Wyrok NSA z dnia 8 marca 2011 r., sygn. II FSK 1972/09
Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki dopiero wówczas, gdy wykaże, że nie ponosi winy również nieumyślnej.
Dnia 8 marca 2011. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Antoni Hanusz (sprawozdawca), Sędziowie NSA Bogdan Lubiński, del. WSA Andrzej Jagiełło, Protokolant Anna Dziosa, po rozpoznaniu w dniu 8 marca 2011 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej N. N. T. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 14 lipca 2009 r. sygn. akt I SA/Gd 238/09 w sprawie ze skargi N. N. T. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w G. z dnia 26 stycznia 2009 r. nr [...] w przedmiocie odpowiedzialności osób trzecich za zaległości podatkowe spółki 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od N. N. T. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w G. kwotę 180 (słownie: sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego
Uzasadnienie
1. Zaskarżonym wyrokiem z dnia 14 lipca 2009 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w sprawie o sygnaturze akt I SA/Gd 238/09, działając na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.,) dalej u.p.p.s.a., oddalił skargę N.T. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 26 stycznia 2009 roku w przedmiocie orzeczenia o odpowiedzialności członka zarządu za zaległości podatkowe spółki. Decyzją z dnia 15 września 2008 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego orzekł o solidarnej odpowiedzialności członka zarządu spółki, N.T. za zaległości podatkowe spółki w podatku dochodowym od osób prawnych za 2005 r. W następstwie rozpatrzenia odwołania Dyrektor Izby Skarbowej decyzją z dnia 26 stycznia 2009 r. utrzymał w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji. W uzasadnieniu organ odwoławczy wskazał, że N.T. pełnił funkcję prezesa zarządu spółki z o.o., do dnia 5 października 2006 r. Organ odwoławczy wskazał, że złożony przez spółkę wniosek o ogłoszenie upadłości został przez Sąd Rejonowy zwrócony z powodu niespełnienia wymogów formalnych. W takiej więc sytuacji nie istnieją podstawy do zwolnienia członka zarządu z odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Zdaniem organu skutku takiego nie wywołał również wniosek o ogłoszenie upadłości zgłoszony przez wierzycieli spółki, albowiem został on oddalony. Organ wskazał też, że na kwestię odpowiedzialności skarżącego bez wpływu pozostaje fakt, że Naczelnik Urzędu Skarbowego rozłożył na raty zapłatę przez spółkę podatku od towarów i usług za miesiąc luty 2006 r. Wydanie takiej decyzji nie miało bowiem na celu chronić spółkę przed stanem niewypłacalności, a jedynie służyć przywróceniu zdolności spółki do regulowania zobowiązań podatkowych. Jako istotną okoliczność organ odwoławczy wskazał przy tym, że spółka nie wywiązała się z ratalnego planu spłat należności fiskalnych. Dyrektor Izby Skarbowej podkreślił także, że w przedmiotowej sprawie spełniona została przesłanka bezskuteczności egzekucji prowadzonej do majątku spółki. Prowadzone postępowanie egzekucyjne nie doprowadziło bowiem do wyjawienia majątku mogącego służyć zaspokojeniu należności Skarbu Państwa. Spółka nie posiadała bowiem wartościowego mienia ruchomego, nie przysługiwały jej wierzytelności podlegające zajęciu, nie przysługiwało jej prawo własności nieruchomości i nie ujawniono rachunków bankowych, na których znajdowałyby się środki pieniężne podlegające zajęciu. Wobec powyższego Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym umorzył postępowanie egzekucyjne, wobec stwierdzenia jego bezskuteczności. Organ odwoławczy podał również, że nie było możliwości przeprowadzenia egzekucji z ruchomości stanowiących własność spółki, znajdujących się we władaniu P. S.A., albowiem na rzeczach tych, ustanowiono na rzecz spółki P. prawo zastawu. W konsekwencji Dyrektor Izby Skarbowej stwierdził, że orzeczenie o odpowiedzialności N.T. za zaległości podatkowe, było w pełni uzasadnione. Nie tylko bowiem zaistniały pozytywne przesłanki z art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 roku Nr 8, poz. 60 ze zm.,), ale również skarżący nie wskazał mienia z którego możliwe byłoby zaspokojenie należności fiskalnych. 2. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyniku przeprowadzenia sądowej kontroli objętej skargą decyzji ocenił, że nie narusza ona prawa. W ocenie Sądu, w rozpoznawanej sprawie zostały spełnione przesłanki pozytywne odpowiedzialności skarżącego jako członka zarządu sp. z o.o. N.T. pełnił funkcję członka zarządu w czasie gdy powstała zaległość podatkowa w podatku dochodowym od osób prawnych za 2005 rok. Okoliczności tej nie kwestionował sam skarżący. Przedmiotem sporu było natomiast to, czy za egzekucję prowadzoną do majątku spółki uznać należało za bezskuteczną oraz, czy skarżący zwolnił się z odpowiedzialności za zaległości podatkowe, wykazując istnienie przesłanek egzoneracyjnych o jakich mowa w art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej. W