Wyrok NSA z dnia 28 października 2008 r., sygn. II FSK 1247/08
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Antoni Hanusz (sprawozdawca), Sędziowie NSA Edyta Anyżewska, WSA del. Sławomir Presnarowicz, Protokolant Barbara Mróz, po rozpoznaniu w dniu 28 października 2008 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 4 marca 2008 r. sygn. akt I SA/Gl 714/07 w sprawie ze skargi E. S. i A. S. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 6 czerwca 2007 r. nr [...] w przedmiocie egzekucji świadczeń pieniężnych 1) uchyla zaskarżony wyrok w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gliwicach, 2) zasądza od E. S. i A. S. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w K. kwotę 220 (dwieście dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego
Uzasadnienie
II FSK 1247/08
UZASADNIENIE
1. Zaskarżonym wyrokiem z dnia 4 marca 2008 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w sprawie o sygnaturze akt I SA/GL 714/07, uchylił zaskarżone przez E. i A. S. postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 6 czerwca 2007 roku oraz poprzedzające je postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w B. z dnia 6 października 2006 roku w przedmiocie egzekucji świadczeń pieniężnych. W zaskarżonym do sądu administracyjnego postanowieniu Dyrektor Izby Skarbowej w K., działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 w związku z art. 144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 roku Nr 98, poz. 1071 ze zm.) dalej k.p.a. oraz art. 59 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (j.t. w Dz. U. z 2005 roku, nr 229, poz. 1954 ze zm.), utrzymał w mocy postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w B. z dnia 6 października 2006 roku, którym organ ten odmówił A.S. umorzenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie tytułu wykonawczego z dnia 1 września 2006 roku, obejmującego zaległości w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2000 rok. W dniu 1 września 2006 roku Naczelnik Urzędu Skarbowego w B., działając jako wierzyciel wystawił na zobowiązanych, to jest A. i E. S., tytuł wykonawczy obejmujący zaległość podatkową w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2000 rok. Podstawą wystawienia powyższego tytułu wykonawczego była decyzja Naczelnika Urzędu Skarbowego w B. z dnia 30 grudnia 2003 roku, którą organ ten określił E. i A. S. wysokość zobowiązania w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2000 rok w kwocie 95.114,60 złotych. Wszczynając postępowanie egzekucyjne Naczelnik Urzędu Skarbowego w B. odpis w/w tytułu wykonawczego wraz z zawiadomieniem z dnia 4 września 2006 roku o zajęciu rachunków bankowych, doręczył zobowiązanym w dniu 25 września 2006 roku. Natomiast pismem z dnia 28 września 2006 roku A.S. zwrócił się do organu egzekucyjnego o doręczenie czytelnego odpisu w/w tytułu wykonawczego i umorzenie postępowania egzekucyjnego. Powołanym wyżej postanowieniem z dnia 6 października 2006 roku organ pierwszej instancji odmówił zobowiązanemu umorzenia postępowania egzekucyjnego. Natomiast Dyrektor Izby Skarbowej w zaskarżonym do sądu administracyjnego postanowieniu utrzymując rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji w mocy stwierdził, że "argument o nieistnieniu egzekwowanego obowiązku nie może przesądzać o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, albowiem jest zastrzeżony w art. 33 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (...) dla zarzutów, będących obecnie w toku rozpoznawania". W dalszej części uzasadnienia postanowienia organ odwoławczy przywołał treść art. 59 ustawy egzekucyjnej, gdzie wymienione zostały sytuacje, których zaistnienie uzasadnia umorzenie postępowania, jednakże w jego ocenie w rozpoznawanej sprawie żadna z nich nie miała miejsca. 2. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w zaskarżonym wyroku stwierdził, że postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 6 czerwca 2007 roku zostało wydane z naruszeniem art. 32 ustawy z dnia Kodeks postępowania administracyjnego w stopniu uzasadniającym uchylenie tego rozstrzygnięcia. Zgodnie z treścią tego przepisu, jak wskazał sąd, strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania. Oznacza to, iż ustawodawca obarczył organy podatkowe obowiązkiem doręczania wszystkich pism procesowych ustanowionemu w sprawie pełnomocnikowi. Doręczenie zaś pisma tylko stronie, jeśli działała ona przez pełnomocnika, jest bezskuteczne i nie ma znaczenia procesowego. Jeśli zatem, jak stwierdził sąd, nie doręczono ustanowionemu w sprawie pełnomocnikowi pism (decyzji, postanowień) należało orzeczenia te raz jeszcze skierować do pełnomocnika, w celu wprowadzenia ich do obrotu prawnego. Inaczej pisma te nie wywoływały skutków prawnych, a postanowienia organu drugiej instancji nie można było uznać za prawidłowe ze względu na naruszenie wyżej powołanego przepisu. W dalszej kolejności sąd argumentował, że w rozpoznawanej sprawie organy w sposób nieprawidłowy zinterpretowały art. 32 k.p.a. w związku z art. 18 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W ocenie sądu czynność doręczenia zawiadomienia o zajęciu rachunku bankowego wraz z tytułem wykonawczym nie jest czynnością, która wymaga osobistego działania strony, szczególnie w sytuacji, gdy już wcześniej doszło do skutecznego zajęcia rachunku bankowego. Czynność ta polegająca na odbiorze korespondencji nie wiąże się ani z poddaniem się przez stronę przesłuchaniu, ani ze złożeniem wyjaśnień, ani ze stwierdzeniem tożsamości strony. Zdaniem sądu pominięcie pełnomocnika przy doręczeniu stronie zawiadomienia o zajęciu rachunku bankowego wraz z doręczeniem odpisu tytułu wykonawczego było równoznaczne z pominięciem strony i niweczyła skutki staranności w dążeniu do ochrony praw i interesów strony, która ustanawiając pełnomocnika chroni się przed skutkami nieznajomości prawa. W tej sytuacji sąd stanął na stanowisku, że skoro w rozpoznawanej sprawie zawiadomienie o zajęciu rachunku bankowego wraz z tytułem wykonawczym, postanowienie organu pierwszej instancji o odmowie umorzenia postępowania egzekucyjnego, postanowienie z dnia 2 marca 2007 roku o przywróceniu terminu do złożenia zażalenia, postanowienie z dnia 6 kwietnia 2007 roku oraz z dnia 7 maja 2007 roku (o terminie załatwienia zażalenia), postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 6 czerwca 2007 roku nie zostały w ogóle doręczone pełnomocnikowi, to tym samym na uwzględnienie zasługiwał zarzut naruszenia art. 32 k.p.a., gdyż każde doręczenie pisma stronie zamiast pełnomocnikowi powoduje, iż doręczenie takie jest niewłaściwe i nie może zostać uznane za skuteczne. Sąd zastosował art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) w związku z art. 132 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 z późniejszymi zmianami) dalej u.p.p.s.a oraz orzekł o uchyleniu postanowienia Dyrektora Izby Skarbowej w K. 3. W skardze kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego Dyrektor Izby Skarbowej w K. zaskarżył wskazany powyżej wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) u.p.p.s.a. poprzez uchylenie postanowienia zgodnie z art. 32 i art. 33 § 2 i § 3 i art. 40 § 2 k.p.a. w związku z art. 18 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W ocenie autora skargi kasacyjnej sąd nieprawidłowo przyjął niezasadność doręczenia stronie tytułu wykonawczego, zawiadomienia o zajęciu rachunku bankowego oraz innych pism dokonanych z pominięciem prawidłowo ustanowionego pełnomocnika. Zdaniem strony wnoszącej skargę kasacyjną sąd w zaskarżonym wyroku dokonał niezgodnej ze stanem faktycznym oceny zakresu pełnomocnictwa w sytuacji, kiedy faktycznie obejmowało ono jedynie umocowanie w przedmiocie określenia zobowiązania w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2000 rok i nie uprawniało pełnomocnika do zastępowania strony w postępowaniu egzekucyjnym. Wskazując na powyższe zarzuty Dyrektor Izby Skarbowej w K. domagał się uchylenia zaskarżonego wyroku w całości oraz przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oraz zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego. 4. E. i A. S. w piśmie z dnia 20 maja 2008 roku zawierającym odpowiedź na skargę kasacyjną, jak również w piśmie ją uzupełniającym z dnia 19 czerwca 2008 roku, domagali się oddalenia tego środka zaskarżenia argumentując, iż nie zawiera ona uzasadnionych podstaw, a zaskarżony wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach odpowiadał prawu. 5. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje. Skarga kasacyjna zawierała usprawiedliwione zarzuty, a zatem objęty nią wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach należało uchylić. Oparte bowiem na podstawie kasacyjnej zawartej w art. 174 pkt 2 u.p.p.s.a zarzuty naruszenia przez sąd administracyjny pierwszej instancji art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) tej ustawy w związku z art. 32, art. 33 § 2 i § 3 oraz art. 40 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego okazały się zasadne. Analiza akt rozpoznawanej sprawy nie bowiem jako słuszne uznać stanowisko sądu administracyjnego wyrażone w zaskarżonym wyroku stosownie do którego organy podatkowe naruszyły, prowadząc postępowanie zakończone wydaniem postanowienia Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 6 czerwca 2007 roku, art. 32 Kodeksu postępowania administracyjnego poprzez pominięcie pełnomocnika skarżących przy dokonywaniu doręczeń w toku tego postępowania. Należy bowiem zauważyć, że jedyny znajdujący się w aktach sprawy dokument pełnomocnictwa (karta akt sądowych nr 27), będący odpisem pełnomocnictwa udzielonego przez skarżących radcy prawnemu w dniu 27 stycznia 2004 roku, obejmuje swoim zakresem umocowanie do działania w mieniu skarżących przed sądami i organami administracji w sprawie określenia zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2000 rok. Dokument o którym mowa, nie obejmuje zatem umocowania do występowania w imieniu skarżących w postępowaniu egzekucyjnym, w którym zapadło stanowiące przedmiot skargi postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 6 czerwca 2007 roku. Należy także podkreślić, że co prawda zgodnie z art. 18 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, w postępowaniu egzekucyjnym mają odpowiednie zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego o ile przepisy zawarte w ustawie egzekucyjnej nie stanowią inaczej. Natomiast stosownie do art. 32 oraz art. 33 k.p.a., strona postępowania egzekucyjnego ma prawo działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania. Wskazane powyżej normy art. 32 i art. 33 k.p.a. nakazują jednak, aby pełnomocnictwo było udzielone na piśmie lub zgłoszone do protokołu. Pełnomocnik może też dołączyć do akt sprawy, w której został ustanowiony pełnomocnikiem, oryginał dokumentu pełnomocnictwa lub też urzędowo poświadczony jego odpis. Oznacza to, że pełnomocnictwo złożone do akt innej sprawy nie może, wbrew stanowisku sądu pierwszej instancji, wywoływać skutku w postaci zobligowania organu do dokonywania doręczeń na adres pełnomocnika skarżącego ustanowionego w innej sprawie administracyjnej. Postępowanie egzekucyjne jest innym postępowaniem niż postępowanie dotyczące zobowiązania podatkowego. Ustanowienie pełnomocnika w postępowaniu dotyczącym określenia zobowiązania podatkowego nie obejmuje więc swym zakresem prawa do reprezentowania podatnika w postępowaniu egzekucyjnym. Ustanowienie pełnomocnika w postępowaniu egzekucyjnym wymaga zatem odrębnego pełnomocnictwa. Pełnomocnictwo udzielone w postępowaniu administracyjnym, celnym czy podatkowym nie obejmuje automatycznie postępowania egzekucyjnego w administracji, które prowadzone jest zwykle w konsekwencji wydania rozstrzygnięć w postępowaniu jurysdykcyjnym. Sąd niesłusznie zatem uznał za błędne postępowanie organów podatkowych w rozpoznawanej sprawie polegające na doręczeniu tytułu wykonawczego, zawiadomienia o zajęciu rachunku bankowego oraz innych pism bezpośrednio skarżącym. Nie przedłożono bowiem do akt administracyjnych tej sprawy dokumentu z którego wynikałoby, iż pełnomocnik był umocowany do reprezentowania skarżących w postępowaniu egzekucyjnym. To z kolei uzasadniało doręczanie przez organy egzekucyjne pism bezpośrednio zobowiązanym, gdyż w myśl art. 40 § 2 k.p.a. pisma doręcza się pełnomocnikowi tylko wtedy kiedy został on ustanowiony w sprawie.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
