Wyrok NSA z dnia 23 października 2025 r., sygn. II GSK 518/22
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Patrycja Joanna Suwaj Sędzia NSA Andrzej Skoczylas Sędzia del. WSA Karolina Kisielewicz-Sierakowska (spr.) Protokolant starszy asystent sędziego Dorota Onyśk po rozpoznaniu w dniu 23 października 2025 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej M. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 10 listopada 2021 r. sygn. akt II SA/Rz 1158/21 w sprawie ze skargi M. K. na decyzję Głównego Inspektora Transportu Drogowego z dnia 31 marca 2021 r. nr BP.501.2325.2020.1284.RZ9.1851 w przedmiocie kary pieniężnej za naruszenie przepisów o transporcie drogowym 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od M. K. na rzecz Głównego Inspektora Transportu Drogowego 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Zaskarżonym wyrokiem z 10 listopada 2021 r., sygn. akt II SA/Rz 1158/21, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnym (obecnie: t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 935 ze zm., dalej jako: "p.p.s.a."), oddalił skargę M. K. na decyzję Głównego Inspektora Transportu Drogowego z 31 marca 2021 r. (nr BP.501.2325.2020.1284.RZ9.1851) w przedmiocie kary pieniężnej za naruszenie przepisów o transporcie drogowym.
Ze stanu faktycznego sprawy przyjętego przez Sąd I instancji za podstawę rozstrzygnięcia wynika, że 31 lipca 2020 r. w miejscowości S. S. inspektor Inspekcji Transportu Drogowego dokonał kontroli drogowej pojazdu marki M.o nr rej. (...) kierowanego przez P. P., wykonującego przewóz rzeczy w imieniu i na rzecz "M (...) sp. z o.o. w T.. Kierowca nie okazał podczas kontroli dokumentu uprawniającego do wykonywania przewozu. Przebieg i wyniki kontroli zostały udokumentowane w protokole kontroli drogowej, który kontrolowany kierowca podpisał, nie wnosząc żadnych uwag i zastrzeżeń.
W związku z powyższym Podkarpacki Wojewódzki Inspektor Transportu Drogowego, decyzją z 6 listopada 2020 r. (nr WITD.DI.0152.IX0347/141/20/ZT), na podstawie art. 92a ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 2140 ze zm., dalej jako: "u.t.d."), nałożył na M. K., jako osobę zarządzającą transportem w "M." sp. z o.o. w T., karę pieniężną w wysokości 500 zł., za naruszenie lp. 1.1 załącznika nr 4 do u.t.d.,tj. niewyposażenie kierowcy w wypis z zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego.
M. K. złożył odwołanie od tej decyzji, w którym zarzucił organowi I instancji nieuwzględnienie, że z uwagi na upływ terminu ważności licencji wspólnotowej w dniu 5 września 2020 r., dokument został zwrócony do GITD celem wydania wypisu z zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego rzeczy.
Odwołujący się podniósł, że zgodnie z informacją uzyskaną od pracowników GITD nie było prawnej możliwości uzyskania wypisu zezwolenia przed fizycznym zwrotem wypisu licencji wspólnotowej, nadto po wygaśnięciu licencji wspólnotowej nie byłoby możliwe uzyskania wypisu z zezwolenia bez luki czasowej. Ponadto wyjaśnił, że Spółka nie mogła odmówić przyjęcia zlecenia na transport w dniu kontroli ze względu na konieczność wywiązania się ze zobowiązań w stosunku do stałego klienta.
M. K. dodał, że przepisy prawa powinny być tak skonstruowane, by możliwe było ich przestrzeganie bez konieczności czasowego zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej. Konieczność czasowego zaprzestania wykonywania transportu na czas "wymiany" wypisu z licencji wspólnotowej na wypis z zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego jest niezrozumiałe i skutkuje utratą kontrahentów.
W konkluzji skarżący stwierdził, że w tych okolicznościach faktycznych organ administracji powinien odstąpić od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej, na podstawie art. 189f ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2021 r., poz. 735 ze zm., dalej jako: "k.p.a".).
