Wyrok NSA z dnia 27 października 2009 r., sygn. II FSK 818/08
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Antoni Hanusz (sprawozdawca), Sędziowie NSA: Stefan Babiarz, . Zbigniew Kmieciak, Protokolant Justyna Nawrocka, po rozpoznaniu w dniu 27 października 2009 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej H. - Zakładu Z. N. sp. z o.o. z siedzibą w S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 lutego 2008 r. sygn. akt III SA/Wa 1959/07 w sprawie ze skargi H. - Zakładu Z. N. sp. z o.o. z siedzibą w S. na postanowienie Prezesa Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych z dnia 24 sierpnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie stanowiska wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
II FSK 818/08
Uzasadnienie
1. Zaskarżonym wyrokiem z dnia 15 lutego 2008 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w sprawie o sygnaturze akt III SA/Wa 1959/07, działając na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270) dalej u.p.p.s.a., oddalił skargę "H" Sp. z o.o. na postanowienie Prezesa Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych z dnia 24 sierpnia 2007 roku w przedmiocie stanowiska wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym.
Organ egzekucyjny prowadził postępowanie egzekucyjne wobec majątku skarżącej spółki na podstawie tytułów wykonawczych wystawionych przez wierzyciela, to jest Prezesa zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych obejmujących zaległości z tytułu obowiązkowych wpłat na rzecz PFRON za okres od 1 sierpnia 2008 roku do 31 października 2004 roku, od 1 stycznia 2005 roku do 28 lutego 2005 roku oraz od 1 marca 2005 roku do 31 marca 2005 roku. W celu wyegzekwowania zaległości objętych tytułami wykonawczymi, Naczelnik Urzędu Skarbowego zawiadomieniami z dnia 18 kwietnia 2007 roku dokonał zajęcia wierzytelności z tytułu świadczonych usług, zakupów, dostaw w następujących podmiotach "M", "S" Sp. z o.o., "T" Sp. z .o.o. oraz zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego. Zaskarżonym do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie postanowieniem z dnia 24 sierpnia 2007r. Prezes Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (dalej "Prezes Zarządu PFRON"), działając na podstawie art. 34 § 1 w związku z art. 18 ustawy z dnia 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm.; dalej powoływanej jako "u.p.e.a."), art. 124 i art. 127 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.; dalej powoływanej jako "k.p.a.") oraz art. 49 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 ze zm., dalej powoływanej jako "ustawa o rehabilitacji"), utrzymał w mocy własne postanowienie z dnia 19 czerwca 2007r. Nr [...] w przedmiocie stanowiska wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym. W dniu 25 kwietnia 2007r. zobowiązany, tj. "H" wniosła zarzuty w sprawie egzekucji administracyjnej, prowadzonej na podstawie tytułów wykonawczych wstawionych przez Prezesa Zarządu PFRON z dnia 28 marca 2007r. Nr [...], podnosząc zarzut braku wymagalności obowiązku spłaty zadłużenia należności objętych ww. tytułami wykonawczymi, w związku z toczącym się przed Prezesem Zarządu PFRON postępowaniem w sprawie rozłożenia na raty należności. Postępowanie to wszczęte zostało pismem spółki z dnia 1 lipca 2005 roku, w którym wystąpiła do wierzyciela o rozłożenie na raty spłaty jej zadłużenia wobec PFRON. Postępowanie w tej sprawie nie zostało zakończone, gdyż do dnia wszczęcia postępowania egzekucyjnego nie zostało rozpatrzone odwołanie spółki od decyzji Prezesa PFRON z dnia 21 grudnia 2006 roku w którym