ocenie Sądu prawidłowo organy podatkowe przyjęły, że egzekucję prowadzoną z majątku spółki uznać należało za bezskuteczną co w konsekwencji doprowadziło do umorzenia postępowania egzekucyjnego z tej przyczyny. Bezskuteczność egzekucji w rozumieniu art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej oznacza w ocenie Sądu, że w wyniku wszczęcia i przeprowadzenia przez organ egzekucyjny egzekucji skierowanej do majątku spółki nie doszło do przymusowego zaspokojenia wierzyciela. Zachodzi przy tym konieczność wyczerpania w toku tego postępowania wszystkich możliwych sposobów egzekucji, a egzekucja musi dotyczyć całego majątku podatnika (spółki). Nie można było przyjmować, że nieudana egzekucja tylko z części majątku (np. z rachunku bankowego) lub przeprowadzona z wykorzystaniem jednego ze sposobów egzekucji wystarcza do przyjęcia bezskuteczności egzekucji jako przesłanki omawianej odpowiedzialności. Sąd argumentował, że obok "pozytywnych" przesłanek przeniesienia odpowiedzialności art. 116 Ordynacji podatkowej zawiera ponadto przesłanki "negatywne", które jeśli zostaną skutecznie wykazane przez członka zarządu, przeciwko któremu skierowane zostało postępowanie uwalniają go od odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki. W stanie prawnym obowiązującym od dnia 1 stycznia 2003 r. dla uwolnienia się od odpowiedzialności wystarczające było wykazanie jednej z następujących okoliczności: zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcia postępowania zapobiegającego upadłości (postępowanie układowe) we właściwym czasie; braku winy członka zarządu w niedokonaniu w/w czynności; wskazania mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części. Sąd następnie podniósł, że w dniu 5 maja 2006 r. do Sądu Rejonowego wpłynął wniosek o ogłoszenie upadłości spółki R., jednakże zarządzeniem z dnia 11 maja 2006 r. powyższy wniosek został zwrócony z uwagi na nie spełnianie wymogów formalnych. Nie została więc spełniona pierwsza z w/w przesłanek egzoneracyjnych, gdyż nie doszło do skutecznego "zgłoszenia" wniosku o ogłoszenie upadłości Spółki. Warunku zwolnienia N.T. z odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki nie spełnia również w ocenie Sądu złożenie wniosku o rozłożenie na raty zapłaty podatku od towarów i usług z miesiąc luty 2006 r. Jak wynika z treści art. 116 Ordynacji podatkowej, zwolnienie z odpowiedzialności jest aktualne wówczas, gdy wszczęte zostanie postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości. Jak wynika z akt sprawy, spółka w momencie składania przedmiotowego wniosku znajdowała się w sytuacji ekonomicznej uzasadniającej wszczęcie postępowania upadłościowego, albowiem wysokość zobowiązań spółki przekraczała sumę aktywów o kwotę ponad 20.000.000 zł. Tym samym złożenie wniosku o rozłożenie należności fiskalnej na raty nie zwalnia N.T. z odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki, albowiem złożony został w czasie już istniejącego stanu niewypłacalności i z tego powodu nie może zostać uznany za zmierzający do zapobieżenia ogłoszenia upadłości. Odnośnie trzeciej z przesłanek egzoneracyjnych, Sąd nie zgodził się ze stanowiskiem skarżącego, że wskazanie przez niego składników majątkowych spółki doprowadziło w konsekwencji do zwolnienia go z odpowiedzialności za jej zobowiązania. Możliwość uwolnienia się przez członka zarządu od odpowiedzialności za zobowiązania spółki kapitałowej istnieje wówczas, gdy osoba taka wskaże na istnienie takiego majątku spółki, który pozwoli na skuteczne, faktyczne zaspokojenie należności Skarbu Państwa. Nie jest wiec wystarczające wskazane mienia, z którego egzekucja jest potencjalnie, przypuszczalnie możliwa. Sąd przychylił się również do stanowiska organu podatkowego, że N.T. nie zwolnił się skutecznie z odpowiedzialności za zaległości podatkowe Spółki wskazując na mienie spółki objęte zastawem ustanowionym na rzecz spółki Proelco. 3. W skardze kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego skarżący zaskarżył wskazany powyżej wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie art. 134 § 1 oraz art. 141 § 4 u.p.p.s.a. w związku z art. 187 § 1 i art. 191 ustawy Ordynacja podatkowapoprzez niepełną oraz nieprawidłową analizę powołanych przez skarżącego dowodów na ziszczenie przesłanek egzoneracyjnych z art. 116 § 1 pkt 1 ustawy Ordynacja podatkowa, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Zarzucono także naruszenie przez Sąd art. 116 § 1 ust. 1 lit. a) ustawy Ordynacja podatkowa, poprzez jego błędną wykładnię. Wskazując na powyższe zarzuty, autor skargi kasacyjnej domagał się uchylenia zaskarżonego wyroku w całości oraz zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego. 4. Dyrektor Izby Skarbowej w odpowiedzi na skargę kasacyjną wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego. Argumentował, że skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw ani zarzutów, a zaskarżony wyrok nie narusza prawa.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