Główny Inspektor Transportu Drogowego po rozpoznaniu odwołania strony od powyższej decyzji, utrzymał ją w mocy decyzją z 31 marca 2021 r.
Organ odwoławczy nie zgodził się ze skarżącym, że w sprawie znajdują zastosowanie przepisy działu IVA k.p.a., odnoszące się do administracyjnych kar pieniężnych, w tym. in. art. 189f k.p.a., przewidujący odstąpienie od nałożenia pieniężnej kary administracyjnej. GITD podał, że art. 189a § 2 pkt 2 k.p.a. daje w tym zakresie pierwszeństwo przepisom odrębnym, za które należy uznać przepisy art. 92b ust. 1 i art. 92c ust. 1 pkt 1 u.t.d. zawierające przesłanki wyłączenia odpowiedzialności administracyjnej za naruszenia warunków lub obowiązków przewozu drogowego.
Według GITD w sprawie nie zaistniały wymienione w art. 92c ust. 1 u.t.d. okoliczności wyłączające odpowiedzialność skarżącego za niedopełnienie obowiązków zarządzającego transportem. Do obowiązków M. K., jako zarządzającego transportem w "M." sp. z o.o. w T., należało zarządzanie operacjami transportowymi przedsiębiorstwa w sposób rzeczywisty i ciągły (art. 4 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1071/2009), w tym wyposażenie kierowcy m. in. w wypis z zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego albo wypis z licencji (art. 87 ust. 1 pkt 1 u.t.d.). M.K. zobowiązany był dopilnować, aby kierowca w chwili kontroli dysponował wszystkimi dokumentami wymaganymi przepisami prawa. Poza tym, o ile zobowiązania wobec kontrahentów powinny być wykonywane z należytą starannością, to nie mogą jednocześnie uzasadniać wykonywania obowiązków związanych z przewozem drogowym z naruszeniem przepisów prawa, w szczególności u.t.d. Co więcej, jak zeznał kierowca w dniu kontroli, do jego domu została dostarczona przesyłka zawierająca wypis nr (...) z zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego rzeczy nr (...), jednak był on już w trasie. Z powyższego wynika, że w dniu kontroli wypis zezwolenia był już wydany, a jedynie nie został przekazany kierowcy przed rozpoczęciem przez niego przewozu.
M. K. złożył na powyższą decyzję skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, zarzucając organowi błędne przyjęcie, że art. 92c ust. 1 pkt 1 u.t.d., zawierający przesłanki odstąpienia od wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie nałożenia kary pieniężnej, a jeżeli postępowanie takie zostało wszczęte - jego umorzenia, wyłącza stosowanie art. 189f k.p.a., który stanowi o odstąpieniu od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej.
Skarżący podał, że dotychczas Spółka posiadała wyłącznie wypisy licencji wspólnotowej pomimo tego, że transport międzynarodowy świadczył tylko jeden pojazd. Ten stan rzeczy spowodowany był tym, że została wprowadzona w błąd przez pracownika GITD, który poinformował ją, że w przypadku posiadania licencji wspólnotowej przez Spółkę również pojazdy poruszające się wyłącznie w ruchu krajowym muszą posiadać wypis licencji wspólnotowej zamiast wypisu zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego rzeczy.
M. K. wyjaśnił, że intencją Spółki było uzyskanie nie później niż do dnia 5 września 2020 r. wypisów zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego rzeczy dla pojazdów, które świadczą transport krajowy oraz wypis licencji wspólnotowej dla pojazdu, który świadczy transport międzynarodowy. Skarżąca, po uzyskaniu informacji od pracowników GITD, że nie jest możliwe uzyskanie wypisu z zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego rzeczy przed fizycznym zwrotem wypisu z licencji wspólnotowej, jak i że w dniu wygaśnięcia licencji wspólnotowej (5 września 2020 r.) nie byłoby możliwości uzyskania wypisu z zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego rzeczy, zadecydowała, że wymiana wypisów będzie następować etapami, po kilka sztuk.