część spłaty należności rozłożono spółce na raty. Postanowieniem z dnia 19 czerwca 2007r. Prezes Zarządu PFRON oddalił zarzut skarżącej dotyczący braku wymagalności egzekwowanego obowiązku. W uzasadnieniu wskazał, że na treść art. 21 ust. 1 ustawy o rehabilitacji i wynikający z niego obowiązek dokonywania wpłat na PFRON. Podniósł, że z powodu niewywiązania się skarżącej z tego obowiązku decyzjami z dnia 4 lutego 2005r., 23 maja 2005r. i 3 sierpnia 2005r. określono wysokość zaległości z tytułu wpłat na PFRON odpowiednio za okresy od lipca 2004 do października 2004 r., od stycznia 2005r. do lutego 2005r. oraz za marzec 2005r. Od ww. decyzji skarżąca nie złożyła odwołań, zatem stały się one ostateczne. Prezes Zarządu PFRON wskazał ponadto, że postępowanie wszczęte na wniosek skarżącej spółki o rozłożenie na raty kwoty stanowiącej wysokość zobowiązania toczy się niezależnie od postępowania w przedmiocie określenia wysokości zobowiązania. Zdaniem Prezesa Zarządu PFRON, nie ma przepisu prawa, który nakazywałby wstrzymanie wykonania decyzji wymiarowej, bowiem postępowanie egzekucyjne dotyczące zaległych wpłat toczy się niezależnie od postępowania w sprawie przyznania ulgi podatkowej. Prezes Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia podzielił pogląd zawarty w zaskarżonym postanowieniu, że postępowanie prowadzone w sprawie wniosku o zastosowanie ulgi polegającej na rozłożeniu kwoty zobowiązania na raty nie ma wpływu na istnienie i wymagalność zaległości dochodzonej w trybie przepisów u.p.e.a. Odnosząc się do powołanej w zażaleniu decyzji Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 maja 2007 r. wskazał, że nie ma podstaw do przyjęcia, iż uchylenie do ponownego rozpatrzenia decyzji odmawiającej rozłożenia należności na raty skutkuje wstrzymaniem wykonania decyzji ostatecznej kończącej inne wcześniej prowadzone przed organem postępowanie. Nie podlega bowiem wstrzymaniu wykonanie decyzji określającej zobowiązanie we wpłatach na PFRON, z tego powodu, że nastąpiło opóźnienie rozpatrzenia odwołania od decyzji odmawiającej rozłożenia należności na raty. W piśmie procesowym z dnia 14 stycznia 2008r. skarżąca spółka podkreśliła, że Prezes Zarządu PFRON, ponownie rozpatrując sprawę, w decyzji z dnia 20 grudnia 2007 r. uwzględnił w całości wniosek Skarżącej o rozłożenie na raty zaległości wobec PFRON. Tym sam wszczęcie postępowania egzekucyjnego było przedwczesne i zbędne, gdyż Skarżąca w sposób należyty realizowała swe bieżące zobowiązania wobec PFRON. Wszczynając postępowanie egzekucyjne organ w sposób nieuzasadniony i niepotrzebny naraził Skarżącą na koszty egzekucyjne. 2. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyniku przeprowadzenia sądowej kontroli zaskarżonego postanowienia, stwierdził że nie narusza ono prawa. Sąd wskazał, że przedmiotem kontroli w rozpoznawanej sprawie było postanowienie Prezesa Zarządu PFRON zawierające stanowisko wierzyciela w zakresie zarzutów wniesionych przez Skarżącą w toku postępowania egzekucyjnego. Zarzuty są środkiem zaskarżenia, który służy w fazie wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Stanowią one dla zobowiązanego podstawowy środek ochronny przed niezgodnym z prawem skierowaniem i prowadzeniem do jego majątku egzekucji administracyjnej. Podstawy zarzutów w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej zostały enumeratywnie wyliczone w art. 33 u.p.e.a. Dokonując oceny zasadności zawartego w zaskarżonym postanowieniu Prezesa Zarządu PFRON stanowiska wierzyciela wobec zgłoszonych przez skarżącą spółkę zarzutów Sąd argumentował, że egzekwowane od spółki