nr [...] w przedmiocie odmowy zmiany decyzji w zakresie zmiany miejsca urządzania gier na automatach o niskich wygranych postanawia: oddalić zażalenie
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem z 29 października 2010 r., sygn. akt III SA/Gd 445/10, Wojewódzki Sąd Administracyjny w G. odmówił "M." Spółce z o.o. w B. przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi Spółki na decyzję Dyrektora Izby Celnej w G. z [...] lipca 2010 r., nr [...] w przedmiocie odmowy zmiany decyzji w zakresie zmiany miejsca urządzania gier na automatach o niskich wygranych.
W uzasadnieniu postanowienia Sąd stwierdził, że skarżąca posiada kapitał zakładowy w wysokości [...] zł oraz środki trwałe o wartości [...] zł (na dzień 31 grudnia 2009 r.). Na koniec 2009 r. posiadała środki pieniężne w kasie i na rachunku bankowym w łącznej kwocie [...] zł, zaś saldo jej rachunku na koniec miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku wynosiło [...] zł. Ponadto w 2009 r. Spółka uzyskała przychód w wysokości [...] zł.
Biorąc pod uwagę całokształt stanu faktycznego sprawy oraz obowiązujący stan normatywny Sąd uznał, że skarżąca nie wykazała, iż spełnia przesłanki przyznania prawa pomocy. Nie wykazała bowiem, iż posiadane przez nią aktywa finansowe nie wystarczają na pokrycie kosztów postępowania sądowego, a po uiszczeniu określonej kwoty tytułem kosztów sądowych nie będzie w stanie utrzymać płynności finansowej. Za zasadnością wniosku skarżącej nie przemawia m.in. wykazanie straty za 2009 r. Strata z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej nie oznacza bowiem, iż podmiot traci płynność finansową i nie jest w stanie regulować własnych, wymagalnych zobowiązań.
Sąd stwierdził, że skarżąca nie wskazała, że z uwagi na złą sytuację finansową zaprzestano prowadzenia działalności gospodarczej bądź złożono wniosek o ogłoszenie upadłości Spółki. Sąd wskazał ponadto, iż wartość środków trwałych oraz stan sald na rachunku bankowym Spółki w porównaniu do wysokości obciążeń finansowych, jakie skarżąca musi ponieść w konkretnym postępowaniu, tj. wpis stały wynoszący w tego rodzaju sprawach 200 zł, nie przemawia za zasadnością złożonego wniosku.
W zażaleniu na powyższe postanowienie "M." Spółka z o.o. w B. zarzuciła naruszenie art. 246 § 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270; dalej p.p.s.a.), poprzez nieprzyznanie skarżącej prawa pomocy, pomimo że wykazała, iż nie posiada dostatecznych środków na ich uiszczenie.
W uzasadnieniu Spółka podniosła, że Sąd nie wziął pod uwagę rzeczywistej sytuacji finansowej skarżącej, przede wszystkim istnienia straty za ostatni rok obrotowy. Zdaniem Spółki, Sąd dokonał wybiórczej oceny przedłożonego materiału dowodowego, biorąc pod uwagę jedynie oderwaną od innych kategorię środków zgromadzonych w danym momencie na koncie bankowym oraz księgową kategorię przychodów. Skarżąca stwierdziła również, że nie można jej zarzucić, iż jako podmiot gospodarczy nie stworzyła specjalnej rezerwy finansowej na pokrycie kosztów sądowych, a także, że korzysta z pomocy fachowego pełnomocnika, bowiem kwestia rozliczeń z tego tytułu jest sprawą wewnętrznych uzgodnień między mocodawcą, a pełnomocnikiem.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z treścią art. 199 p.p.s.a., strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Instytucja prawa pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym, która ma gwarantować możliwość realizacji konstytucyjnego prawa do sądu, wyrażonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, stanowi odstępstwo od zasady ponoszenia kosztów postępowania przez strony. W związku z tym, że w przypadku przyznania prawa pomocy koszty postępowania sądowego pokrywane są z budżetu państwa, korzystanie z tej instytucji powinno mieć miejsce jedynie w wypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, gdy wnioskodawca rzeczywiście nie posiada żadnych lub wystarczających możliwości sfinansowania kosztów postępowania, a przez to nie może zrealizować przysługującego mu prawa do sądu.
W myśl przepisu art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, prawo pomocy może być przyznane w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Z treści tego przepisu wynika wprost, że ciężar dowodu, co do wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na stronie składającej wniosek o przyznanie tego prawa.