Skarżący podkreślił, że odmowa wykonania zlecenia wobec stałego kontrahenta "byłaby niezwykle ryzykowna" .
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie wyrokiem z 10 listopada 2021 r., sygn. akt II SA/Rz 1158/21, oddalił skargę M. K..
W uzasadnieniu wyroku Sąd I instancji podzielił stanowisko organów administracji, że w sprawie nie zaistniały okoliczności powodujące wyłączenie odpowiedzialności skarżącego za naruszenie lp. 1.1 załącznika nr 4 do u.t.d., o których mowa w art. 92c ust. 1 tej ustawy.
Okoliczności na które powołuje się skarżący, że aby nie dopuścić do przestoju po wygaśnięciu licencji 5 września 2020 r. zwrócił ją do GITD i w tym czasie oczekiwał na wypis, nie mogą zostać uwzględnione na jego korzyść. M. K. jako osoba zarządzająca transportem powinien zatem tak zorganizować transport w Spółce, aby nie dopuścić do wykonywania przewozu przez kierowcę nieposiadającego dokumentu uprawniającego do jego wykonywania. Mając na uwadze upływ terminu ważności licencji, skarżący powinien dostosować w okresie przejściowym (wynikającym z wymiany wypisów) organizację przewozów do zmniejszonej ilości pojazdów mogących być w tym celu użytych (w okolicznościach sprawy pojazdów co do których przedsiębiorca dysponował stosownymi wypisami), czy też dostosować liczbę zleceń przewozowych do ilości pojazdów będących w tym czasie w dyspozycji. Z zakresu zarządzania transportem trudno wykluczyć wszelkie sytuacje (w szczególności te nieplanowane), w których przewóz – mimo zawartych umów - z przyczyn obiektywnych nie może być danym pojazdem wykonany (np. w sytuacji, w której pojazd ten ulega awarii). Niewątpliwie wpływa to negatywnie na organizację pracy, ale jak słusznie podkreślił organ odwoławczy, o ile zobowiązania wobec kontrahentów powinny być wykonywane z należytą starannością, to nie mogą jednocześnie uzasadniać wykonywania obowiązków związanych z przewozem drogowym z naruszeniem przepisów prawa, nawet jeżeli jak twierdzi skarżący, kierowca w trakcie kontroli nie posiadał wypisu dokumentu którego istnienie i obowiązywanie kontrolujący mogli z łatwością sprawdzić (wobec założenia racjonalności działania ustawodawcy, przyjęcie słuszności takiego stanowiska podważałoby sens wprowadzania ustawowego obowiązku posiadania przy sobie przez kierowcę pojazdu samochodowego i okazywania na żądanie uprawnionego organu kontroli wymienionych w art. 87 ust. 1 u.t.d. dokumentów).
Powyższe konkluzje są tym bardziej uprawnione, że w dniu kontroli (chociaż już po rozpoczęciu realizacji przewozu) na adres zamieszkania kierowcy (a nie adres Spółki) została dostarczona przesyłka zawierająca wypis nr (...) z zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego rzeczy nr (...). Świadczy to o tym, że przesyłka ta była oczekiwana i skarżący wraz kierowcą realizującym przewóz mogli przewidywać jej doręczenie (zwłaszcza wobec powszechnych w użyciu systemów teleinformatycznych pozwalających na "śledzenie" przesyłek).
Skarżący, na którym spoczywała decyzja o wykonywaniu zadania przewozowego bez posiadania przez kierowcę wymaganego dokumentu (lub który posiadając o tym wiedzę co najmniej godził się na to), nie przedstawił żadnych okoliczności uzasadniających zastosowanie w sprawie art. 92c ust. 1 u.t.d. mogących stanowić podstawę do zwolnienia go od odpowiedzialności, w tym zwłaszcza nie wykazał, że nie miał wpływu na powstanie naruszenia, a naruszenie nastąpiło wskutek zdarzeń i okoliczności, których nie mógł przewidzieć. Uzasadnia to twierdzenie, że nie dopełnił ciążących na nim obowiązków i nie zaopatrzył kierowcy w wymagany przepisami prawa dokument.
