Wyrok NSA z dnia 27 czerwca 1996 r., sygn. II SAB/Kr 36/96
Odmowa udzielenia dziennikarzowi informacji, uzasadniane zwróceniem się przez dziennikarza do osoby nie upoważnionej do udzielania informacji, stanowi naruszenie ustawowego obowiązku udzielania prasie informacji o swej działalności.
Twierdzenie, iż powodem odmowy udzielenia informacji może być fakt zwrócenia się przez dziennikarza do sekretarza zamiast do wójta gminy, nie ma oparcia w przepisach prawa, bardzo szczegółowo określających w art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 24 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe /Dz.U. nr 5 poz. 24 ze zm./ jedynie prawnie dopuszczalne przyczyny odmowy udzielenia informacji.
Każde wyjście poza ten katalog narusza przyznane dziennikarzom ustawowe prawo do informacji.
nakazuje Wójtowi Gminy (...) udzielenia informacji żądanej przez skarżącego.
UZASADNIENIE
Jerzy Ś. red. naczelny czasopisma "NZ" zwrócił się w dniu 18 lipca 1995 r. do sekretarza Gminy O. Marii Ł. z żądaniem udzielenia mu informacji o podróżach służbowych członków Zarządu Gminy O. w II kwartale br. /kto, którego dnia i w jakich godzinach, przez kogo delegowany, dokąd się udawał i w jakim celu, a także jakie z tego tytułu otrzymał należności pieniężne np. diety, zwrot kosztów podróży/. Jak wynika z treści pisma, wysłanego dnia 19 lipca 1995 r. do sekretarza gminy, informacji tejże nie uzyskał. Dlatego zwrócił się pisemnie, w trybie art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe o udzielenie mu informacji i zajęcie stanowiska w sprawie odmowy udzielenia informacji. Pismo wpłynęło do Urzędu Gminy w O. w dniu 20 lipca 1995 r., jest na nim adnotacja "otrzymałam w dniu 24 lipca 1995 r. o godz. 11,00" /podpis nieczytelny/.
W odpowiedzi wystosowano do redaktora pismo z dnia 27 lipca 1995 r., o charakterze informacyjnym, iż zgodnie z art. 11 ust. 2 Prawa prasowego do udzielenia informacji obowiązani są kierownicy jednostek, a zatem zgodnie z art. 33 ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym Wójt Gminy /Kierownik Urzędu/. W tej sytuacji zarzuty redaktora są nieuzasadnione, gdyż Jerzy Ś. zwrócił się do niewłaściwej osoby.
Jerzy Ś. w dniu 5 sierpnia 1995 r. wystosował skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego, w oparciu o art. 4 ust. 4 Prawa prasowego zaskarżając niedoręczenie redakcji pisemnej odmowy udzielenia informacji.
W odpowiedzi na skargę Urząd Gminy wniósł o oddalenie skargi w całości, powołując się na to, iż skarżący zwrócił się do niewłaściwej osoby. Pracownik Urzędu Gminy nie musi udzielać informacji, a zatem odmowa była zasadna. Zdaniem Urzędu Gminy pisemna informacja musi być udzielona tylko w okolicznościach określonych w art. 4 ust. 3 Prawa prasowego. Skierowanie sprawy do Naczelnego Sądu Administracyjnego ma na celu skłonienie pracowników Urzędu nie wymienionych w art. 11 ust. 2 Prawa prasowego do udzielania informacji. Wójt nie odmówił udzielenia informacji, gdyż dziennikarz do niego się nie zgłaszał.
Naczelny Sąd Administracyjny rozpatruje skargi zarówno na decyzje organów administracji państwowej, jak i na tzw. "bezczynność" organu.
Szczególny tryb postępowania, o którym mowa w art. 4 ust. 4 Prawa prasowego przewidziany jest nie tylko w razie odmowy udzielenia informacji, ale również w przypadku niezachowania wymogów, o których mowa w art. 4 ust. 3. Zaskarżeniu bezpośrednio do Naczelnego Sądu Administracyjnego, a zatem z pominięciem instancji odwoławczych podlega zarówno sama odmowa, jak i niezachowanie owych wymogów. W postępowaniu przed sądem stosuje się odpowiednio przepisy Kpa o zaskarżeniu decyzji administracyjnych. Oczywiście, udzielenie informacji lub też odmowę udzielenia informacji trudno utożsamiać z decyzją administracyjną, bowiem krąg podmiotów zobowiązanych do udzielenia informacji /art. 4 ust. 1 i 5 Prawa prasowego/ jest znacznie szerszy od kręgu podmiotów, do kompetencji których należy wydawanie decyzji. W doktrynie stwierdza się, iż chodzi tu o czynność faktyczną /zwłaszcza gdy w grę wchodziłaby osoba nie mająca nic wspólnego z administracją publiczną/. Nie zmienia to jednak faktu, iż według ustawy o NSA z dnia 11 maja 1995 r., /art. 16 ust. 2/ przysługuje nań skarga do sądu /J. Świątkiewicz: Komentarz do ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, W-wa 1995 r., str., 56/.
Z tych względów ustawa Prawo prasowe nakazuje w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym odpowiednie stosowanie przepisów Kpa o zaskarżaniu decyzji administracyjnych, co oznacza odpowiednie stosowanie działu VI Kodeksu postępowania administracyjnego, w tym także odpowiednie zastosowanie art. 216 Kpa.
