Wyrok NSA z dnia 4 października 2007 r., sygn. I OSK 69/07

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Anna Lech Sędziowie NSA Joanna Banasiewicz (spr.) Małgorzata Pocztarek Protokolant Michał Zawadzki po rozpoznaniu w dniu 4 października 2007r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej L. S. przedstawicielki ustawowej małoletnich F.S i K.S od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 września 2006 r. sygn. akt II SA/Wa 328/06 w sprawie ze skargi L. S. przedstawicielki ustawowej małoletnich F.S i K.S na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie świadczenia w drodze wyjątku 1. oddala skargę kasacyjną; 2. przyznaje adwokatowi A. S. od Skarbu Państwa 120 (sto dwadzieścia) zł. wraz z należnym podatkiem od towarów i usług, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 22 września 2006 r., sygn. akt II SA/Wa 328/06, w pkt 1 oddalił skargę L. S. - przedstawicielki ustawowej małoletnich F. S. i K. S. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. z dnia [...], nr [...] w przedmiocie świadczenia w drodze wyjątku. W pkt 2 wyroku Sąd przyznał wynagrodzenie adwokatowi tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Wyrok został wydany w następujących okolicznościach sprawy.

Decyzją z dnia [...] Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych po ponownym rozpatrzeniu sprawy z wniosku L. S. o przyznanie świadczenia w drodze wyjątku małoletnim dzieciom F. S. i K. S. na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. utrzymał w mocy decyzję podjętą w dniu [...]., nr [...] odmawiającą przyznania świadczenia w drodze wyjątku, po zmarłym ojcu dzieci K. S.. Po ponownym rozpatrzeniu sprawy organ nie stwierdził istnienia przesłanek umożliwiających uwzględnienie wniosku o przyznanie świadczenia. W uzasadnieniu decyzji wyjaśniono, że renta rodzinna jest pochodną świadczenia osoby zmarłej, a zatem w pierwszej kolejności bada się uprawnienia, jakie przysługiwałyby tej osobie. Również szczególna okoliczność, o której mowa w przepisie art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U .Nr 162, poz. 1118 ze zm.), odnosi się do osoby zmarłej. Za szczególną okoliczność w rozumieniu art. 83 powołanej ustawy uważa się wyłącznie zdarzenie lub trwały stan wykluczający aktywność zawodową konkretnej osoby z powodu niemożności przezwyciężenia ich skutków. Ojciec dzieci na przestrzeni 46 lat życia miał udowodniony okres ubezpieczenia wynoszący 23 lata, 4 miesiące i 17 dni. Organ podał, że od ostatnio udowodnionego okresu składkowego przypadającego na dzień 31 lipca 1999 r. do dnia powstania całkowitej niezdolności do pracy, tj. [...] stycznia 2005 r. nie istniały przeszkody do kontynuowania zatrudnienia. Przez 5 lat i 6 miesięcy nie został udokumentowany jakikolwiek okres, za który opłacone zostały składki na ubezpieczenie społeczne. Prezes ZUS podał, że w tym czasie nie była wobec ubezpieczonego orzeczona całkowita niezdolność do pracy z powodu choroby. W ocenie organu w sprawie nie zachodzą szczególne okoliczności, na skutek których ojciec małoletnich dzieci nie nabył uprawnień do świadczenia ustawowego. Fakt zarejestrowania w Urzędzie Pracy w charakterze osoby bezrobotnej bez prawa do zasiłku, podobnie jak występujące trudności w znalezieniu pracy, nie stanowi okoliczności szczególnej w rozumieniu powołanej wyżej ustawy. Również trudne warunki materialne nie stanowią wystarczającego uzasadnienia do przyznania prawa do świadczenia w drodze wyjątku, bowiem świadczenie to nie jest świadczeniem socjalnym, przyznawanym wyłącznie według potrzeb, nawet gdy te potrzeby są uzasadnione.