WSA w Rzeszowie zgodził się również z organami administracji, że w takich sprawach jak rozpatrywana art. 189f k.p.a. nie ma zastosowania, z uwagi na normę kolizyjną określoną w art. 189a § 2 pkt 2 k.p.a., stanowiącą, że w przypadkach uregulowanych w przepisach odrębnych dotyczących m. in. odstąpienia od nałożenia kary pieniężnej lub udzielenia pouczenia, przepisów działu IVA k.p.a. w tym zakresie nie stosuje się. Takim przepisem odrębnym jest art. 92c ust. 1 u.t.d., mimo że jest w nim mowa o niewszczynaniu postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej, bądź - jeżeli zostało ono wszczęte - jego umorzeniu. Na gruncie u.t.d. stanowi on regulację szczególną względem art. 189f k.p.a., którego wykładnia oparta wyłącznie na literalnym brzmieniu wypaczałaby sens regulacji art. 92c ust. 1 u.t.d.
W konkluzji Sąd I instancji stwierdził, że organy Inspekcji Transportu Drogowego ustaliły dostatecznie, zgodnie z zasadami procedury administracyjnej, wszystkie istotne okoliczności faktyczne sprawy i prawidłowo zastosowały art. 92a ust. 2 u.t.d. w zw. z lp. 1.1. załącznika nr 4 do tej ustawy.
M. K. złożył od wyroku WSA w Rzeszowie z 10 listopada 2021 r., sygn. akt II SA/Rz 1158/21 skargę kasacyjną, zaskarżając go w całości i wnosząc o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz zasądzenie od organu na jego rzecz kosztów postępowania.
Skarżący kasacyjnie zarzucił zaskarżonemu wyrokowi naruszenie:
1. na podstawie art. 174 pkt 1 p.p.s.a.:
a) art. 92c ust. 1 u.t.d. w zw. z art. 189a § 2 pkt 2 k.p.a. poprzez błędną wykładnię i uznanie, że przepis ten reguluje możliwość odstąpienia od decyzji o nałożeniu administracyjnej kary pieniężnej, co skutkowało niezastosowaniem art. 189f k.p.a.;
2. na podstawie art. 174 pkt 2 p.p.s.a.:
a) naruszenie art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2021 r., poz. 137 ze zm.) w zw. z art. 3 § 1 i § 2 pkt 1 oraz art. 145 § 1 pkt 1 lit c) p.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 8, art. 77 § 1, art. 80, art. 107 § 3 k.p.a. poprzez nieuwzględnienie skargi, pomimo tego, że decyzje organów obu instancji wydane zostały z naruszeniem przepisów dotyczących obowiązku ustalenia pełnego stanu faktycznego, zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego oraz z przekroczeniem swobodnej oceny materiału dowodowego, poprzez błędne uznanie, że wymiana oraz sposób wymiany wypisów z licencji wspólnotowej na wypisy z zezwolenia na wykonywania zawodu przewoźnika drogowego wynikały z decyzji Spółki, podyktowanej obiektywną koniecznością ich wymiany w związku z upływem ważności licencji wspólnotowej w dniu 5 września 2020 r. podczas gdy konieczność wymiany i sposób tej wymiany wynikały z działań i zaniechań pracowników GITD, co skutkowało oparciem decyzji organów I i II instancji na błędnie ustalonym stanie faktycznym;
b) art. 1 § 1 i 2 p.u.s.a. w zw. z art. 3 § 1 i § 2 pkt 1 oraz art. 145 § 1 pkt 1 lit. b) p.p.s.a. w zw. z art. 10 § 1 i art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. polegające na nieuwzględnieniu skargi pomimo zaistniałego w toku postępowania przed organami administracji obu instancji naruszenia prawa strony do czynnego udziału na każdym etapie postępowania administracyjnego, tj. zaistnieniem przesłanki wznowienia określonej w art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej jej autor przedstawił argumentację na poparcie zasadności sformułowanych zarzutów. Przede wszystkim podał, że wbrew stanowisku Sądu I instancji, umorzenie postępowania administracyjnego, o którym mowa w art. 92c ust. 1 u.t.d., nie jest instytucją tożsamą z odstąpieniem od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej, o której mowa w art. 187f k.p.a. Umorzenie postępowania jest rozstrzygnięciem procesowym (niemerytorycznym) i następuje wówczas, gdy z jakiejś przyczyny postępowanie stało się bezprzedmiotowe; natomiast odstąpienie od nałożenia kary pieniężnej jest rozstrzygnięciem merytorycznym, załatwiającym sprawę co do istoty i nie jest tożsame z "nienakładaniem kary pieniężnej" czy też "niepodleganiem ukaraniu". W związku z tym, zdaniem autora skargi kasacyjnej, organy powinny zastosować art. 189f k.p.a. i uwzględniając szczególne okoliczności sprawy zakończyć postępowanie decyzją o odstąpieniu od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej.