Rozpatrując niniejszą skargę Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Postępowanie Urzędu Gminy O. zmierzało do uchylenia się od obowiązku załatwienia sprawy w formie przewidzianej prawem, co w istocie nosi znamiona "bezczynności" organu.
Prasa, zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe, korzysta z prawa do informacji uzyskiwanych od organów państwowych w pełnym zakresie tzn. bez żadnych ograniczeń przedmiotowych, z wyjątkiem treści stanowiących tajemnicę państwową, służbową lub inną tajemnicę prawnie chronioną /ust. 2/. Informacje, których udzielenia domagał się redaktor naczelny czasopisma "NZ" nie należały do żadnej kategorii wiadomości objętych tajemnicą, co zresztą strony przyznały w trakcie przewodu sądowego. Nie było zatem prawnych przeszkód, aby nie udzielić ich skarżącemu. Okoliczności, na które powoływano się na rozprawie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, iż dostarczenie informacji wymagałoby pewnej pracy i czasu dla ich zebrania mogą powodować jedynie opóźnienie w dostarczeniu danych, a nie ich odmowę. Zgodnie bowiem z par. 2 ust. 2 obowiązującego w momencie wniesienia skargi rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 lipca 1984 r. w sprawie trybu udostępniania prasie informacji oraz organizacji i zadań rzeczników prasowych w urzędach organów administracji państwowej /Dz. U. nr 40 poz. 209/, jeżeli organ nie dysponuje informacją w danym czasie, jest obowiązany przekazać ją dziennikarzowi lub redakcji w uzgodnionym terminie. W rozpatrywanej sprawie do żadnych uzgodnień nie doszło, bowiem Wójt Gminy zamiast zdecydować, czy informacji należy udzielić, wdał się w niepotrzebny spór co do zakresu art. 11 Prawa prasowego. Tym samym dopuścił się bezczynności.
W określonym w art. 4 ust. 3 Prawa prasowego terminie liczonym od momentu pisemnego wezwania wystosowanego przez redaktora naczelnego, w ciągu 3 dni, nie podjął "decyzji" ani o odmowie udzielenia informacji, ani też o jej udzieleniu. Pismo z dnia 27 lipca 1995 r. podpisane przez Wójta Gminy Sławomira O. zostało sporządzone z przekroczeniem ustawowego terminu, a ponadto nie ma ono charakteru odmowy udzielenia informacji, o której mowa w cyt. przepisie art. 4 ust. 3 Prawa prasowego, gdyż nie zawiera oznaczenia informacji, ani też powodów odmowy. Twierdzenie, iż powodem odmowy udzielenia informacji może być fakt zwrócenia się przez dziennikarza do niewłaściwej osoby nie ma oparcia w przepisach prawa, bardzo szczegółowo określających w art. 4 ust. 2 prawnie dopuszczalne przyczyny odmowy udzielenia informacji. Każde wyjście poza ten katalog narusza przyznane dziennikarzom ustawowe prawo do informacji. Jeżeli dziennikarz zwrócił się o udzielenie informacji do osoby nie wymienionej w art. 11 ust. 2 /a zatem ustawowo nie zobowiązanej do udzielenia informacji/, to kierownik jednostki lub inna osoba upoważniona do udzielania informacji powinna. tej informacji udzielić na żądanie redaktora naczelnego. Przyjmując za zasadne wyjaśnienia Wójta O., iż nikomu nie przekazał upoważnień do udzielania informacji (...), trzeba zauważyć, że naruszenie prawa nie polegało na tym, iż sekretarz gminy w dniu 18 lipca 1995 r. takiej informacji nie udzieliła, ale na tym, że nie udzielił jej Wójt, mimo że był do tego wezwany w trybie art. 4 ust. 3 Prawa prasowego /pismem skarżącego z dnia 19 lipca 1995 r./.
Rozpatrywana sprawa ma jeszcze inny aspekt. Zgodnie bowiem z art. 15 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych /Dz. U. nr 21 poz. 124 ze zm./ pracownik samorządowy jest zobowiązany do informowania organów, instytucji i osób fizycznych oraz udostępniania dokumentów znajdujących się w posiadaniu urzędu, jeżeli prawo tego nie zabrania. Oznacza to, że taki obowiązek spoczywa na każdym pracowniku samorządowym, a zatem także w tym przypadku na sekretarzu gminy.
Wprawdzie, jak zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 stycznia 1996 r., III ARN 57/95 /OSNCP 1996 nr 13 poz. 179/, obywatel nie może dochodzić realizacji powyższego obowiązku w trybie postępowania administracyjnego łącznie ze skargą do sądu administracyjnego, niemniej wniosek mieszkańca gminy o udostępnienie akt urzędowych powstałych w związku z pełnieniem przez zarząd funkcji organu wykonawczego /rady/ gminy powinien być uwzględniony przez pracownika urzędu, o ile nie sprzeciwiają się temu przepisy prawa. Za takim stanowiskiem przemawia zarówno szczególny status mieszkańców gminy, którzy z mocy prawa tworzą wspólnotę samorządową, a zatem są zainteresowani posiadaniem informacji o wykonaniu przez zarząd jego ustawowych kompetencji dotyczących pośrednio lub bezpośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie ich interesów prawnych lub faktycznych, a nadto rozwiązania przyjęte w prawie europejskim, które gwarantują obywatelom prawo dostępu do informacji /akt/ będących w posiadaniu organów administracji publicznej".
Z tych wszystkich względów Naczelny Sąd Administracyjny uznał skargę za uzasadnioną.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