należności to zaległe wpłaty na PFRON. Obowiązek dokonywania tych wpłat wynika z art. 21 ust. 1 ustawy o rehabilitacji, natomiast w myśl art. 49 ust. 1 tej ustawy, do wpłat tych stosuje się odpowiednio przepisy Ordynacji podatkowej, z tym że uprawnienia organów podatkowych określone w tej ustawie przysługują Prezesowi Zarządu PFRON. Sąd podniósł, że skarżąca nie kwestionowała, iż była zobowiązana do dokonywania tych wpłat i z obowiązku tego się nie wywiązała. Zaległości z tego tytułu dotyczą poszczególnych miesięcy okresu obejmującego lata 2004 - 2005. W zaskarżonym wyroku uznano, iż należności z tego tytułu były wymagalne, a Prezes Zarządu PFRON był uprawniony do wydania na podstawie tych przepisów w związku z art. 21 § 1 pkt 1 i § 3 Ordynacji podatkowej decyzji określających wysokość zobowiązań z tytułu wpłat na PFRON. Decyzje te zostały wydane odpowiednio w dniach 4 lutego 2005 r., 23 maja 2005 r. i 3 sierpnia 2005 r. W tej sytuacji Prezes Zarządu PFRON był, co do zasady, uprawniony do wystawienia tytułów wykonawczych i skierowania ich do organu egzekucyjnego w celu realizacji w trybie egzekucji administracyjnej i z możliwości tej skorzystał. W dalszej kolejności Sąd wskazał, że podstawą zastrzeżeń skarżącej, co do takiego sposobu postępowania wierzyciela była okoliczność, iż Prezes Zarządu PFRON doprowadził do wszczęcia postępowania egzekucyjnego przed rozpoznaniem złożonego dużo wcześniej, bo w piśmie z dnia 1 lipca 2005r. wniosku skarżącej spółki o rozłożenie zapłaty należności z tytułu wpłat na PFRON na raty. Sąd argumentował, że wszczęcie postępowania egzekucyjnego w sytuacji, gdy jednocześnie zamierza się uwzględnić wniosek spółki o udzielenie ulgi może wydawać się nielogiczne i wywołuje dla strony konsekwencje ekonomiczne, to w okolicznościach rozpatrywanej sprawy, działaniu temu nie można było zarzucić bezprawności. Po doręczeniu skarżącej spółce decyzji określających wysokość zobowiązań z tytułu wpłat na PFRON, Prezes Zarządu PFRON był upoważniony do wystawienia tytułów wykonawczych opartych na tych decyzjach i skierowania ich do realizacji na drodze postępowania egzekucyjnego, a skarżąca będąca w zwłoce z płatnościami na rzecz PFRON z możliwością taką powinna się liczyć. Tym bardziej, że nie złożyła wniosku o wstrzymanie egzekucji, a samo złożenie wniosku o udzielenie ulgi nie miało wpływu na wykonalność zobowiązania. Sąd też jako prawidłowe ocenił stanowisko organu zawarte w zaskarżonym postanowieniu, że podlegający przymusowemu wykonaniu obowiązek wpłat na PFRON był wymagalny w momencie wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Samo złożenie wniosku o rozłożenie na raty płatności należności z tytułu wpłat na PFRON, nawet jeżeli wniosek ten został rozpatrzony z uchybieniem terminu przewidzianego w Ordynacji podatkowej na załatwienie sprawy, nie powodowało skutku w postaci braku wymagalności należności będącej przedmiotem takiego wniosku. Skutek taki przewiduje Ordynacja podatkowa jedynie w przypadku spóźnionego rozpoznania odwołania od decyzji wymiarowej. Wedle oceny Sądu, wydanie decyzji o rozłożeniu płatności należnych wpłat na PFRON na raty już w trakcie trwania postępowania egzekucyjnego nie powoduje również skutku w postaci umorzenia postępowania egzekucyjnego, lecz jedynie jego zawieszenie, stosownie do treści art. 56 § 1 pkt 1 u.p.e.a. 3. W skardze kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego, "H" zaskarżyła wskazany powyżej wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie przepisów postępowania, to jest art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi poprzez