W uzasadnieniu zarzutów procesowych zawartych w skardze kasacyjnej podniesiono m. in., że organy administracji i Sąd I instancji pominęły, że Spółka na skutek wprowadzenia jej w błąd przez pracownika GITD co do konieczności posiadania wypisów z licencji wspólnotowej dla wszystkich pojazdów, zmuszona była do wymiany wypisów (gdyby nie ta błędna informacja, żadna wymiana nie byłaby konieczna, ponieważ wypisy z zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego rzeczy wydawane są bezterminowo), nadto nie wzięły pod uwagę tego, że nie było możliwe uzyskanie, bez luki czasowej, wypisu z zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego rzeczy przed fizycznym zwrotem wypisu z licencji wspólnotowej, ponieważ ilość wypisów licencji (zezwolenia) nie może być większa, niż ilość pojazdów. Wnoszący skargę kasacyjną podał również, że organy obu instancji przed wydaniem decyzji nie umożliwiły mu wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań, co skutkowało wspomnianymi błędami w ustaleniach faktycznych, a w konsekwencji nieprawidłowym załatwieniem sprawy.
Główny Inspektor Transportu Drogowego w odpowiedzi na skargę kasacyjną wniósł o jej oddalenie.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W niniejszej sprawie nie występują, enumeratywnie wyliczone w art. 183 § 2 p.p.s.a., przesłanki nieważności postępowania sądowoadministracyjnego. Z tego względu, przy rozpoznaniu sprawy Naczelny Sąd Administracyjny związany był granicami skargi kasacyjnej, wyznaczonymi wskazanymi w niej podstawami.
Skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw.
Przede wszystkim nie jest usprawiedliwiony zarzut naruszenia art. 92c ust. 1 u.t.d. w zw. z art. 189a § 2 pkt 2 k.p.a. poprzez błędną wykładnię i uznanie, że reguluje on możliwość odstąpienia od decyzji o nałożeniu administracyjnej kary pieniężnej, co skutkowało niezastosowaniem art. 189f k.p.a.
Przepis art. 92c u.t.d., ani żaden inny przepis tej ustawy, nie posługują się pojęciem odstąpienia od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej (art. 189a § 2 pkt 2 k.p.a.). Według art. 92c ust. 1 pkt 1 i 2 u.t.d. nie wszczyna się postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej, o której mowa w art. 92a ust. 1, na podmiot wykonujący przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem, a postępowanie wszczęte w tej sprawie umarza się, jeżeli okoliczności sprawy i dowody wskazują, że podmiot wykonujący przewozy lub inne czynności związane z przewozem nie miał wpływu na powstanie naruszenia, a naruszenie nastąpiło wskutek zdarzeń i okoliczności, których podmiot nie mógł przewidzieć, lub za stwierdzone naruszenie na podmiot wykonujący przewozy została nałożona kara przez inny uprawniony organ. Treść tych przepisów zarówno w zakresie przesłanek zastosowania, jak i skutków proceduralnych (zaniechanie wszczęcia postępowania lub jego umorzenie) wskazuje, że w istocie chodzi o zaniechanie nakładania kary pieniężnej ze względu na szczególne okoliczności, podobnie jak ma to miejsce w przypadku art. 189f § 1 pkt 1 i 2 k.p.a., zgodnie z którym organ administracji publicznej, w drodze decyzji, odstępuje od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej i poprzestaje na pouczeniu w przypadku zaistnienia wskazanych w tym przepisie okoliczności.
