Postanowienie NSA z dnia 18 stycznia 2008 r., sygn. II FZ 632/07

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Andrzej Grzelak po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2008 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia A.S. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 października 2006 r., sygn. akt III SA/Wa 915/07 w przedmiocie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi A.S. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 12 lutego 2007 r., nr [...] w przedmiocie określenia wysokości zobowiązania podatkowego oraz stwierdzenia nadpłaty w podatku dochodowym od osób fizycznych za 1998 r. postanawia: 1. uchylić zaskarżone postanowienie, 2. przyznać skarżącemu prawo pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. NSA/post.1 postanowienie "ogólne" Uzasadnienie Postanowieniem z dnia 16 października 2007 r. o sygn. akt III SA/Wa 915/07 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, powołując się na art. 245, art. 246 § 1 pkt 1 i 2, art. 260 Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.; w skrócie: p.p.s.a.) przyznał A.S. prawo pomocy poprzez zwolnienie od obowiązku uiszczenia wpisu sądowego ponad kwotę 500 zł, a w punkcie drugim odmówił przyznania prawa pomocy w pozostałym zakresie, w sprawie ze skargi skarżącego na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 12 lutego 2007 r. w przedmiocie określenia wysokości zobowiązania podatkowego oraz stwierdzenia nadpłaty w podatku dochodowym od osób fizycznych za 1998 r. Uzasadniając wskazano, że postanowieniem z dnia 3 sierpnia 2007r. Referendarz Sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie odmówił wnioskodawcy przyznania prawa pomocy. Strona wniosła sprzeciw od tego postanowienia. Rozpatrując wniosek WSA stwierdził, że w sprawie nie zaistniały przesłanki do przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w całości. Skarżący ma zapewnione potrzeby mieszkaniowe oraz uzyskuje stały dochód, tj. pobiera świadczenie rentowe. Dochód z tytułu renty za okres od dnia 1 września 2006 r. do dnia 31 marca 2007 r. wyniósł 14.683,65 zł, ponadto skarżący uzyskał dochód z tytułu wynagrodzenia biegłego sądowego w kwocie 5.444,76 zł, miesięczna wysokość świadczenia rentowego wynosi 823,27 zł oraz strona uzyskała jednorazowy dodatek do renty w kwocie 180 zł. Sąd podkreślił, że po dokonaniu analizy sytuacji materialnego skarżącego należy przyznać mu prawo pomocy w zakresie częściowym. W ocenie Sądu kwota wpisu od skargi w wysokości 500 zł jest adekwatna do osiąganych przez niego dochodów. Zażalenie na to postanowienie wniósł A.S. domagając się zwolnienia z wpisu. W uzasadnieniu wskazał, że od czasu złożenia wniosku jego stan finansowy uległ znacznemu pogorszeniu z uwagi na działanie organów podatkowych. Na poparcie swoich racji podniósł, że organ podatkowy zajął posiadane przez niego konta bankowe i tym samym pozbawił jakichkolwiek zdolności płatniczych. Natomiast świadczenie rentowe pobiera jedynie do listopadzie 2007 r. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: Zażalenie zasługuje na uwzględnienie. Art. 165 p.p.s.a stanowi, że postanowienia niekończące postępowania w sprawie mogą być uchylane i zmieniane wskutek okoliczności sprawy, chociażby były zaskarżone, a nawet prawomocne. Przykładem zmiany okoliczności faktycznych sprawy może być składanie przez stronę dodatkowych zaświadczeń o jej sytuacji materialnej w sprawach o przyznanie prawa pomocy. Instytucja prawa pomocy polega na tym, że strona zostaje zwolniona przez sąd od kosztów sądowych oraz uzyskuje uprawnienie do udzielenia pełnomocnictwa wyznaczonemu przez sąd adwokatowi, radcy prawnemu, doradcy podatkowemu lub rzecznikowi patentowemu bez ponoszenia jego wynagrodzenia i wydatków (art. 244 § 1 i 2 p.p.s.a.). W art. 245 p.p.s.a. przewidziano możliwość przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata. Prawo to przyznaje się, jeżeli osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania (art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a.). Prawo pomocy w zakresie częściowym (art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.) polega natomiast na zwolnieniu tylko od opłat sądowych w całości lub części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Wchodzi zaś w rachubę, jeżeli osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania dla siebie i rodziny. Odnosząc się do rozpoznawanej sprawy należy wskazać, że WSA rozpoznając wniosek strony o przyznanie prawa pomocy nie poprzestał jedynie na oświadczeniu złożonym przez stronę skarżącą na druku PPF i wezwał stronę na podstawie art. 255 p.p.s.a. do złożenia dodatkowych dokumentów obrazujących jej sytuację materialną. Ze zgromadzonego materiału dowodowego przed Sądem I instancji wynikało, że skarżący pozostający w rozdzielności majątkowej z żoną, nie prowadzi działalności gospodarczej, posiada nieruchomość rolną o powierzchni 0,5 ha zajętą przez komornika, utrzymuje się z renty w wysokości 972,82 zł, w 2007 r. uzyskał dochód w kwocie 5.444,76 zł z tytułu wynagrodzenia biegłego sądowego, ponadto nie posiada innych nieruchomości oraz przedmiotów wartościowych. Natomiast w zażaleniu na zaskarżone postanowienie skarżący przedstawił nowe okoliczności obrazującego jego sytuacje materialną, z których wynika, że od listopada 2007 r. nie otrzymuje już renty. Ponadto dołączył zawiadomienie Naczelnika Urzędu Skarbowego W.-B. z dnia 24 października 2007 r. o zajęciu prawa majątkowego stanowiącego wierzytelność z rachunku bankowego u dłużnika zajętej wierzytelności będącego bankiem, z którego wynika, iż strona jest dłużnikiem na łączną kwotę 1.015.702,67 zł. Niewątpliwie w związku z powyższym sytuacja materialna strony od czasu złożenia wniosku o przyznanie prawa pomocy uległa znacznemu pogorszeniu. Instytucja prawa pomocy służy ochronie skarżących nie posiadających odpowiednich środków finansowych na dochodzenie swoich praw przed sądem. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, strona wykazała, że jej sytuacja materialna jest na tyle trudna, iż nie może bez uszczerbku koniecznego dla utrzymania siebie ponieść kosztów sądowych. Z uwagi na powyższe, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 165 p.p.s.a., art. 246 § 1 pkt 1 oraz art. 188 p.p.s.a. w związku z art. 197 § 1 i 2 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji. 3