Powyższy wniosek znajduje potwierdzenie w treści przepisu art. 252 § 1 p.p.s.a., zgodnie z którym wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach. Właściwe przedstawienie przez stronę przyczyn uzasadniających zwolnienie od kosztów sądowych oraz dowodów na ich poparcie umożliwia sądowi rozpoznającemu wniosek dokonanie prawidłowej oceny sytuacji majątkowej wnioskodawcy. Strona ma w tym zakresie inicjatywę dowodową, a sąd na podstawie przedstawionych przez stronę dowodów dokonuje oceny, czy wystąpiły przesłanki przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.
Wymaga podkreślenia, że zgodnie z treścią art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. rozstrzygnięcie sądu w zakresie prawa pomocy ma charakter uznaniowy. To oznacza, że nawet jeżeli zostałaby spełniona przesłanka braku dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania, sąd nie musi przychylić się do żądania strony, a jedynie może przyznać prawo pomocy, jeżeli w oparciu o powyższy przepis uzna, że zachodzi taka potrzeba w świetle zapewnienia stronie realizacji zasady prawa do sądu.
Strona występująca na drogę postępowania sądowego winna mieć świadomość obowiązku ponoszenia kosztów tego postępowania i wnosząc o zwolnienie z tego obowiązku uprawdopodobnić w sposób wiarygodny i rzetelny, że zachodzą przesłanki do uwzględnienia wniosku. Jedynym kryterium oceny wniosku o przyznanie prawa pomocy jest bowiem kryterium finansowe. (por. postanowienie NSA z 19 stycznia 2010 r., sygn. akt I GZ 1/10, Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych - www.orzeczenia.nsa.gov.pl).
W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, w świetle przedstawionych przez stronę okoliczności należy podzielić stanowisko Sądu pierwszej instancji, że nie można przyjąć, iż Spółka nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, które na tym etapie postępowania obejmują wpis od skargi w wysokości 200 zł. Z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia wynika, że Sąd zbadał sytuację materialną strony, porównał aktywa i pasywa oraz przedstawił wysokość środków pieniężnych zgromadzonych przez Spółkę w kasie i na rachunkach bankowych. Sąd wziął również pod uwagę całość kosztów związanych z tym, iż Spółka wniosła 37 skarg na decyzje Dyrektora Izby Celnej w G.w których łączna suma należnych wpisów wynosi 7.400 zł.
Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego strata powstaje wskutek nadwyżki kosztów uzyskania nad przychodem, a to skutkuje jedynie brakiem dochodu do opodatkowania (brakiem obowiązku zapłaty podatku dochodowego) i nie stanowi automatycznie o braku środków finansowych. Trafnie zatem Sąd pierwszej instancji wskazał, że powstanie straty za 2009 r. nie oznacza jeszcze utraty płynności finansowej. Z oświadczeń zawartych we wniosku o przyznanie prawa pomocy oraz w dokumentach źródłowych wynika, że Spółka prowadzi działalność gospodarczą i brak informacji, aby utraciła płynność finansową. W takiej sytuacji nie ma podstaw do traktowania skarżącej w szczególny sposób w stosunku do innych podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.
W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego analiza aktualnej sytuacji finansowej Spółki, jak trafnie przyjął Sąd pierwszej instancji, nie daje podstaw do przyjęcia, że Spółka nie ma dostatecznych środków na poniesienie kosztów postępowania, w sytuacji gdy na rachunkach oraz w kasie ma zgromadzone środki pieniężne w wysokości ponad [...] zł. Skarżąca natomiast, ani w złożonym wniosku, ani też w zażaleniu nie wykazała niemożności wygospodarowania środków finansowych na opłacenie wpisu sądowego ze środków finansowych, którymi aktualnie dysponuje.
Na marginesie można zauważyć, że niezrozumiała jest podniesiona w zażaleniu argumentacja dotycząca niemożliwości stworzenia specjalnej rezerwy finansowej na pokrycie kosztów sądowych, gdyż Sąd pierwszej instancji nie czynił Spółce zarzutu nieposiadania takiej rezerwy i jej brak nie był przyczyną odmowy przyznania prawa pomocy. Również fakt korzystania z pomocy profesjonalnego pełnomocnika nie miał wpływu na ocenę sytuacji finansowej skarżącej Spółki.
Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 w związku z art. 197 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji postanowienia
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