W związku z tym należy uznać, że ustawa o transporcie drogowym reguluje w art. 92c ust. 1 pkt 1 i 2 odstąpienie od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej w rozumieniu art. 189a § 2 pkt 2 k.p.a. w przypadku kar pieniężnych, o których mowa w art. 92a ust. 1 u.t.d. W rezultacie do tych kar nie ma zastosowania art. 189f § 1-3 k.p.a. (por. np. wyroki NSA z: 28 września 2021 r., sygn. akt II GSK 248/21 i z 29 maja 2025 r., sygn. akt II GSK 2565/21).
Zdaniem NSA, wbrew zarzutom procesowym skargi kasacyjnej Sąd I instancji zasadnie przyjął, że organy szczegółowo rozważyły wszelkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, nie naruszyły przywołanej w środku odwoławczym zasady swobodnej oceny dowodów, a w związku z tym zarzuty naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit c) p.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 8, art. 77 § 1, art. 80 k.p.a. nie są usprawiedliwione.
Dotychczasowe orzecznictwo w kwestii rozumienia art. 92c ust. 1 pkt 1 u.t.d. jednolicie przyjmuje, że powołana regulacja dotyczy wyłącznie sytuacji i zdarzeń nieoczekiwanych oraz nadzwyczajnych. Jedynie więc okoliczności i zdarzenia o takim charakterze są tymi, których podmiot wykonujący przewóz nie mógł przewidzieć i nie miał na nie wpływu. Wyłączenie odpowiedzialności przedsiębiorcy wykonującego przewóz drogowy i umorzenie postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej jest możliwe w przypadku powołania się przez niego na zaistnienie zdarzeń i okoliczności o charakterze wyjątkowym oraz nadzwyczajnym, ustalenia przez organ, że wystąpiły one w sprawie, a także wykazania ich wpływu na wykonywanie transportu drogowego. Przesłanki uwalniające od odpowiedzialności przewoźnika nie odnoszą się sensu stricto do zachowania samego przedsiębiorcy, jego działań lub działań osób, którymi posługuje się przy prowadzeniu działalności, lecz do wyjątkowych sytuacji, których profesjonalny podmiot wykonujący przewóz drogowy przy dochowaniu najwyższej staranności i przezorności nie był w stanie racjonalnie przewidzieć. Według orzecznictwa sądów administracyjnych, to przewoźnik jest zobowiązany do wykazania, że spełnione zostały przesłanki wyłączające jego odpowiedzialność za naruszenie przepisów o transporcie drogowym, zarówno określone w art. 92b ust. 1, jak i w art. 92c ust. 1 u.t.d. (por. m.in. wyroki NSA z: 12 sierpnia 2015 r., sygn. akt II GSK 1597/14, z 16 października 2024 r., sygn. akt II GSK 768/21, z 28 lutego 2025 r., sygn. akt II GSK 1597/21, z 8 lipca 2025 r., sygn. akt II GSK 1974/21, z 12 sierpnia 2015 r. sygn. akt II GSK 1597/14).