nieuwzględnienie skargi w wyniku pominięcia przez Sąd naruszenia przepisów postępowania administracyjnego takich jak art. 7 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2000 roku Nr 98, poz. 107) dalej k.p.a., w wyniku nieuwzględnienia wszystkich okoliczności sprawy i wszczęcie postępowania egzekucyjnego bez racjonalnej potrzeby i przed zakończeniem postępowania odwoławczego oraz nieuwzględnienie słusznego interesu strony skarżącej jakim jest zbędne narażanie spółki na konieczność ponoszenia wysokich kosztów postępowania egzekucyjnego. Autor skargi kasacyjnej podniósł także zarzut naruszenia art. 8 k.p.a. przez nieuzasadnioną długotrwałość postępowania oraz podjęcie przez organ wobec spółki zbędnych czynności polegających na przymusowym egzekwowaniu należności w sytuacji gdy co do zasady organ uwzględnia jej wniosek o udzielenie ulgi. Druga grupa podniesionych w skardze kasacyjnej zarzutów dotyczyła naruszenia przez Sąd prawa materialnego, to jest błędnej wykładni art. 33 pkt 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Miała ona polegać na przyjęciu, że nie zachodzą przesłanki o których mowa w tym przepisie, pominięcie okoliczności, że co do zasady organ uznał zasadność wniosku o przyznanie ulgi. Podniesiono także zarzut naruszenia przez Sąd art. 225 ustawy Ordynacja podatkowa zgodnie z którym wobec nierozpatrzenia w terminie odwołania od decyzji o rozłożeniu na raty spłaty zobowiązania objętego egzekwowanymi decyzjami wstrzymany jest z mocy prawa obowiązek spłaty. Wreszcie podniesiono niezastosowanie w rozpoznawanej sprawie art. 2 i art.7 w związku z art. 8 Konstytucji RP poprzez pominięcie przez Sąd przy ocenie stosowania przez organ podstawowych zasad postępowania administracyjnego faktu nieprzestrzegania przez organ zasad zawartych w art. 7, art. 8 Kodeksu postępowania administracyjnego. Wskazując na powyższe zarzuty spółka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez zmianę zaskarżonego do sądu pierwszej instancji postanowienia polegającą na uznaniu za zasadne zarzutów spółki złożonych w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonych na podstawie tytułów wykonawczych wystawionych przez Prezesa Zarządu PFRON z dnia 28 marca 2007 roku. Ewentualnie wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania. Przedstawiono również wniosek o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego. 4. Rozpoznając niniejszą skargę kasacyjną Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, iż nie znajduje ona usprawiedliwionych podstaw, wobec czego podlega oddaleniu. W pierwszej kolejności należy ustosunkować się do zarzutów dotyczących naruszenia przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie przepisów postępowania zawartych w ustawie Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Rozpatrzenie tych zarzutów poprzedzać musi bowiem rozpoznanie zarzutów dotyczących naruszenia przez ten sąd norm prawa materialnego. Nie można opierać skargi kasacyjnej na zarzucie niewłaściwego zastosowania przez sąd pierwszej instancji norm prawa materialnego, zanim nie rozpatrzy się zarzutów uchybienia przez ten sąd przepisom postępowania, oraz nie oceni ich skutków dla rozstrzygnięcia badanej sprawy. Jednocześnie należy powiedzieć, że zawarty w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia przez sąd pierwszej instancji przepisów postępowania w sposób, który miałby istotny wpływ na wynik sprawy uniemożliwia, czego domaga się strona skarżąca, uchylenie zaskarżonego orzeczenia i rozpoznanie skargi przez Naczelny Sąd Administracyjny.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