W stanie faktycznym niniejszej sprawy, podzielić należy ocenę organów oraz Sądu I instancji, że brak było podstaw do uznania, że stwierdzone naruszenie było wynikiem okoliczności lub zdarzeń, których skarżący kasacyjnie nie mógł przewidzieć lub nie miał wpływu na jego powstanie. Okoliczności wskazywane w skardze kasacyjnej, a mianowicie konieczność i sposób wymiany wypisów z licencji wspólnotowej na wypisy z zezwolenia na wykonywania zawodu przewoźnika drogowego nie mogą być potraktowane jako nadzwyczajne i nieprzewidywalne, a stwierdzenie organu zaaprobowane przez Sąd, że wynikły one z decyzji Spółki, a nie z "działań i zaniechań pracowników GITD", nie świadczy o naruszeniu zasady swobodnej oceny dowodów. Sąd I instancji prawidłowo, zgodnie z zasadą logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego stwierdził, że wnoszący skargę kasacyjną, jako osoba posiadająca wymagane kompetencje zawodowe i zatrudniona i wyznaczona przez przedsiębiorcę do zarządzania w sposób rzeczywisty i ciągły operacjami transportowymi przedsiębiorcy (art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. c) i art. 7c u.t.d. oraz art. 2 pkt 5 i art. 4 ust. 1 i ust. 2 rozporządzenia nr 1071/2009), nie może zasadnie powoływać się na nieprawidłowe pouczenie przez pracownika organu w sprawie zasad wydawania licencji (zezwoleń) na wykonywanie transportu drogowego i powinna tak zorganizować transport w Spółce, aby nie dopuścić do wykonywania przewozu przez kierowcę nieposiadającego dokumentu uprawniającego do jego wykonywania. M. K., jako profesjonalnie zarządzający transportem w przedsiębiorstwie transportowym, powinien mieć na uwadze, zarówno to że obowiązek zgłoszenia pojazdu do licencji (zezwolenia) winien być zrealizowany przed rozpoczęciem wykonywania transportu drogowego, jak i przewidzieć, że wymiana dokumentów nie następuje automatycznie.
Można dodać, że odmienna od oczekiwanej przez skarżącego, ocena materiału dowodowego dokonana przez organy i Sąd I instancji, nie prowadziła do naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów, wyrażonej w art. 80 k.p.a.
Nie jest również uzasadniony zarzut, w którym wnoszący skargę kasacyjną podnosi niezasadne przyjęcie przez Sąd I instancji, że zaskarżona decyzja spełnia wymagania art. 107 § 3 k.p.a. Uzasadnienie zaskarżonej decyzji odpowiada wszystkim wymaganiom określonym w powołanym przepisie: wskazuje fakty, które organ uznał za udowodnione, dowody, na których się oparł, przyczyny, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.
Należy wyjaśnić, że do naruszenia art. 107 § 3 k.p.a. dochodzi wtedy, gdy uzasadnienie decyzji nie zawiera wszystkich elementów, wymienionych w tym przepisie albo gdy mimo formalnej poprawności jego treść - ze względu np. na ogólnikowość stwierdzeń i argumentów - nie pozwala na skontrolowanie poprawności rozstrzygnięcia sprawy, a tym samym czyni w stopniu istotnie wątpliwym poprawność przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w sprawie (por. np. wyroki NSA z: 23 lutego 2022 r., sygn. akt I OSK 980/21, z 23 października 2024 r., sygn. akt II OSK 1959/24, z 27 maja 2025 r., sygn. akt II OSK 646/25). W ocenie Sądu kasacyjnego skarżący faktycznie nie zarzuca, by uzasadnienie zaskarżonej decyzji nie zawierało któregoś z niezbędnych elementów lub że sporządzono je w sposób uniemożliwiający jej kontrolę sądową. Zarzut ten zawiera bowiem w gruncie rzeczy polemikę z rozstrzygnięciami organów. Treść tego zarzutu i jego uzasadnienie nie koresponduje więc z treścią powołanego przepisu.
Zdaniem NSA, Sąd I instancji nie naruszył również art. 1 § 1 i § 2 p.u.s.a. w zw. z art. 3 § 1 i § 2 pkt 1 p.p.s.a. Autor skargi kasacyjnej wprawdzie prawidłowo powiązał te przepisy z innymi przepisami procedury administracyjnej, niemniej nie wskazał, w jaki sposób zostały naruszone. Tymczasem do ich naruszenia mogłoby dojść jedynie w sytuacji, gdyby sąd I instancji nie dokonał kontroli aktu stanowiącego przedmiot skargi, zastosowałby inny rodzaj oceny niż zgodność z prawem, odwołując się np. do zasad słuszności czy zasad współżycia społecznego, względnie wyszedłby poza zakres przedmiotowy postępowania sądowoadministracyjnego rozpoznając skargę na akt lub czynność niepoddane jego kognicji, ewentualnie zastosował środki ustawie nieznane (por. wyrok NSA z 5 lutego 2020 r., sygn. akt I OSK 2014/19).
Nie jest wreszcie uzasadniony ostatni zarzut skargi kasacyjnej, dotyczący naruszenia przez organy obu instancji (i zaakceptowanego przez WSA), prawa strony do czynnego udziału w postępowaniu, tj. art. 10 § 1 k.p.a., co jest kwalifikowaną wadą procesową i stanowi podstawę do wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a.).
W orzecznictwie sądowoadministracyjnym i w doktrynie przyjmuje się, że zarzut naruszenia prawa do czynnego udziału w postępowaniu może odnieść skutek tylko wtedy, gdy strona wykaże, że zarzucane uchybienie uniemożliwiło jej dokonanie konkretnych, istotnych czynności procesowych, które pozwoliłyby mu na udowodnienie swoich twierdzeń czy złożenie wyjaśnień i ze naruszenie to miało istotny wpływ na wynik sprawy. Strona skarżąca kasacyjnie, formułując taki zarzut, powinna wykazać, że gdyby do takiego uchybienia nie doszło, wynik sprawy byłby odmienny (por. wyroki NSA z: 2 lutego 2011 r. sygn. akt I OSK 575/10, z 26 maja 2011 r. sygn. akt I OSK 842/11, z 24 stycznia 2019 r. sygn. akt I OSK 1691/18; z 12 marca 2019 r., sygn. akt II OSK 1022/17, z 20 kwietnia 2023 r., sygn. akt II OSK 842/20, z 18 maja 2023 r., sygn. akt III OSK 6/22, z 6 czerwca 2023 r., sygn. akt II GSK 1536/21, z 20 lutego 2025 r. sygn. akt I OSK 48/22, Przybysz Piotr Marek, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz do art. 10, LEX/el.2025).
Skarga kasacyjna nie zawiera argumentacji wskazującej na to, że zarzucane uchybienie uniemożliwiło skarżącemu dokonanie konkretnych czynności procesowych, mogących podważyć dotychczasowe ustalenia i że miało wpływ na wynik sprawy. W skardze kasacyjnej podniesiono, że organy obu instancji uniemożliwiły skarżącemu ustosunkowanie się do sprawy, co "mogłoby prowadzić do zupełnie innych rozstrzygnięć". Nie wskazano jednak, w jaki sposób to ustosunkowanie miałoby nastąpić, jakie argumenty czy środki dowodowe miałyby być w tym zakresie przytoczone, gdyby skarżący został powiadomiony o zebraniu materiału dowodowego i możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.
Konkludując, w świetle stanu faktycznego sprawy skutecznie niezakwestionowanego przez wnoszącego skargę kasacyjną, nie sposób uznać, by przesłanki egzoneracyjne określone w przepisie art. 92c ust. 1 u.t.d. zostały spełnione. Skarżący nie wykazał bowiem, że w przedsiębiorstwie dopełnił należytej staranności w zorganizowaniu i kontrolowaniu pracy kierowcy i że nie miał wpływu na niewyposażenie kierowcy w wypis z licencji na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego.
Mając powyższe na względzie Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.p.s.a. oddalił skargę kasacyjną. O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 204 pkt 1 w zw. z art. 205 § 2 powołanej ustawy procesowej.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
